‘Savaş söyleminden vazgeçilmeli’
Erdoğan’ın “Kuzey Irak bize rağmen bizim aleyhimize bir adım attı, bunun bedelini ödeyecek” çıkışının ardından Ankara, gündemine askeri operasyonu aldı. Uzmanlarsa, olası bir savaşın fayda getirmeyeceği görüşünde birleşti
MUSTAFA MERT BİLDİRCİN
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) tarafından 25 Eylül’de bağımsızlık talebiyle gerçekleştirilen referandumdan yüzde 92,73 oranında ‘Evet’ çıktı. Tartışmalı bölgelerin de dahil edildiği oylamada milyonlarca kişi oy kullandı.
Bölgesel yönetimin beş büyük kenti olan Erbil, Süleymaniye, Duhok, Zaho ve Halepçe’de kurulan sandıklardan büyük oranda ‘Evet’ çıkmasının ardından gözler referandum kararı alınan ilk günden itibaren karşı tavır takınan Irak, Türkiye ve İran hükümetlerinin tutumuna çevrildi.
‘Şartlar değişti’ demişti
Türkmenlerin yoğun olarak yaşadığı Kerkük’ün de dahil edildiği referandumun sonuçları Türkiye ve IKBY arasında yeni bir krize neden oldu. Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Erdoğan önceki gün yaptığı açıklamada, “Madem artık şartlar değişti, eskiden beri destek verdiğimiz IKYB bize rağmen bir adım attı, o zaman bedelini ödeyecektir. Referandum sonuçlarını kabul edebilmemiz mümkün değildir” ifadelerini kullandı.
Türkiye’nin Barzani yönetimine uyguladığı hava ambargosu 29 Ekim’de başladı. Türkiye’den Süleymaniye ve Erbil’e uçuşlar durduruldu. Ankara’nın Kuzey Irak’a yönelik olası bir sınır ötesi operasyonunu gündeme alması ardından TSK, Suriye sınırına takviye amaçlı zırhlı personel taşıyıcılarla askeri araçların bulunduğu bir konvoy gönderdi. TSK’den yapılan açıklamada, “Askeri araçlar, sınırdaki askeri birliklere takviye amaçlı gönderildi” denildi. TSK’nin ‘Habur tatbikatı’ 15’inci gününü geride bıraktı.
Türkiye’nin tutumunu BirGün’e değerlendiren uzmanlar, Ankara’nın gündemine aldığı askeri operasyonun fayda getirmeyeceği, aksine ciddi olumsuz sonuçlar doğuracağı görüşünde birleşti.
Loğoğlu: Diyalog yoluna başvurulmalı
Askeri operasyonun asla düşünülmemesi gerektiğinin altını çizen emekli Büyükelçi ve eski CHP Milletvekili Faruk Loğoğlu, “IKYB’den Türkiye’ye herhangi bir tehdit yok. Irak’ın uluslararası sınırlarında bir değişiklik yok. Dolayısıyla, Türkiye’nin sürece fazla müdahaleci olmayan ancak taraflarla iletişimi açık tutan bir pozisyon takınması gerekir” diye konuştu.
Loğoğlu, meseleyi, “Irak’ın iç sorunu” şeklinde değerlendirerek, “Türkiye hep tek taraflı tutum takındı. Bir sınır ötesi operasyon yerine, Erbil ve Bağdat’la diyalog yoluna başvurulmalı” dedi.
‘Şimdi neden farklı tutum takındınız?’
AKP Hükümeti’nin dış politikada söylemleriyle uygulamaları arasında büyük farklılıklar olduğuna dikkati çeken Loğoğlu, süreci Ankara’nın uygulamalarına bakarak yorumlamanın daha doğru olacağını belirtti.
Faruk Loğoğlu, hükümetin çelişkili açıklamalar yaptığını vurgulayarak, “AKP hükümetleri genelde yaptırımların pek işe yaramadığını, zararlı olduğunu değerlendirirdi. Peki, böyle bir düşünceniz varsa şimdi neden IKYB konusunda farklı bir tutum takındınız?” diye sordu.
Erbil ve Bağdat’ın Kerkük konusunda olduğu gibi, şu sıralarda gündemde olan konularda uzlaştığı takdirde Türkiye’nin yaptırım iştahının frenleneceğini belirten Loğoğlu, “Türkiye’nin şu aşamada, savaş söylemlerinden vazgeçerek, tarafların uzlaşması üzerinden bir politika izlemesi gerekir” ifadelerini kullandı.
‘Bu tutum meseleyi ağırlaştırır’
Referandumun hukuki anlamda doğru olup olmadığının tartışılabileceğinin ancak gelinen noktada bunun kimseye fayda sağlamayacağının altını çizen Loğoğlu, şöyle devam etti; “Referandum artık neticelendi ve buna göre bir politika oluşturmak lazım. Ankara’nın, Erdoğan’ın söylemlerinden yola çıkarak takındığı tavır çözüm yerine meseleyi ağırlaştırıcı bir etki yapar.
Özellikle tekrar belirtmek gerekir ki, Türkiye’nin mevcut tutumundan vazgeçip, Erbil ve Bağdat’ın uzlaşmaya varması üzerinden bir politika izlemesi gerekir.”
Özel: ABD, Rusya ve İran sessiz kalmaz
Akademisyen ve gazeteci Soli Özel de askeri operasyonun çözüm olmadığını vurgulayarak, “O tür bir gelişme kestirilemeyecek sorunlara yok açar. Çok iyi ilişkide olduğumuzu iddia ettiğimiz Irak Merkezi Yönetimi’yle bile aramızı bozar” diye konuştu.
Türkiye’nin gündemine aldığı olası bir askeri operasyona ABD ve Rusya’nın yanı sıra İran’ın da sessiz kalmayacağını söyleyen Özel, “Bütün bunlara rağmen savaş söylemi geliştirmek doğru değil. Türkiye’nin olayı yumuşatarak gitmesi gerekir” dedi.
‘Savaş doğru karar değil’
Referandumun bağımsızlığın ilanı anlamına gelmediğini ancak oylamadan çıkan sonucun Kuzey Irak’ın bağımsızlık iradesini ortaya koyduğunu sözlerine ekleyen Özel, Başbakan Binali Yıldırım’ın, “Bundan sonra muhatabımız Bağdat olacak” sözlerine karşın Mesud Barzani’nin de Bağdat yönetimiyle olayın yumuşatılması yönünde temasları olduğunu vurguladı.
Özel, Irak Başbakanı Haydar el-İbadi’nin yaklaşan seçimler nedeniyle, IKYB konusunda daha sert bir politika izlediğini belirterek, “Ne olursa olsun Türkiye’nin farklı bir yerde konumlanması gerekir. Savaşa girmenin doğru ve iyi bir karar olacağını düşünmüyorum” dedi.