Referandum, yerel seçimler, cumhurbaşkanlığı seçimi: İstanbullu AKP’yi terk etti
Ülkedeki değişim rüzgarı İstanbul’un kritik ilçelerinde de hissedildi. Cumhur İttifakı Üsküdar, Bahçelievler, Beyoğlu, Başakşehir gibi oy depolarında kan kaybetti. Başkanlık referandumdan bu yana çöküş sürüyor. İktidarın, metropolde muhalefet lehine hızla açılan makası kapatmasının mümkün olmadığına değinen ORC Müdürü Pösteki, “Kritik ilçelerdeki değişim ülkenin özet, en kritik mesele ise yoksullaşma” diyor.
Mehmet Emin KURNAZ
2023 ve 2023 seçimleri yaklaşırken ülkenin en büyük metropolü İstanbul’da siyasi dengeler hızla değişiyor. Türkiye nüfusunun yaklaşık beşte birini barındıran şehir, seçimler için en kritik seçmen kitlesini oluşturuyor.
Ekonomik kriz, yüksek işsizlik, rekorlar kıran enflasyonun etkileri metropolde daha güçlü hissedilirken iktidara yönelik artan tepkiler İstanbul’da da yoğun bir dönüşüm havası estiriyor. 2017’deki Anayasa Değişikliği Referandumu’nda başlayan bu değişim sinyali, 31 Mart ve tekrar edilen 23 Haziran 2019 yerel seçimlerinde daha güçlü görüldü. Son dönem paylaşılan kamuoyu yoklamaları ise iktidarın kalesi olarak görülen İstanbul’un kritik ilçelerinde AKP ve MHP’nin ciddi oranda oy kaybettiğini, buna karşın muhalefetin oylarında ciddi artış yaşandığını ortaya koydu.
AKP 39 İSTANBUL’DA 9 PUAN KAYBETTİ
ORC Araştırma’nın son haftalarda İstanbul özelinde yaptığı araştırmanın sonuçları, iktidar açısından sürecin daha zorlu ilerleyeceğini gösterdi. Yıllarca sağın kalesi olarak bilinen Üsküdar ve Bahçelievler’de bile AKP ve MHP’nin toplam oyu, Millet İttifakı’nın oy oranına ulaşamıyor. AKP bu iki ilçede az farkla birinci parti görünse de 2018 genel seçimlerinden bu yana 9 puanlık bir kayıp yaşadı. İktidarın küçük ortağı İstanbul’da baraj altında kalırken Avcılar ve Şişli gibi ilçelerde muhalefet gücüne güç katıyor.
İstanbul’un ilçelerinin nabzını tutan ORC Araştırma Müdürü Mehmet Pösteki ülkenin en büyük metropolündeki kritik değişimi BirGün’e değerlendirdi.
Mehmet Pösteki, ORC Araştırma Müdürü
EN BÜYÜK TEPKİ KRİZİN REDDEDİLMESİ
İstanbul’un yaklaşık yirmi iki ilçesinde bulunan tüm seçmen gruplarının aslında ‘mini Türkiye’ diye tabir edilebilecek örneklem oluşturduğuna dikkat çeken Pösteki, “Otomatik olarak ülkedeki, ulusal siyasetteki etkiler orada direkt olarak kendisini gösterebiliyor. Bu ilçelere bakarak referandumlarda veya seçimlerde genel seçimlerin durumunu daha net görebiliyoruz. Tabii buralarda biraz daha eğitim seviyesi yüksek olduğu için gidişat hızlı şekilde muhalefetin lehine ilerliyor diyebilirim. Buradaki seçmen süreci çok yakından takip ettiği için oy tercihleri genel seçim sonuçlarına da yerel seçim oranlarında da yansıyor. Örneğin işte Bahçelievler ve Üsküdar örneğini verebiliriz. Buralarda kayıp AK Parti belediyeleri açısından oldukça fazla” ifadelerini kullandı.
