SODEV’den ‘yargı bağımsızlığı’ raporu

Sosyal Demokrasi Vakfı, Türkiye genelinde “Yargı Bağımsızlığı ve Yargıya Güven” isimli anket çalışması gerçekleştirdi. Türkiye genelinde 600 örneklem ile gerçekleştirilen araştırmanın sonuçları, 19 Haziran Çarşamba günü Taksim Point Otel’de gerçekleştirilen basın toplantısında Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV) Başkanı Ertan Aksoy’un sunumuyla kamuoyuna duyuruldu.

Araştırmada, yargıya güven, mahkemelerin tarafsızlığı ve iptal edilen İstanbul seçimlerine dair çarpıcı sonuçlar yer almakta.

SODEV sonuçları şu şekilde duyurdu:

Araştırma sonuçlarına göre, “Adalet” kavramı denilince aklınıza ne geliyor sorusuna ankete katılanların %23,3’ü “Adaletsizlik” yanıtını vermekte. Adaletsizliğin ardından %17,7 ile “Eşitlik” ve % 9,2 ile “Hukuk” geliyor.

Çalışmaya katılanların % 48,5’i Türkiye’de yargının bağımsız olmadığını dile getirirken; yargıya güvenenlerin oranı %38’de kaldı. Türkiye’de mahkemeler tarafsız mıdır? Sorusuna ise tarafsızdır diyenlerin oranı %37,7 oldu.

AKP seçmeninin yarısı yargıya güvenmiyor

23 Haziran İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimlerine çok az bir süre kala, 24 Haziran 2018 Milletvekili Genel Seçimlerinde oy verdikleri partilere göre yargıya güveni değerlendirdiğimizde, Türkiye’de yargının siyasallaştığına dair önemli bulgular öne çıkmaktadır.

Araştırma sonuçlarına göre, AKP seçmenlerinin % 26,2’si Türkiye’de yargının bağımsız olmadığını, % 16,1’i Türkiye’de yargıya güvenmediğini, % 22,3’ü ise Türkiye’de Mahkemelerin tarafsız olmadığını düşünmektedir. Bunun yanı sıra bu konularda kararsız olan AKP’li seçmenlerin oranı da %20’nin üzerindedir. Bu verilere göre AK Parti seçmenlerinin yalnızca yarısı (%50,6) Türkiye’de yargının bağımsız olduğunu, % 57,3’ünün mahkemelerin tarafsız olduğunu düşünmektedir.

MHP’ye oy verenlerin % 70,6’sı Türkiye’de yargının bağımsız olmadığı, % 35,8’i yargıya güvenmediği; %43,3’ünün ise mahkemeleri tarafsız bulmadığı görülmektedir.

CHP seçmeninde ise Türkiye’de yargının bağımsız olmadığını düşünenlerin oranı %70,6, yargıya güven duymayanların oranı %62,5, mahkemelerin tarafsız olduğunu düşünen seçmenlerin oranı ise %59,5’tir. Yargının bağımsız olmadığını düşünen HDP seçmenlerinin oranının ise %82,8, yargıya güven duymayanların oranı %78,6, mahkemelerin tarafsız olduğunu düşünen HDP seçmenlerinin oranı ise % 72,9’dur.

Mevcut tabloya göre, AKP seçmeni dışında diğer bütün siyasi parti seçmenlerinde yargının bağımsızlığı, yargıya güven ve mahkemelerin tarafsızlığı konularında güven oldukça düşük seviyelerde kalmaktadır.

Yargıya en çok güvenen AKP seçmenlerinin de yalnızca yarısı yargıya güvendiğini dile getirmektedir.

Yargı Önünde Eşitlik Yok

Çalışmaya katılanların yarısı (%50,7) Türkiye’de ifade özgürlüğü olmadığını dile getirmektedir. Türkiye’de makam/mevki sahibi biri ile sıradan vatandaş mahkemelik olsa eşit koşullarda yargılanmayacağını düşünenlerin oranı ise %79’dur.

“Sizce Türkiye’de düşünce ve ifade özgürlüğü var mıdır?” sorusuna sadece Cumhur İttifakı seçmenleri %50’nin üzerinde “Evet” yanıtını vermektedir. Bu oran AKP seçmeninde %73,3 iken, MHP seçmeninde ise %55,2 seviyelerindedir. MHP seçmeninin %41,8’i ifade özgürlüğünün olmadığını beyan etmektedir.

İfade özgürlüğü konusunda CHP, HDP, İyi Parti ve diğer partiler ifade özgürlüğünün olmadığını düşünmekteler. Bu parti seçmenlerinin en az %75’i ve fazlası Türkiye’de ifade özgürlüğü olmadığını dile getirmekteler.

Çarpıcı olan, ifade özgürlüğü konusunda olumsuz düşüncelere sahip olan AKP seçmenin %22,4 oranında olmasına karşılık; aynı seçmen grubunun mahkemeler karşısında makam/mevki sahibi biri ile sıradan yurttaşın eşit şekilde yargılanmayacağına ilişkin algısının %63,5 seviyesinde olmasıdır. Mahkemelerde makam/mevki sahibi kişiler ile sıradan yurttaşların eşit şekilde yargılanmayacakları algısı MHP ve AKP haricindeki diğer tüm parti seçmenlerinde %90’ın üzerinde, MHP’li seçmenlerde ise %85,1’dir.

Türkiye’de en güvenilen kurum ordu olmaya devam ederken; yargı sıralamaya alınan kurumlar arasında hükümetin bile arkasında kalmıştır.

Ankete katılanların % 43,4’ü, hırsızlığa uğradığında yargının faile hak ettiği cezanın azını veya çok azını vereceğini; % 30, 2’si ise failin cezasız kalacağını düşünmektedir.

Cinsel taciz ve istismar karşısında yargının gereken cezayı verebileceğine inananların oranı ise yalnızca %19,3 oranında kalmıştır. Yargının adaleti sağlayamayacağı yönünde en keskin kanı cinsel taciz ve istismar suçlarında yoğunlaşmaktadır. Ankete katılanların %80,6’sı, cinsel taciz ve istismar karşısında yargının ya hiç ceza vermeyeceğini (%39) ya da gerekenden daha az ceza vereceğini (41,6) düşündüğünü belirtmektedir.

YSK’nın İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimlerini iptal etmesi sonrasında yapılan anket çalışmasında, katılımcıların %60,5’i YSK’nın kararını adil bulmadığını belirtmektedir.

Seçmenleri partilere göre ayrı ayrı incelediğimizde CHP, HDP ve İyi Partili seçmenlerin %90’dan fazlası, MHP’li seçmenlerin %65,7’si, AKP’li seçmenlerin bile % 22,7’si kararın adil olmadığını dile getirmektedir.