Şinzo Abe’nin siyasi mirası
Siyasi şiddet ve silahlı şiddet gibi olgular, Japonya’nın savaş sonrası döneminde son derece nadir görülse de Abe, miting sırasında düzenlenen suikasta kurban gitti.
Craig MARK
Japonya, Şinzo Abe suikastının şoku ile başa çıkmaya çalışıyor. Abe, ülkenin modern tarihinde başbakanlık koltuğunda en uzun oturan kişi unvanına sahip. İktidardaki Liberal Demokrat Parti’nin seçim kampanyasına aktif destek veriyordu. Japonya’nın batısındaki Nara şehrinde düzenlenen etkinlik esnasında sırtından vuruldu. Saldırganın kullandığı silah, pompalı tüfeğe benzer bir düzenekti ve saldırgan tarafından evde üretilmişti.
42 yaşındaki saldırgan olay yerinde tutuklandı. Motivasyonu hakkında net bir bilgi henüz yok, fakat yayılan haberler zanlının bir dönem Japonya Öz Savunma Kuvvetleri’nde görev yaptığını ifade ediyor.
Saldırı sonrasında kanlar içinde yere yığılan Abe, helikopter ile hastaneye kaldırıldı ve hastanede yaşamını yitirdi. Siyasi şiddet ve silahlı şiddet gibi olgular, Japonya’nın savaş sonrası döneminde son derece nadir görülüyor. Ülkede silah sahibi olmak sıkı denetime tabi ve genellikle yalnızca avcılar silah edinebiliyor.
Çeşitli organize suç örgütleri zaman zaman silahlı şiddet olaylarına karışsa da genellikle birbirilerini hedef alıyorlar. Ülke genelinde şiddet suçlarının oranı ise bir hayli düşük.
Savaş sonrası dönemde aşırı sağcıların siyasileri hedef aldığı birkaç hadise yaşandı. 1990 yılında dönemin Nagasaki valisi Hitoşi Motoşima silahlı saldırıya uğramış ve yaralanmıştı. Muhalefetteki Japonya Sosyalist Partisi’nin o dönemki lideri Inejiro Asanuma da bıçaklanarak öldürülmüştü.
Savaş öncesi dönemde ise demokratik siyasetçiler sıklıkla saldırıya uğruyor ve militaristlerin baskılarına maruz kalıyorlardı. Başbakan Inukai Tsuyoşi, 15 Mayıs 1932’deki darbe girişiminde Emperyal Donanma askerleri tarafından öldürülmüştü.
67 yaşında hayatını kaybeden Şinzo Abe eski başbakan Nobusuke Kişi’nin torunu. Ülkede muhafazakâr siyaseti temsil eden ve savaş sonrası dönemin büyük bölümünde ülkeyi yöneten Liberal Demokrat Parti’nin içinde yetişmiş bir isim. Başbakan koltuğuna ilk defa 2006 yılında oturdu ve iktidarı bir sene sürdü. Partisi 2007 danışmanlar meclisi seçimlerinde olumsuz sonuçlar aldı ve Abe aynı sene Ülseratif kolit hastalığını gerekçe göstererek istifa etti.
2012 yılında ise şaşırtıcı bir geri dönüş yaptı. Liberal Demokrat Parti’nin başına geldi ve aralık ayında genel seçimleri kazandı. 2014 ve 2017 seçimlerinden de zaferle çıktı ve zayıf muhalefet partileri karşısındaki üstünlüğünü pekiştirdi.
YENİ POLİTİKALAR
Bu günlerde “Abenomics” denen ekonomik politikasını yürürlüğe koydu. Bütçe harcamalarını hat safhaya çıkardı, parasal genişlemeci politikalar uyguladı ve yapısal reformlar hayata geçirmeye çalıştı. Fakat tüketim vergilerini iki defa yükseltti ve bu hamleler on yıllardır durağanlık içinde olan Japonya ekonomisini hareketlendirmesine engel oldu.
