Şili başardı sıra Türkiye’de

ULAŞ TOSUN - İSTANBUL / Şili'de Pinochet diktatörlüğü döneminde kabul edilen anayasadan kalan son antidemokratik maddeler de kaldırıldı. türkiye'de ise darbe döneminden kalan 1982 Anayasası hâlâ yürürlükte.

Siyasi partiler ve demokratik kitle örgütleri Anayasa'nın değiştirilmesi gerektiğini savunurken, TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu tarafından hazırlanan yeni Anayasa Değişiklik paketinde, 12 Eylül yöneticilerinin yargılanmasına dair hüküm yer almıyor.

Şili'de senato ve meclisin yaptığı ortak toplantıda, üçe karşı 150 oyla kabul edilen anayasa değişiklikleriyle Agusto Pinochet dönemi yasaları tarih olurken düzenleme sivillerin ordu üzerinde tam otoritesi olarak değerlendirildi.

Şili'deki değişiklikle 1980 askeri darbesiyle yürürülüğe giren anayasayı değerlendiren siyasi parti liderleri, aydın ve demokratik kitle örgütü temsilcileri başta darbe dönemi yetkililerinin yargılanmasının önünü kesen ve 23 yıldır Anayasa'da bulunan ''Geçiçi 15. Madde'' olmak üzere değişiklik için Şili'den sonra sıra bizde dedi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu tarafından hazırlanan yeni Anayasa Değişiklik paketinde, 12 Eylül yöneticilerinin yargılanmasına dair hüküm yer almıyor.

Paket, Cumhurbaşkanı’nın yetkileri, Milletvekili Yemini, 2B gibi konuları kapsıyor. 12 Eylül Yöneticilerinin yargılanmasını engelleyen Anayasa’nı n geçici 15. maddesiyle ilgili tek değişiklik DYP-SHP koalisyonu döneminde oldu. Yapılan değişiklikle 12 Eylül dönemindeki Kanun Hükmünde Kararnamelere ve yasal düzenlemelere yargı yolu açılırken, askerler kapsam dışında kaldı.

ŞİLİ’DE NE OLDU

Şili'nin bağımsızlık günü arefesi olan 17 Eylül’de Devlet Başkanı Ricardo Lagos tarafından imzalanarak yürürlüğ e girecek olan yeni anayasa, devlet başkanına üst düzey ordu komutanları nı görevden alma yetkisi veriyor.

Dördü emekli ordu ve polis komutanları na ayrılan dokuz atanmış senatörlük ortadan kaldırılırken, devlet başkanının görev süresi altı yıldan dört yıla indi.

Devlet başkanı eskiden olduğu gibi iki kez üst üste seçilemeyecek. Değişikliklerle Pinochet tarafından yaratı lan Ulusal Güvenlik Konseyi de sadece devlet başkanına danışmanlık yapan bir kurum haline getirilidi. 4 ordu komutanı, devlet başkanı ve 3 bakanın eşit oya sahip olduğu bu konsey, kararlar merciiydi.

'DARBE ANAYASASI'

»ÖDP Eski Genel Başkanı Ufuk Uras:

Türkiye solu askeri darbeden beri demokrasinin olmazsa olmaz koşulunun 12 Eylül hukuğunun tüm kalıntılarından kurtulmak gereğinin altını çizmektedir. ÖDP son kongresinde başta geçici 15. madde olmak üzere, YÖK ve benzeri kurumlar dahil bunları etkisizleştirmeye yönelik mücadeleye sahip. 12 Eylül hukuğuyla mücadele yerine uzlaşma yönüne giden Sosyal demokratlarıın tavrının değişmesi gerek.

»78'liler Vakfı Girişimi İstanbul Başkanı Celaleddin Can:

Biz bu anayasayı tamamen darbe anayasası olarak adlandırıyoruz. Geçmişe yönelik 1980 askeri darbesiyle başlayıp 1983 yılına kadar görev yapan başta darbe konseyi olmak üzere danışma ve kurucu meclis ile dönemin sivil iktidarını mali, hukuki icraatlariından dolayı yargı kapsamı dışında bırakan Anayasanın geçici 15. Maddesine son verilmelidir.