Bu değişimde başlıca sebebin ekonomik kriz olduğuna vurgu yapan Pösteki, “Ekonominin getirisiyle birlikte yaşanan diğer sorunlar, işsizlik problemleri de insanların oy tercihlerine doğrudan yansıyor. İktidar özellikle de kadın seçmen ve genç seçmenden desteğini kaybetmeye başladı. Recep Tayyip Erdoğan’ı ilk siyasete başladığı zamanlarda İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı seçtiren faktör kadın seçmen faktörüydü. O dönem hem kadınların hem de gençlerin ilgi odakları farklıydı. Ancak gelinen noktada gençlerin de kadınların da gündemindeki asıl konu market, pazar fiyatları. Bu yangın üstelik her geçen gün büyüyor” dedi.
AKP’Lİ BAŞKANLAR SOKAĞA ÇIKAMIYOR
İstanbul genelinde AKP’nin dokuz, on puanlık bir kaybı olduğunu söyleyen Pösteki, değerlendirmesini şöyle sürdürdü: “Tekrardan söylüyorum. Birkaç belediye dışında AK Parti’nin İstanbul’daki hemen hemen tüm belediyeleri bu oy kaybından nasibi aldı. Üstelik sadece genel siyasetten değil aynı zamanda AK Parti belediyeciliğinden de ciddi anlamda rahatsız olan bir kitle var. Ve bu durum İstanbul’da oy deposu olarak gördüğü yerler olması bakımından çok önemli. Genel seçimden sonra bir yerel seçim olacak. Yerel seçimlerde de bunun etkisi mutlaka görülecektir. Birçok belediyenin de muhalefete geçeceğini şimdiden görüyoruz.”
Öte yandan Anadolu’da da iktidar açısından büyük sıkıntı olduğunu ifade eden Pösteki sözlerini şöyle noktaladı: “Anadolu’da CHP, İYİ Parti hatta AK Parti’den kopan küçük partilerin hepsinin belli miktarlarda oylara ulaştıklarını görüyoruz. Yani şu son dönemlere kadar inanın AK Partili bir belediye başkanı Anadolu şehirlerinde artık sokağa çıkamaz hale geldi. Çünkü kendilerine yöneltilen sorulardan bunalmış durumdalar. Oralar küçük yerler olduğu için metropollere nazaran bu haykırışlar daha da çabucak ilerlediğinden iktidarın oralardaki oy kaybı metropollere nazaran aslında daha fazla. Bunların hepsini birleştirdiğimizde zaten durum ortaya çıkıyor. İnsanların tepki gösterdiği en büyük sıkıntı da iktidarın ekonomik krizin varlığını reddetmesi.”
***
İSTANBULLU YİYECEK ALAMIYOR
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İstanbul Planlama Ajansı (İPA), eylül ayı İstanbul Barometresi’ni yayınladı. Araştırmaya göre katılımcıların yüzde 16’sı maddiyatsızlıktan evde yiyecek olmadığı zamanların olduğunu söyledi. Katılımcıların yüzde 62,8’i eylül ayı içerisinde maddi yetersizlikten dolayı tercih ettiği gıdaları alamadığını belirtti. Katılımcıların yüzde 65,7’si evde en çok ekonomik sorunları konuştu.
Araştırmaya göre katılımcıların yüzde 65,7’si evde en çok ekonomik sorunların konuşulduğundan bahsetti. İstanbulluların ev içi gündeminde ikinci sırayı ise okulların açılması aldı.
Araştırmaya göre katılımcıların yüzde 46,1’i kendi ekonomik durumunun kötüleşeceğini, yüzde 32,9’u durumunun değişmeyeceğini, yüzde 20,9’u ise durumunun iyileşeceğini düşünüyor. Ağustos ayında kendi ekonomisinin kötüleşeceğini belirten katılımcıların oranı yüzde 41,4’tü. Yine eylül ayında katılımcıların yüzde 42,6’sı geçinemediğini, katılımcıların yüzde 34,9’u kredi kartı borcunun ancak asgari tutarını ödeyebildiğini aktardı.