Sanayide çarklar durma noktasında

Havva GÜMÜŞKAYA

İktidarın ‘Türkiye Ekonomi Modeli’ adı altında uygulamaya koyduğu politikalar her alanda iflas etti. Sanayi üretiminin azalması, iflas eden modelin son ekonomik verisi oldu. Önceki gün açıklanan cari açık ve işsizlik rakamlarına sanayideki düşüş de eklenince ekonominin tüm alanlarda fren tutmadığı bir kez daha görüldü. Deprem nedeniyle sanayi üretiminde ortaya çıkacağı beklenen gerileme beklentilerin çok üzerine çıktı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Şubat ayına ilişkin sanayi üretim verilerini açıkladı. Buna göre sanayi üretimi Şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 6, yıllık bazda ise yüzde 8,2 azaldı. Yıllık düşüş pandeminin etkilerinin en yoğun yaşandığı Mayıs 2020'den beri en büyük düşüş olarak kayıtlara geçti. Sanayi üretimi ‘madencilik ve taş ocakçılığı’, ‘imalat’, ‘elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme’ üretimi olarak 3 alt kolda hesaplandı. Buna göre madencilik ve taş ocağı endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18,2, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 8,2 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 4,5 azaldı.

Yayımlanan bültende deprem etkisine vurgu yapılarak, "Ülkemizin yaşamış olduğu deprem felaketinden etkilenen illerde mücbir sebep ilan edilmiş ve beyannameler ertelenmiş, bu illerden derlenen anketlerden yüzde 67 oranında cevap alınabilmiştir. Bu nedenle, 2023 Şubat ayına ilişkin hesaplamalarda eksik gözlemler için e-fatura, e-arşiv fatura verileri gibi alternatif veri kaynakları ve istatistiksel yöntemler kullanılarak tahmin yapılmıştır" olarak belirtildi.

Sanayi üretiminin öncü göstergesi olan İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) Şubat raporunda imalat sektörü faaliyetlerinin depremden olumsuz etkilendiğine işaret etmişti. Depreme bağlı olarak bazı firmalarda operasyonların durması üretimde düşüşe yol açarken bu durum yeni siparişlere de yansıdı. Benzer şekilde tedarik zincirlerinde de aksamalar yaşandı. 

***

İNŞAAT MALİYETLERİ KATLANDI

TÜİK’in dün açıkladığı İnşaat Maliyet Endeksi, aylık artış seviyesinin iki yıldır sürdüğünü ve maliyetlerin katlanarak attığını ortaya koydu. İnşaat maliyet endeksi, Şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 2,08, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 72,37 arttı.

 Bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 3,43 arttı, işçilik endeksi yüzde 1,20 azaldı. Ayrıca bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi yüzde 62,52, işçilik endeksi yüzde 103,99 arttı. 

Bina inşaatı maliyet endeksi, aylık yüzde 2,43, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 73,73 arttı. Bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 4,02 arttı, işçilik endeksi yüzde 1,32 azaldı. Ayrıca bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi yüzde 63,88, işçilik endeksi yüzde 104,10 arttı. 

Bina dışı yapılar için maliyet endeksi, aylık yüzde 0,94, yıllık yüzde 67,94 arttı. Bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 1,54 arttı, işçilik endeksi yüzde 0,74 azaldı. Ayrıca bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi yüzde 58,24, işçilik endeksi yüzde 103,59 arttı.