Sanayide kâr düşüyor ücretliler hedef oluyor

Makina Mühendisleri Odası (MMO), sanayi firmalarının, üretim yerine döviz spekülasyonu ile kazanca yöneldiğine işaret ederek, "Döviz kazançları kârların yarısını geçti, yatırımlar askıda, ücretliler hedef tahtasında. İşverenler maliyetleri azaltmak için ücretleri baskılamanın yanında tensikatı hızlandıracaklar" uyarısında bulundu. MMO, her ay iktisatçı-yazar Mustafa Sönmez’in katkısıyla hazırladığı sanayinin sorunları bülteninin on üçüncüsünü “Sanayinin Kârları ve Ücretler” konusuna ayırdı. Merkez Bankası, Hazine, TÜİK ve İSO verileri kullanılarak yapılan araştırmada büyük sanayi firmalarının kârları analiz edildi ve 2001 krizi öncesi yoğun yaşanan üretim dışından (yüksek faizden) sağlanan kazanç çarpıklığının bugün döviz spekülasyonundan kâr şeklinde yeniden yaşanmaya başladığına dikkat çekti.

KÂRLAR HIZLA AZALIYOR
İşçi başına karların hızla azalmakta olduğa dikkat çeken raporda şu saptamalara yer verildi, "İSO 500 Büyük Firma verilerinden yapılan analizde, sanayi firmalarının döviz kazancı ağırlıklı 'üretim dışı gelir'in toplam kârlara katkısı, 2014 yılında yüzde 50’yi aştı. Kaynaklarını, sanayi yatırımı yerine dövize bağlayarak kur artışlarından yararlanma eğiliminin 2015’te de sürdüğü tahmin ediliyor. Dövize yatırımdan kazanç odaklı üretim dışı gelirler, firmaların dönem kârından ayıklandığında, sanayi faaliyetinden elde edilen yıllık kârlar 2014 yılında 13.4 milyar liraya kadar düştü. Üretimden gelen kâr, işçi sayısına bölündüğünde işçi başına kârların hızla azalmakta olduğu saptandı. 2009–2014 arası yüzde 24 artmış görünen işçi başına cari kârlar, aynı dönemin yüzde 34 artan enflasyonundan arındırıldığında, reel kâr düşüşü yüzde 14’ü buldu."
Merkez Bankası’nın TÜİK verilerinden yaptığı bir hesaplamada, sanayide en önemli maliyet kalemlerini yüzde 59 ile hammadde, yüzde 16 ile de ücretler oluşturduğuna dikkat çekilen raporda, "Bu durumda önümüzdeki aylarda sanayi firmalarının, ithal girdide kur artışlarından kaynaklanan maliyet artışlarını fiyatlara yansıtmaları kaçınılmaz olurken bu fiyatlarla rekabet ve pazar sorunları daha da büyüyebilecektir. Diğer önemli maliyet kalemi sayılan ücretlerde ise ücret artışlarını frenlemek, hükümetten ücretten alınan vergi ve prim konularında indirim kolaylığı istemek şimdiden gündemdedir’’ uyarısı yapıldı.

ÜCRETLER BASKILANACAK
Bu sağlıksız yönelişin bir diğer olumsuzluğu ücretliler üstünde görüleceği vurgulanan raporda, "Firmalar, üretimi ve yatırımı arka plana attıkları için yeni istihdamdan kaçındıkları gibi mevcut istihdamı azaltma, maliyetleri indirmek gerekçesiyle ücretleri baskılama yoluna gideceklerdir" denildi.