Sadaka sistemi
2018’den beri uygulanan emekli ikramiyesine ‘seçim zammı’ geldi. Altı yılda ikramiye yüzde 200 artırılırken TÜFE ise yüzde 500 yükseldi. 2018’de 263 dolara denk gelen ikramiyeyle bu yıl sadece 97 dolar alınabilecek.
Havva GÜMÜŞKAYA
AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, emeklilerin bayram ikramiyesinin yüzde 50 artışla 3 bin lira olacağını açıkladı. Yılda 2 kez bayram ikramiyesi alan emekliler, bu yıl toplam 6 bin lira ikramiye almış olacak. Ülkede bulunan 16 milyon emeklinin çoğu taban maaş olan 10 bin lira alıyor. Yaklaşık 10 milyon emekli, asgari ücretin neredeyse yarısı kadar aylık alıyor.
Emeklilere ikramiye uygulaması 2019 yerel seçimleri öncesinde 2018 yılında başladı ve 1.000 TL olarak saptandı. 2018 yılında başlayan ekonomik krizin ardından 2020 yılında görülmeye başlayan Covid-19 salgını ve 2021 sonundan itibaren hızla artmaya başlayan fiyatlar sebebiyle enflasyon hızla yükselir ve gelir kayıpları yaşanırken emekli ikramiyeleri yerinde saydı.
2021’de ise yalnızca 100 TL zam yapılarak 1.100 TL’ye çıkarıldı. Mayıs 2023’te de genel seçimler öncesi yeni düzenleme ile bayram ikramiyesi tutarı yüzde 82 artışla 2 bin TL’ye yükseltildi. Önceki gün ise Ordu’da aday tanıtım mitinginde konuşan Erdoğan, emekli ikramiyelerinin ‘bütçe imkânlarını zorlama pahasına’ yüzde 50 artışla 3 bin TL’ye çıkarıldığını açıkladı.
DEĞERİ DÜŞTÜ
Böylece emekli ikramiyesi 2018-2024 arasında 1.000 TL’den 3 bin TL’ye yükselerek yüzde 200 artırılmış oldu. Ancak aynı dönemde tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) artış ile karşılaştırıldığında emekli ikramiyesinde ciddi bir enflasyon kaybı oluştu. Ocak 2018-Ocak 2024 arasındaki TÜFE’deki artış oranı yüzde 500 oldu. Ocak 2018’de 330,75 puan olan endeks, Ocak 2024’te 1984,02’ye ulaştı. Emekli ikramiyelerinin kaybı döviz ve altın cinsinden de büyüdü. Ocak 2018’de 162 TL civarında olan gram altın bugünlerde 1.995 TL’ye çıktı. 6 yılda gram altın fiyatı 12 kat ararken emekli ikramiyesi 3 kat artmış oldu. 2018 yılındaki ikramiye ile yaklaşık 6 gram altın alabilen emekli bu yıl 3 bin liralık ikramiye tutarı ile yalnızca bir buçuk gram altın alabiliyor.
BİR YILDA 6 ALTIN EKSİLDİ
Dolar kurundaki artış da emekli ikramiyesinin alım gücündeki gerilmeyi ortaya koydu. Geçen yıl Şeker bayramında 19,42 TL olan dolar kuru, bu yıl 30 liranın üzerine çıktı. Emekliler geçen yıl Şeker Bayramı’nda 2 bin TL ile 103 dolar alabilirken bu yıl 3 bin lira ile 97 dolar olarak alabiliyor.
‘SEÇİMDE ZORLANMAYIZ’
Tüm Emeklilerin Sendikası Hukuk ve Toplu Sözleşme Sekreteri Mukaddes Tunca, yapılan artışı seçim öncesi göz boyama olarak nitelendirdi. Tunca, “Aslında yapılan artış değil, yıllar içinde enflasyon karşısında anlamsızlaşan bayram ödenekleri, seçim yaklaşırken göz boyamak amacıyla kullanılıyor. 1000 liralık artış için açıklama yapılırken ‘Bütün imkânlarımızı zorladık’ deniyor. Siyasi iktidar, her nedense yandaş holdinglerin vergi borcunu silerken, Anagold şirketinin vergi borcunu silerken, Eskişehir’de transfer ettikleri belediye başkan adayına milyardan fazla teşvik verirken nedense hiç zorlanmıyorlar, emekliye gelince zorlanıyorlar. Ama bilinsin ki; emekliler sandığa giderken hiç zorlanmayacaklardır” diye konuştu. Artışın 2023 enflasyonun dahi altında kaldığını belirten Tunca, “2018’de ilk 1000 lira olarak verilen ödentinin bugün karşılığı Aziz Çelik hocanın ifadesiyle 10 bin 400 liranın üzerindedir. Tüm Emeklilerin Sendikası olarak bu düzenlemeyi kabul etmiyoruz. Bütün emekliler hayal kırıklığı içindedir. İktidar bayram ödentisine ikramiye diyorsa gerçeklilikle yüzleşmelidir. Beklentimiz, asgari ücret düzeyinde bir ödemenin bütün emeklilere verilmesidir. Yani, adına bayram ikramiyesi deniyorsa miktar 17 bin liraya çıkarılmalıdır. Buradan iktidarı uyarıyoruz. Bayram ödeneği 17 bin lira olmalı ve memurlara verilen seyyanen her ay ödenen 12 bin liranın bütün emeklilerin maaşlarına eklenmelidir” ifadelerini kullandı. Mart ayında ülkenin her yerinde eylemler yapılacağını açıklayan Tunca, “Sesimizi duyurmaya devam edeceğiz” dedi.
