Sansaryan Han sahibine dönecek

Haber Merkezi

İstanbul Sirkeci’de bir dönem İstanbul Emniyet Müdürlüğü olarak da kullanılan ve işkence ile adı özdeşleşen Sansaryan Han’a ilişkin Anayasa Mahkemesi önemli bir karar verdi. Sansaryan Vakfı’na ait hanın önce İl Özel İdaresi’ne, sonra da Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne devredilmesinin iptali istemiyle açılan davanın reddini, mülkiyet hakkının ihlali saydı.

Yıllardan bu yana sayısız davaya konu olan Sansaryan Han 121 yıldan fazla bir geçmişe sahip. Rus vatandaşı Ağ Mugradiç Sansaryan 1901’de fakir Ermeni çocuklarının eğitim ve öğretim masraflarının karşılanması amacıyla vakıf kurdu. Han, bu vakfın vakfiyesinde verildi. 1930’da açılan dava ile hanın yönetimi İstanbul İl Özel İdaresi’ne devredildi. 1985’te açılan dava ile bina, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne devredildi.

Bu sürecin ardından Sansaryan Vakfı’nı temsilen Türkiye Ermenileri Patrikliği, 2011’de İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde tapu iptali ve tescil davası açtı. Yargılama sonucu mahkeme, Türkiye Ermeni Patriğinin davada vakfı temsil yetkisinin olmadığı gerekçesiyle ret kararı verdi.

ANAYASAYA AYKIRI

Vakıf avukatları, hak ihlali iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu. AYM, Anayasa’nın 35’inci maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine hükmederek dosyanın İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesini kararlaştırdı. AYM kararında şu noktalara dikkat çekildi:

•Anayasa’nın 35’inci maddesinde herkesin mülkiyet haklarına sahip olduğu, bu hakların ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlanabileceği ve mülkiyet hakkının kullanılmasının toplum yararına aykırı olamayacağının hüküm altına alındığı vurgulandı.

•Demokrasilerde hangi hakkın ne ölçüde sınırlanacağına yasama organları karar verir.

•Vakfın mazbut vakıf olarak kabulü ve patrikliğin, vakfı temsil yetkisinin bulunmadığının değerlendirilmesi, genişletici yoruma dayandığı sonucuna ulaşıldı.

•Başvurucunun mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin kanuni dayanağının bulunmadığı kanaatine varılmıştır.

Yüksek Mahkeme, kararın yeniden yargılamak üzere İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verdi.

***

PATRİKLİKTEN MEMNUNİYET AÇIKLAMASI

Türkiye Ermenileri Patrikliği tarafından yapılan açıklamada AYM kararından memnuniyet duyulduğu belirtilerek “Yapılan incelemelerle haklılığımız ortaya çıkmış, Sanasaryan Vakfı’nın mazbut vakıf sayılamayacağı, Patriklik Makamı’nın vakfın temsilcisi olduğu ve hanın tarafımıza ait olduğu vurgulanmıştır. Patriklik makamı olarak AYM’nin adil bir karar tesis etmiş olmasından ötürü memnuniyetimizi ifade etmek isteriz. Karar doğrultusunda mülkiyet hakkımızın ihlalinin giderilmesine yönelik yeniden yargılama yapılacaktır” denildi.

***

İŞKENCENİN ÜSSÜ OLDU

Sansaryan Han, 1895’te mimar Hovsep Anzavuryan’a inşâ ettirildi. Yapı, 1935 yılından itibaren uzun süre İstanbul Emniyet Müdürlüğü olarak kullanıldı. Nâzım Hikmet, Deniz Gezmiş, Ahmed Arif, Ruhi Su, Hikmet Kıvılcımlı, Mihri Belli ve Vedat Türkali gibi sayısız isim bu binada işkence gördü. Han ‘tabutluk’larıyla tanındı.Türkiye Ermenileri Patrikliği, 2014’te İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açtı. 8 yıllık yargılamada gelinen son nokta AYM’nin kararı oldu. Dava AYM kararı uyarınca yerel mahkemede yeniden görülecek. Yargılama süreci devam ederken Vakıflar Genel Müdürlüğü, hanı kiraya verdi. 2019’da restorasyon karşılığı ihaleye açıldı. 5 yıldızlı otel olarak kullanacağı açıklandı. Ancak ihaleler itirazlar sonucu iptal edildi.

Gazeteci Erol Olgundemir, Sansaryan Han’da gözaltındayken Deniz Gezmiş’in fotoğrafını çekmişti.