Ultranasyonalist lobi Nippon Kaigi’nin bir üyesi olan Abe, ülkenin dış politikasını ve savunma politikasını da derinden değiştirdi. Anayasanın dokuzuncu maddesine farklı bir yorum getirerek ülkenin Öz Savunma Birlikleri’nin deniz aşırı bölgelerde konuşlanmasına olanak tanıdı.
Hükümetin savunma harcamalarını arttırdı ve 2015 yılında yasalaşan tartışmalı bir karar ile Öz Savunma Birlikleri’nin ABD, Avustralya, Hindistan ve Birleşik Krallık gibi müttefik ülkelerle ortak operasyonlar yürütmesine yetki verdi.
Japonya, ABD, Avustralya ve Hindistan’ın askeri işbirliği yapması adına Dörtlü Güvenlik Ortaklığı kavramını ortaya atan da ilk Abe oldu. 2016 yılında “Özgür ve açık Hint-Pasitik” kavramını Japonya’nın başlıca dış politika hedefi olarak resmileştirdi. ABD merkezli liberal düzeni uluslararası arenada benimseyen ülkeler arasına katıldı.
TECRÜBELİ LİDER
Görevde kaldığı uzun süre boyunca, en tecrübeli dünya liderlerinden biri haline geldi. Dış politika tecrübesini ABD ittifakını muhafaza etmek için kullandı, tutarsız tavırları ile dikkat çeken Başkan Donald Trump’ı “golf diplomasisi” ile idare etti.
Komşu ülke ve başlıca ticaret ortağı Çin ile kurduğu ilişkiler de Senkaku Adaları’ndaki toprak paylaşımı sorunlarına rağmen görece istikrarlıydı. Güney Kore ile ilişkilerde olumsuzluk devam etti. Fakat olumsuzlukların kaynağı, Japonya’nın bir dönem Kore’de kurduğu kolonyal rejim ile ilintili tarihsel sebeplerdi.
Liberal Demokrat Parti’nin muhafazakâr kanadına mensup Abe’nin parti içindeki baskınlığı, 2019 danışmanlar meclisi seçiminde üçte ikilik çoğunluğun yitirilmesiyle zayıflamaya başladı. Uzun süredir tartışılan nepotizm suçlamaları kamuoyu gözünde itibarını zedeledi. Savcılar Abe’nin yakınındaki kişilere ve siyasi ekibine çeşitli suçlamalar yönettiler fakat hiçbir zaman doğrudan Abe’yi suçlamadılar.
Japonya, toplumun alınan önlemlere uyması sayesinde pandemi ile mücadelede büyük ölçüde başarılı oldu. Fakat salgının olumsuz ekonomik etkileri ile mücadele konusunda yapılan beceriksiz hamleler eleştirilere hedef oldu ve ülke ekonomisi ani daralma yaşadı. Abe’nin sağlığı da yeniden kötüye gitti ve Ağustos 2020’de istifasını verdi. Abe’nin yerine Baş Kabine Sekteteri Yoşihide Suga geçti.
Abe parti içindeki rolünü sürdürdü ve geçen sene Hosoda grubuna liderlik etmeye başladı. Başbakanlığı sırasında Dışişleri Bakanı olarak görev yapan ve şimdi Başbakanlık koltuğunda oturan Fumio Kişida’ya destek verdi.
BELİRSİZLİK SÜRÜYOR
Yaşanan trajedinin akabinde Liberal Demokrat Parti tüm seçim kampanyalarını durdurma kararı aldı. Muhalefet parti siyasetçileri de kampanya faaliyetlerini durdurduklarını duyurdu.
Kişida durumu takip etmek için başbakanlık koltuğuna döndü fakat danışmanlar meclisi seçimlerinin akıbetinin ne olacağına dair resmi bir açıklama yapılmadı.
Seçim öncesi anketler Liberal Demokrat Parti’nin küçük ortağı Komeito partisi ile birlikte çoğunluğu elde edeceğini gösteriyor. Her halükarda, 2022 danışmanlar meclisi seçimi Japonya modern siyaset tarihinin en rahatsız edici olaylarından birinin gölgesinde yapılacak.
Çeviren: Fatih Kıyman
Kaynak: The Conversation