Sağın yükselişi, AP seçimleri, olasılıklar

Prof. Dr. Ali ARAYICI / Paris

Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerine bir yıl kalırken şimdiden merkez sağın ırkçı, aşırı sağla flört etmeye başlaması dengeleri tehdit ediyor. Çoğunluğu EPP’li muhafazakârlar, liberaller ve sosyal demokratlardan oluşan AP’deki grupların bugünlerde 6-9 Haziran 2024’te yapılacak seçimlerle ilgili risklerden bahsetmesi, mevcut endişeleri daha da artırdı.
25 Eylül 2022’de İtalya’da seçimi kazanan 45 yaşındaki aşırı sağcı Giorgia Meloni, faşist diktatör Benito Mussolini’den tam bir asır sonra ırkçı post-faşist partisi Fratelli d’Italia’yı iktidara taşıdı.

Başbakan olan Meloni, ülkedeki egemenliğinin meyvelerini AB’nin başkenti Brüksel’de toplamaya niyetliyken bazı muhafazakar partiler Fratelli d’Italia ile bir ittifakın cazibesine kapılıyor.

Koalisyon ortakları, Göçmen Karşıtı Birlik’in popülist lideri Matteo Salvini, Forza Italia’nın bundan birkaç gün önce yaşamını yitiren lideri Silvio Berlusconi ile birlikte hem Temsilciler Meclisi’nde hem de Senato’da mutlak çoğunluğa sahip oldu. Bu durum, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasında derin bir endişe yarattı. AB’nin geleceği ve birliğin sürüp sürmeyeceğine ilişkin konular üzerine, birçok tartışmaları gündeme getirdi.

KAMPANYA BAŞLADI

AP seçimlerine bir yıldan az kala, farklı siyasi partiler bugünden harekete geçti. Fransa’nın Strasbourg kentinde toplanan AP üyeleri, «yarı döngünün» gelecekteki bileşimini düşünmeye ve burada 705 seçilecek milletvekili arasında kurulabilecek ittifakların doğasını hesaplamaya başladı.

Bazı senaryolar, AP’nin kapsamlı bir şekilde yeniden yapılandırılmasını önerip gündeme getiriyor. 2019’da Avrupa Halk Partisi (EPP 177 sandalye), Sosyal Demokratlar (SD 143 sandalye) sandalye almıştı. Daha önce Yasama Meclisini birlikte yönetmelerine fırsat veren çoğunluğu kaybettikleri rahatlıkla söylenebilir. Avrupa Komisyonu başkanı Ursula von der Leyen’in politikasını desteklemek için, Liberaller’de (Renew, 101 saldalye) ittifaka dahil olmuştu.

Son kamuoyu yoklamaları AP seçimlerinde bu üç parti bileşenlerinin ellerini daha hızlı tutarak aktif olarak çalışmaları gerektiğinin sinyalini veriyor. Bu koalisyona yakın olan Yeşiller’in (V) (72 sandalye) sayısında da bir düşüş olması bekleniyor.

Tam tersine sırasıyla 62 ve 66 seçilmiş milletvekiline sahip olan ırkçı, aşırı sağcı faşist Kimlik ve Demokrasi (ID) ve ortağı Avrupalı Muhafazakârlar ve Reformcular (ECR) partileri daha da güçlenecek. Bu partilerin, AP seçimlerinde daha başarılı olacağı ve sandalye sayısını artıracağı söyleniliyor. Bu arada Liberaller (Renew) grubunun başkanı Stéphane Séjourné, "2024’teki Avrupa manzarasının, bir siyasi yenilenme ve düzenleme anı olacak" diye söyledi.

Ursula von der Leyen başkanlığındaki EPP grubu en azından siyasi proje ve politikalarını açıkladı. Diğer gruplar, olayların gelişmesini yakından izleyerek ihtiyatlı bir şekilde hazırlanıyor. Bu arada, EPP grubu başkanı Manfred Weber, muhafazakârlığın ve dinin geri dönüşünü ileri sürüyor. EPP grubu başkanının AP’deki daimi muhataplarından biri, "sol kesime yayılan Hıristiyan-Demokrat doktrininin gününü doldurduğuna inanıyor" demesi ilginç.

MELONİ DENGELERİ

İtalya’da ırkçı, faşist aşırı sağın yükselişi karşısında, ilk başta sessiz ve çok ihtiyatlı davranan AB, Meloni Hükümeti ile "yapıcı işbirliği" konusunda ısrar etti. Birlikte üstesinden gelmemiz gereken zorluklar karşısında, yeni hükümetle yapıcı işbirliğine güveniyoruz” denildi. Meloni Hükümeti’nin bileşimi, Avrupa’nın kurucu ülkesi İtalya’da 1946’dan bu yana, en ırkçı ve sağcı hükümet başkanının iktidara gelmesinden endişe duyan; başkent Roma’nın ortaklarına güvence verme arzusunu yansıtıyor. Forza Italia üyesi AP eski Başkanı Antonio Tajani ile Lig’in ılımlı kanadının temsilcisi ve halihazırda bakan olan Giancarlo Giorgetti’nin Dışişleri’ne Başbakan Yardımcısı olarak atanması,  ekonomiye ve AB kriterlerine güvence verme konusunda farklı görüşler güncelliğini koruyor.

LE PEN’İ SEVİNDİRDİ

Muhafazakar ve milliyetçi kimliğiyle ön plana çıkan Macaristan Başbakanı Viktor Orban, AB’nin başkenti Brüksel’in Meloni’yi çok sevdiği "Avrupa sağı için harika bir gün" olarak selamlayarak tebrik eden ilk Avrupalı liderlerden biriydi.

Bu durum Fransa’da ırkçı ve faşist bir parti olan Ulusal Birleşme Cephesi (RN) lideri Marine Le Pen’ni olabildiğince sevindirdi. Her halükarda, Le Pen’nin partisi RN’ye çok yakın siyasi bağı olduğu söylenen ID’den daha popüler olduğu düşünülen bu muhafazakar sağcı ECR ile benzeri görülmemiş bir çekicilik olgusuna öncülük ediyor. Üstelik, AB Meloni’nin aşırı sağcı ve ırkçı hükümeti ile işbirliğine hazır olduğunu, daha önceleri defalarca dile getirdi.
AB’nin Almanya ve Fransa’da sonra üçüncü büyük ekonomisinin, komşuları gibi enerji krizi ve enflasyon nedeniyle zor bir ekonomik durumla karşı karşıya olduğu bir zamanda, Meloni Hükümeti görevi devraldı. Özellikle de Avrupa’nın birliğini ve dirliğini sağlamak zorunda kalacağı için, biraz zorlanacağa benziyor. Şimdiden koalisyon içinde, bazı çatlak seslerde çıkmaya başladı.

Rusya’ya karşı, Ukrayna’yı desteklemekten yana olan Meloni, yaşamını yitirmeden bir hafta önce Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le "yeniden bağ kurduğunu" söyleyen ve savaştan Kiev’i sorumlu tutan Berlusconi’nin, polemik yaratan sözleriyle yüzleşmek zorunda kaldı. Meloni Hükümeti’nin, İtalya’nın Avrupa ve NATO’nun "tamamen bir parçası ve başı dik" olduğunu teyit ederek durumu düzeltmeye çalışan açıklamaları dikkat çekici.