»78’liler Derneği Genel Başkanı Ruşen Sümbüloğlu:

“Şili’de insan hakları örgütleri ve Şili halkı, haklarına sahip çıktılar konuyu uluslararası alanlara taşıyarak sonuç aldılar. Şili örneği bizim için oldukça önemli.

Toplumsal ve uluslararası adaleti yeniden ayaklandırmayı amaçlıyoruz. Bunu eğer iktidarlara bırakırsak cuntacı ları cezalandırmak bir yana hatta ödüllendirdiğini görüyoruz. Suçu işleyenler ise suça s uç ekleyerek suçları nın üstüne yatıp hayatlarına devam etmektedir.

Her şey emekçilerin gücü ve kararlı lığı ile çözülecektir. Türkiye’de de artık bir takım şeyler değişecek ve kesinlikle sonuç alınacak.

Şili’de darbe ile ilgili mücadele geleneğ i başlatıldı ve sonuç alındı. Türkiye’de de mücadele edip sonuç alınacaktır.

»SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın:

Anayasının anti demokratik maddelerden arındıran Şili ile Türkiye yapısı arasında bazı farklılıklar bulunmakta. 1961 anayasıyla kaldırılan Senatörlük daha sonra 1982 Anayası’ yla tekrar işlerlik kazandı. Bu tip uygulamaların gözden geçirilmesi gerekiyor.

Ancak Cumhurbaşkanının Kuvvet komutanlarını görevden alabilme yetkisinin tam olarak Türkiye ile uyum sağlayacağını düşünmemekteyim. Bunları saklı tutarak 1982 anayası nın bu konudaki tüm maddelerinin değiştirilmesini istiyoruz. Anayasanı n geçici 15. Maddesiyle yasalaştı rılan hesap sorulamaz ilkesininde değişmesi yönünde fikir barındırmaktayız.

»EMEP Genel Başkanı Levent Tüzel:

Anayasa emek hareketini bastırmaya dönük özellikler taşımakta. Gerçek anlamda yapılacak demokratik bir düzenleme toplumsal mücadeleyle hazı rlanabilir. Türkiye'de ciddi bir muhalefet olmadığından toplumsal bir dönüşüm sağlanamadı. Şili'de yapılan köklü değişiklikler bizde neden olmasın.

»DEHAP Genel Başkan Yardımcısı Alaaddin Erdoğan:

1982 Anayasası'nın bir darbe anayasası olduğu açık. Türkiye'de baştan sona değişmesi gereken bir anayasa var. 1982 darbe döneminde bireylerin ifade özgürlüğünün militarist etmenlerce sınırlandırıldığı koşullarda hazırlanan mevcut Anayasa karşı sivil bir anayasa ihtiyacı bulunmaktadı r.

‘12 Eylül Darbecileri Yargılansın’ mitingi

12 EYLÜL darbesinin 25. yıl dönümünde darbecilerin yargılanması, 12 Eylül Hukuku’nun kaldırılması için Ankara’da 11 Eylül tarihinde yapılacak miting öncesi yapılan çalışmalar hakkı nda bilgi veren DİSK Ankara Bölge Temsilcisi ve Miting Tertip Komitesi Başkanı Tayfun Görgün, katılımcı örgüt temsilcileri ile birlikte dün Mülkiyeliler Birliği Salonu’nda basın toplantı sı düzenledi. Görgülü, darbecileri yargılanmasının Anayasa’nın geçici 15. maddesi gereği yasaklandığını hatı rlatarak, dünyada darbecileri yargılamayan tek ülkenin Türkiye olduğunu, bu ayıptan kurtulması gerektiğinin altı nı çizdi. 51 kuruluşunda desteği ile, ilkini geçen yıl yaptıkları mitingin ikincisini 11 Eylül tarihinde Ankara’da yapacaklarını bildirdi.