Sanayisizleşme ‘hamlesi’ Anadolu’yu kurutuyor
Makina Mühendisleri Odası araştırmasına göre sanayide bölgesel uçurum azalmıyor. Güneydoğu'da sanayi istihdamı yüzde 2'lerde kaldı.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası, her ay iktisatçı-yazar Mustafa Sönmez‘in katkısıyla hazırladığı sanayinin sorunları bülteninin on yedincisini “Sanayide bölgesel uçurum” sorununa ayırdı. TÜİK, Kalkınma Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, SGK, Hazine verileri kullanılarak yapılan araştırmada imalat sanayisinde bölgesel uçurumların sağlanmış görünen teşviklere rağmen azalmadığına dikkat çekildi.
Araştırmada Türkiye'nin imalat sanayisinin son 5 yılda ivme kaybettiğine dikkat çekilerek bunun en önemli nedeninin Anadolu'daki sanayinin eritilmesi ve kurutulması olduğu belirtildi. Kamudaki hızlı özelleştirmeler-kapatmalar ile özel sektörde yıkıcı ithalat ve teşviksizlik de diğer önemli nedenler olarak sıralandı.
'Doğu'da sanayi yok!
Sanayinin yüzde 28'inin İstanbul, yüzde 52'sinin ise Marmara Bölgesi'nde yoğunlaştığına dikkat çekilen raporda nüfusun yüzde 18’inin yaşadığı Doğu ve Güneydoğu bölgesinde ise imalat sanayii çalışanlarının ancak yüzde 3’ünün istihdam edildiği ve bu bölgenin toplam cirodaki payının sadece yüzde 2'de kaldığı vurgulandı.
Teşvikler de adaletsiz
Rapora göre, devlet tarafından yapılan teşvikler de bölgeler arası eşitsizliğe neden olan bir diğer etmen olarak sıralandı. Batıda İstanbul'un yer aldığı birinci bölge 309 milyar liralık yatırımdan yüzde 35'lik pay ile ilk sırayı aldı. Buna karşılık en az gelişmiş bölge Doğu ve Güneydoğu (6. bölge) ise teşvikli yatırımlardan ancak yüzde 5 pay alabildi.
Kamu devreye girmeli
Raporun sonuç bölümünde ise sanayide yaşanan eşitsiz gelişime karşı çözüm önerileri sıralandı. Yatırımı özendirici bir bakış açısının gerekli olduğu belirtilen raporda, "Üretilecek yeni paradigmada, “seçici” teşvik kadar “caydırıcılık” aracı da devreye alınmalı, İstanbul başta olmak üzere, bazı bölgelere, sanayi yatırımların yönelmesinin önüne engeller konulmalıdır. Sanayide kamu yatırımcılığı etkili bir biçimde rol almalı, yerel inisiyatiflerin, kooperatiflerin, yerel yönetimlerin de imalat sanayisini geliştirmeleri için etkinleştirilmiş ve demokratikleştirilmiş merkezi planlama ile koordineli, büyüme çabaları desteklenmelidir" dendi.