Seçim düğümü
Erbil-Bağdat hattındaki seçim krizine her gün yeni bir düğüm ekleniyor. Irak Seçim Komisyonu, Barzani yönetiminin itirazı üzerine IKBY seçimini askıya aldı. Talabani yönetimi seçimin yapılmasını talep ediyor.
Dış Haberler
Irak’ta Yüksek Mahkeme’nin Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) yetkisini “tırpanlamasına” karşı KDP’nin seçimleri boykot kararı sonrası Bağdat yönetimi geri adım attı. Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu (IHEC), 10 Haziran’da düzenlenmesi planlanan IKBY Parlamento seçim çalışmalarını askıya aldığını duyurdu. Karar, seçimleri boykot edeceğini açıklayan Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) mahkemenin kararına itirazının değerlendirilmesinden sonra gerçekleşti.
Rudaw’a konuşan Komisyon Sözcüsü Cumana Gelayi, “Irak Yüksek Federal Mahkemesi’nin kararı ardından IHEC, Kürdistan parlamento seçimlerine ilişkin tüm çalışmaların askıya alınmasına karar verdi. Federal Yüksek Mahkeme’ye yapılan şikâyet çözümlenene kadar tüm çalışmalar askıya alındı” dedi.
Komiserler Konseyi’nin seçimleri askıya alma kararına itiraz edebileceğini vurgulayan Sözcü Gelayi, “Şikâyetin ne zaman çözüleceği ve komisyonun çalışmalarına devam edeceği henüz belli değil” ifadelerini kullandı.
BARZANİ’NİN İTİRAZI
Seçim Komisyonu’nun kararı, Irak Federal Yüksek Mahkemesi’nin şubat ayında IKBY’nin bölgedeki yetkilerine getirdiği kısıtlamalara yönelik KDP’li Başbakan Mesrur Barzani’nin itirazının değerlendirmesinin ardından alındı. Mahkeme, IKBY Başbakanı Barzani’nin talebi üzerine önceki gün parlamentodaki sandalye sayısının dağılımına ilişkin bir önceki kararını askıya aldı. Mahkemenin kararına göre başbakanın açtığı dava sonuçlanana kadar hüküm uygulanmayacak.
Mahkeme yeni kararını, “önceki kararının uygulanmasının gelecekte geri dönüşü olmayan etkilerinden kaçınmak” olarak nitelendirdi.
Ayrıca IKBY Parlamento Seçim Yasası’na ilişkin 11 duruşmanın ertelenmesinin ardından, 6’ncı tur parlamento seçimlerini yürütme ve gözetleme görevinin Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu’na verilmesine karar verdi.
YAPILAMAYAN SEÇİM
1991’den bu yana özerk statüye sahip olan IKBY, yıllardır bölgenin en büyük iki partisi KDP ve Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (KYB) siyasi çekişmesine sahne oluyor. IKBY’de 2018’de düzenlenen son parlamento seçimlerinde KDP 45 sandalye kazanırken KYB 21 sandalyenin sahibi oldu. Ekim 2022’de yapılması gereken seçimler ise siyasi partiler arasındaki anlaşmazlıklar ve Bağdat’taki federal hükümetle yaşanan mahkeme süreçleri nedeniyle defalarca ertelendi.
MAHKEMENİN HAK GASPI
111 milletvekilinden oluşan Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Parlamentosunun 11 sandalyesi 5’i Türkmenlerden, 5’i Hristiyanlardan ve 1’i Ermenilerden olmak üzere bölgede yaşayan azınlıklara tahsis ediliyor. IKBY’nin 2’nci büyük partisi KYB, KDP tarafından araçsallaştırıldığı gerekçesiyle kota sandalyelerinin iptali için Irak Federal Yüksek Mahkemesi’ne itiraz başvurusunda bulundu.
Mahkeme 21 Şubat 2024’te yaptığı oturumla IKBY hakkında bir dizi mali ve idari kararlar aldı. Parlamento’daki azınlık kotalarını kaldırarak sandalye sayısını 111’den 100’e düşüren Mahkeme, ayrıca IKBY’yi dört seçim bölgesine ayırdı. Bu dağılıma göre Erbil’e 34, Süleymaniye’ye 38, Duhok’a 25 ve Halepçe’ye 3 sandalye ayrıldı. Bu kararlarla birlikte KDP ile KYB arasında uzun süredir devam eden mali ve idari anlaşmazlıklara bir yenisi daha eklendi.
Mahkeme IKYB üzerinde bir dizi mali karara da imza attı. Bu kararlar arasında, IKBY’deki memur maaşlarının Irak banklarında açılacak hesaplara yatırılması, Bağdat hükümetinin IKBY’ye "borç para verme" yetkisinin elinden alınması, IKBY’nin tüm petrol ile petrol dışı gelirlerinin merkezi hükümete teslim edilmesi gerektiğine hükmetti. Ayrıca IKBY’de yapılacak bütün seçimlerin yürütme ve gözetleme yetkisini, Bağdat merkezi hükümetine bağlı Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu’na verdi.
Yüksek Mahkeme’nin kararlarını “hak gaspı” olarak niteleyen KDP, mart ayında protesto amacıyla seçimleri boykot edeceğini açıkladı ve siyasi süreçten çekilme tehdidinde bulundu. KDP’den yapılan açıklamada “dayatma” olarak nitelenen mahkeme kararlarının “Anayasa’ya ve hukuka aykırı” olduğu belirtilerek boykotun “halkın ve ülkenin menfaatine olduğu” kaydedildi.
TALABANİ MEMNUNDU
Seçim bölgelerinden Süleymaniye’nin en yüksek nüfusa sahip olması, merkezi burada bulunan KYB’ye büyük avantaj sağlayacağı yorumlarına neden oldu. Bafel Talabani liderliğindeki KYB ise “ilan edilen tarihte seçim yapılamamasının bölgenin statüsü ve meşruiyetine zarar vereceği” uyarısı yapmıştı. Bafel Talabani, cumartesi günü yaptığı açıklamada ise parlamento seçimlerinin “öncekilere göre daha demokratik olacağını” savundu.