Saray ittifakına para yetişmiyor

BirGün/ANKARA

Saray iktidarının 2022 yılı bütçesi yılın ilk yarısında tıkandı. Enflasyonla başa çıkamayan iktidar hayat pahalılığını bahane ederek 880 milyar 475 milyon TL’lik ek bütçe teklifini TBMM’ye sundu. Tekliften halka yeni vergiler çıkarken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın maaşı, eski milletvekillerinin maaşları, siyasi partilere daha fazla Hazine yardımı, kur korumalı mevduat ile müteahhitlere garanti ödemelerinin yapıldığı ödeneklere takviye geldi.

Önceki akşam Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla TBMM’ye sunulan 4 maddelik yasa teklifi ile genel bütçe kapsamındaki idarelerin bütçe kalemlerine 817 milyar 271 milyon 632 bin lira, özel bütçeli idarelerin bütçe kalemlerine 63 milyar 203 milyon 143 bin lira olmak üzere 880 milyar 474 milyon 775 bin lira ödenek ekleniyor.

DAR GELİRLİLER GEREKÇE GÖSTERİLDİ

Teklifin gerekçesi olarak dar gelirliler gösterildi. Başta doğalgaz ve elektrik fiyatlarında yaşanan maliyet artışlarının vatandaşlara yansıtılmaması için BOTAŞ’a yapılan kaynak transferleri olmak üzere, enflasyon nedeniyle kamu görevlilerinin maaş ve ücretlerinde yapılan artışlar, emekli maaşlarındaki artış, sosyal güvenlik kapsamında olmayan yurttaşların sağlık prim ödemeleri, işveren prim teşviki ödemeleri gibi Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılan bütçe transferleri, kamu idarelerinin elektrik, akaryakıt ve yakacak alımları ile taşımalı eğitim gibi harcamalardaki artışlara dikkat çekildi.

ERDOĞAN’IN ZAMMINI HALK ÖDEYECEK

Ek bütçe ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın aylık maaşı yüzde 40,4 oranında artarak 141 bin 453 TL’ye yükselecek. Maaş artışları Cumhurbaşkanı’na endeksli olan eski milletvekillerinin maaşları da artacak. 2022 başlarken düşük zam aldıkları gerekçesiyle Meclis üzerinde baskı oluşturan, yasa teklifi hazırlanmasını isteyen eski milletvekillerinin 16 bin TL olan maaşları 5 bin 400 lira dolayında artacak.

2022 yılı bütçesinden 645 milyon 164 bin 527 lira alan siyasi partilere de yeni ödenek aktarılacak. Erken seçim olması durumunda bu tutarın üç katı olan 1,9 milyar TL’yi kasasına koyacak olan siyasi partiler ek bütçe teklifinin yasallaşmasıyla 540 milyon lira daha yardım alacak.

Genel bütçe gelirlerindeki artışla karşılanması planlanan ek bütçe vatandaşın cebinden çıkartılacak. Teklifle 1 trilyon 83 milyar liralık ek vergi geliri öngörüldü. Böylece 1 trilyon 258 milyar lira olarak öngörülen vergi gelir hedefi yüzde 86 oranında artırılarak 2 trilyon 341 milyar liraya çıkartılacak.

Diğer taraftan 2021 yılı sonunda kabul edilen 2022 yılı merkezi yönetim bütçe kanununda, petrol ve doğalgaz ürünleri üzerinden 31,5 milyar TL özel tüketim vergisi (ÖTV) toplanması öngörülmüştü ancak benzin, motorin ve doğalgaz fiyatlarının hızla artmasıyla birlikte vergi gelirleri de hızla arttı ve yılın ilk beş ayında devletin bu kalemden topladığı ÖTV 28,3 milyar TL’ye ulaştı. Ek bütçe tasarısında petrol ve doğalgaz ürünleri üzerinden, 31,5 milyar TL’ye ek olarak, 47,2 milyar TL’lik ÖTV toplanacağı beklentisi de yer aldı. Böylece bu kalemde yıl sonunda 78,9 milyar TL’lik vergi gelirine ulaşmak, ilk beş aydaki 28,3 milyar TL’ye ek olarak da yedi ayda 50,6 milyar TL’lik ÖTV toplamak hedefleniyor.

SERMAYEYE 40 MİLYARLIK DESTEK

İktidarın sermayeyi koruma tercihi ek bütçe teklifine de damgasını vurdu. Bugüne kadar 21,1 milyar lira ödenen kur korumalı mevduat için 40 milyar liralık ödenek ayrıldı. Faiz ödemeleri ödeneği 89 milyar lira artırılacak, böylece bütçeden bu yıl 329,8 milyar liralık faiz ödemesi yapılacak.

Cari transferler kaleminden 135 milyar lira, artan petrol ve elektrik fiyatları nedeniyle uygulanan sübvansiyonlar için BOTAŞ ve EÜAŞ’a gidecek, sürekli zarar eden TCDD’ye de 8,4 milyar lira ek ödeme yapılacak. SGK’nin finansman açığı için 87,6 milyar lira daha aktarılacak, SGK’ye işveren prim teşviki ödemeleri için de 13,8 milyar lira daha ödenek eklendi. Ayrıca yap-işlet-devret modeli ile garanti verilerek inşa ettirilen otoyol ve köprüler için yapılan garanti ödemeleri de arttırılıyor. Teklif ile 5,6 milyar lira daha eklenerek toplam tutar 26 milyar liraya çıkartılacakken Avrasya Tüneli için yapılacak garanti ödemeleri 550 milyon lira ek ödenekle 1 milyar 90 milyon TL oldu. Şehir Hastanelerini inşa eden müteahhitlerin de unutulmadığı teklifte bu kaleme de 4,3 milyar lira eklendi. Böylece bu kalem de 25,8 milyar liraya çıktı.

YARISINDAN FAZLASI ERİDİ

İktidarın hazırlamaya başladığı andan TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe girdiği süre içinde yarısına yakını kaybolan 2022 yılı bütçesi ancak Haziran ayına kadar dayanabildi. Orta Vadeli Program’la 5 Eylül 2021 tarihinde 1 trilyon 751 milyar lira olarak açıklanan bütçe teklifinin dolar karşılığı 211 milyar dolar olarak hesaplanıyordu. 17 Ekim’de TBMM’ye sunulduğunda dolar karşılığı 190 milyar dolara geriledi, kabul edildiği günkü büyüklüğü ise 108 milyar dolar oldu. Ek bütçe teklifinin TBMM’ye sunulduğu gün ise ilk teklifin yarısından fazlası eriyerek 101 milyar dolara düştü. Eklenen ödeneğe karşın 2022 yılı bütçesinin dolar karşılığı ancak 163,4 milyar dolara ulaştı.

HANGİ ÖDENEK NE KADAR ARTTI

Ek bütçe teklifi ile istenilen 1 trilyon 80,5 milyar liranın dağılımı şöyle:

188,9 milyar lira personel giderlerine (16,8 milyarı sağlık personeline verilecek ek ödeme için)

28 milyar lira SGK’ye devlet primi ödemeleri

86,7 milyar lira mal ve hizmet alımları

421 milyar lira cari transferler (SGK’ya yapılan transferler Kur Korumalı mevduat)

74,1 milyar lira yatırım

13,6 milyar lira sermaye transferleri

140 milyar lira borç verme giderleri

89 milyar lira faiz giderleri