Samsun Çevre Platformu Sözcüsü Özdağ: Aylık gelirin yüzde 22'si faturalara gidiyor

Samsun Elektrik Mühendisleri Odası eski başkanı ve Samsun Çevre Platformu Sözcüsü Mehmet Özdağ, iki yıl içinde elektrik ve doğalgaza gelen zamlarla ilgili çarpıcı açıklamalarda bulundu. Özdağ’ın Sol Gazetesi’nde yer alan açıklamalarının önemli satır başları şöyle:

>> Türkiye'de elektrik faturaları, bir yıl öncesine göre yüzde 32 daha fazla

Elektrik maliyetlerimizin yüzde 32 artması, meskenler için geçerli. Sanayi ve ticarethanelerde bu oran çok daha fazla.
Türkiye'de özellikle son 15-20 yıldır ekonominin yüzde 6-7 oranında büyüyeceği gibi bir projeksiyon ile enerji üretim sektörünün büyümesi hedeflendi. Özel sektöre bir takım kamusal kaynaklar garanti verilerek dışarıya sınırsız borçlanmasının önü açıldı. Ancak bu abartılı büyüme projeksiyonları, Türkiye'de ciddi bir atıl kapasite sorununa neden oldu. Enerji sektörünün 2019 yılı içerisindeki borç stoku 50 milyar doların üzerindeydi. Zannediyorum 47 milyar doları yapılandırıldı. 2020 yılı içerisinde enerji sektörünün 47 milyar dolarlık borcunun ne durumda olduğu basında hiç yer almadı. Bize yansıyan maliyet artışının en büyük sebeplerinden biri bu plansızlık.
Türkiye doğal gazın yüzde 98'ini, petrolün yüzde 90'ını dışarıdan ithal ediyor olabilir. Dolayısıyla döviz kurlarındaki hareketlilik ve Türkiye ekonomisinin yönetilemez hale gelmesi ister istemez enerji maliyetlerine yansıyor.

>>Dağıtım bedeli yüzde 84 arttı

Mesken aboneleri üzerinden konuşursak, 2018 Temmuz'unda 100 kilowatt saatlik bir elektrik tüketiminde hane 46 liralık fatura ödüyormuş. 46 liralık faturanın 24 lirası enerji bedeli, 13 lirası dağıtım bedeli, 9 lirası vergi ve fonlardan oluşuyormuş.
Nisan 2020'ye geldiğimizde 100 kilowatt saatlik bir elektrik tüketimine mesken aboneleri olarak 35 lirası enerji bedeli, 23 lirası dağıtım bedeli, 13 lirası da vergi ve fonlar olmak üzere 71 lira olduğunu görüyoruz.
Tek kişinin asgari ücretle ile çalıştığı ve iki de çocuğun bulunduğu bir hanenin ortalama aylık elektrik tüketimi 200 kilowatt saat. Bu durumda böyle bir hanenin aylık elektrik faturası 140 lirayı buluyor.
Artış oranlarına bakarsak mesken aboneleri için Temmuz 2018'den bu yana enerji bedeli yüzde 42 artmış, dağıtım bedeli yüzde 84 artmış, faturaların toplam artışı da yüzde 54 olmuş.

>>Abonelerin yüzde 7'si faturalarını ödeyecek durumda değil

2018'de ekonomik kriz ile perişan olan dar gelirli, geçim sıkıntısı çeken ailelerin elektrik faturalarına destek olmak adına bir seçim yatırımı yapıldı. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'ndan destek alan hane sayısına göre bir çıkarımda bulunuldu. Buna göre, Türkiye'de 2.5 milyon elektrik abonesinin bu desteğe ihtiyacı olduğu söylendi.
Türkiye'de mesken abone sayısı 2018 rakamlarına göre 35 milyon 827. Kayıtlı mesken abonelerinin yüzde 7'si elektrik faturasını ödeme gücüne sahip değil. Bu korkunç bir rakam. Bu yoksullaşmanın da fotoğrafını ortaya koyuyor.

>>Doğalgazda fatura yüzde 64 arttı

Ankara'da yaşayan bir ailenin aylık doğalgaz tüketimi ile Antalya'nın, Adana'nın, Samsun'un aylık doğalgaz tüketimi farklılık gösteriyor. Ben kendi yaşadığım şehrindeki dağıtım şirketi üzerinden hesaplama yaptım. Samsun'da bir hanenin ortalama doğalgaz tüketimi yılda 1000 metreküp. Bu 1000 metreküp üzerinden hesap yapıldığında, 2018 yılının Temmuz ayında 85 lira olan aylık doğal gaz faturası şu anda 140 lira. 2018 Temmuz ayından bugüne bir hanenin ödediği fatura, yüzde 63-64 artmış.

>> Dört kişilik bir ailenin aylık toplam iletişim gideri 160 lira

Türkiye'deki sabit telefonların ortalama faturası 31.72 lira. Türkiye'deki 77 milyon mobil hattın ortalama faturası 38 lira, operatörden bağımsız. Bu verilerle, tek kişinin asgari ücretle çalıştığı, iki çocuğun olduğu bir hanedeki haberleşme fatura masrafını en düşük ücretten hesaplayalım. Dört kişilik bir ailenin aylık toplam iletişim gideri 160 lira.

>> Bütün faturaları bir araya getirdiğimizde ortaya çıkan tablo

Nisan 2020'de tek kişinin asgari ücretle çalıştığı, iki çocuğun olduğu bir hanenin 142 lira elektrik faturası, 140 lira doğalgaz faturası, 85 lira su faturası, 160 lira haberleşme gideri var. Bunun içinde kesinlikle televizyon gideri yok. Aile yayını belediyeden bedava alınıyor, Netflix, Blu Tv, Digiturk, D-smart, Tivibu bu haberleşme giderlerinin içerisinde yok. Bunların hepsini topladığımızda 527 lira yapıyor. Yani asgari ücret ile geçinen bir aile 527 lira, ev kirası, gıda, sağlık, giyinme dışında sadece faturalara veriyor.

Tek kişinin asgari ücretle çalıştığı, asgari geçim ücreti alan, iki çocuğu olan bir hanede 2018 yılında aylık elekrik, su, doğalgaz ve iletişim giderlerine 363 lira ödeniyordu ve asgari ücret 1679 liraydı. Bu durumda asgari ücretin yüzde 22'si faturalara gidiyordu.

2019 yılında aylık elekrik, su, doğalgaz ve iletişim giderleri 413 lira olmuş ve asgari ücret 2116 lira. Aylık gelirin yüzde 20'si yine faturalara gidiyordu.

2020 yılında fatura giderleri aylık 527 lira ve asgari ücret 2 bin 435 lira oldu. Yine aylık gelirin yüzde 22'si faturalara gidiyor.