Sayıştay'dan şok tespit: Personel liyakatsiz, FATİH Projesi atıl

Mustafa Mert Bildircin

Sayıştay’ın Milli Eğitim Bakanlığı’nın mali hesaplarında yaptığı incelemeler, Türkiye’nin eğitimdeki içler acısı halini bir kez daha gözler önüne serdi. Taşımalı eğitim planlamasının sağlıksızlığından FATİH Projesi’ndeki başarısızlığa, görevlendirmelerdeki liyakatsizlikten destekleme kurslarının işlevsizliğine kadar pek çok sorun, Sayıştay’ın MEB’e ilişkin hazırladığı denetim raporuna yansıdı.

Sayıştay’ın, “MEB 2019 Yılı Denetim Raporu”, eğitim alanındaki plansızlığı ortaya koydu. Sağlıklı bir eğitim sistemi için kritik önemdeki birçok konunun ya gerektiği gibi yerine getirilmediği ya da tamamıyla göz ardı edildiği belirlendi.

LİYAKATSIZ ATAMALAR

MEB kadrolarına yapılan liyakatsiz atamalar denetimlere takıldı. İlçe milli eğitim müdürlüğü kadrolarına liyakat ve kariyer ilkeleri doğrultusunda öngörülen şartları taşımayan kişilerin atandığı bildirildi. 2018-2019 yıllarında ilçe milli eğitim müdürlüğü kadrosuna atanan personele yönelik incelemeler ile personelin yüzde 70’inin kadroya atanmak için gerekli şartları taşımadığının belirlendiği açıklandı.

İlçe milli eğitim müdürlüğü kadrosundaki 127 personelden sadece 38’inin liyakate göre belirlendiğini tespit eden denetçiler, bu durumun eğitim sisteminin verimli, etkin ve sürdürülebilir yönetimini güçlendirdiğini vurguladı. Denetim raporunda liyakatsiz kadrolaşmaya ilişkin, “Liyakat ile birlikte atamalarda objektifliği, adalet ve eşitliği ortadan kaldırarak kurum içi çalışma barışını ve çalışanların motivasyonunu zedelemektedir” değerlendirmesinde bulunuldu.

ASRIN PROJESİ ATIL

Sayıştay denetçileri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, “Asrın projesi” şeklinde duyurduğu FATİH Projesi kapsamında gerçekleştirilen yatırımların atıl kaldığını belirledi. FATİH için kurulan sistemlerin birçok okulda kullanılamadığını tespit eden denetçiler, okullar etkileşimli tahtalar için altyapı kurulduğunu ancak binlerce okulda etkileşimli tahta bulunmadığını raporladı.

OKULLARIN YÜZDE 31’İ TAHTASIZ

Raporda, FATİH için bugüne kadar 432 bin 288 etkileşimli tahta alındığını, bu tahtaların 19 bin 752 okula kurulduğu belirtildi. VPN erişimi için ağ alt yapısı kurulan okul sayısı 15 bin 103, geniş bant internet erişim bağlantısı sağlanan okul sayısı ise 13 bin 312 olarak rapora işlendi. Proje kapsamında yapılan bu yatırımlara karşın planlamanın düzgün yapılmadığı ifade edildi. Denetim raporunda, 6 bin 59 okulda ağ altyapısı bulunduğu ancak bin 498 okulda etkileşimli tahta olmadığı belirtildi. Okulların yüzde 30,6’sının, ağ altyapısı olmadığı için etkileşimli tahtaları kullanamadığı kaydedildi. Denetçiler, FATİH için yeni yatırımlar yapılması yerine eksik kalan yatırımların öncelenmesi konusunda MEB’i uyardı.

TAŞIMALI EĞİTİMDE HATALI GÜZERGÂHLAR

Denetimlere takılan bir diğer konu ise taşımalı eğitimde sağlıklı planlama yapılmaması oldu. 2018-2019 eğitim ve öğretim yılında toplam 1 milyon 324 bin öğrencinin taşıma hizmetlerinden yararlandığı ve 3,9 milyar TL ödeme yapıldığı duyuruldu. Ancak taşımalı eğitimin planlanmasında, “Araç kapasitelerinin öğrenci sayısı ile uyumlu olmaması, hatalı araç güzergâhı düzenlenmesi, velilerin yersiz taleplerinin dikkate alınması, pansiyonlardaki öğrencilere öncelik verilmemesi” gibi sorunlar yaşandığı öğrenildi.

ÖĞRETMEN AÇIĞI 138 BİN

Sayıştay denetimlerindeki en çarpıcı bulgulardan biri ise öğretmen kadrolarının ülke genelindeki dengesizliği oldu. Denetçiler, kadrolardaki plansızlık nedeniyle öğretmen açığı sorununun çözüme kavuşturulamayacağının ve yetişmiş insan kaynağının verimli kullanılamayacağının altını çizdi. Bazı kentlerde norm kadro fazlalığı varken bazı kentlerde ise öğretmen açığı olduğu belirtilerek, “Bu nedenle eğitime erişim hakkı ve eğitimde fırsat eşitliği gibi temel Anayasal hakların yeterince sunulamamasına yol açmaktadır” denildi.

En fazla öğretmen ihtiyacının 31 bin 33 ile İstanbul’da olduğunu tespit eden denetçiler, Türkiye genelindeki öğretmen ihtiyacının ise 138 bin 393 olduğunu rapora işledi. Büyük bölümünün Ankara’da görev yapan 45 bin öğretmenin ise norm fazlası olduğuna dikkat çekildi.

DESTEKLEME KURSLARI AMACINDAN UZAK

MEB’e ilişkin yapılan diğer bazı tespitle şöyle yazıldı:

>> Şirketler ile yapılan protokollerden elde edilen gelirlerden yapılan harcamalar, Bakanlık bütçesine dahil edilmedi.

>> Destekleme ve yetiştirme kursları temel amacından uzaklaşırken bu kurslar için ayrılan kaynak sürekli artırıldı.