Soma’ya adalet mutlaka gelecek

Deniz Güngör

Manisa’nın Soma ilçesinde 13 Mayıs 2014’te Soma Kömür İşletmeleri A.Ş patronlarının almadığı önlemler nedeniyle 301 madencinin öldüğü katliamla ilgili görülen davanın bugün 09.00’da başlayacak duruşmasında karar çıkması bekleniyor. Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen davada aileler 7 yıldır adalete kavuşmayı beklese de yargı sürecine yapılan siyasi müdahalelerle patron Can Gürkan dahil sorumluların tamamı serbest bırakıldı. 7 yıldır görülen davanın her duruşmasında vicdanlar bir kez daha yaralandı. Katliamda oğlunu kaybeden Elmas Kaya “7 yıldır gelmeyen adalet 1 günde gelmeyecektir” dedi. Avukatlar ise mücadelenin devam edeceğini AİHM, AYM gibi kurumlar üzerinden hukuk arayışının devam edeceğini belirtti.

Cumhuriyet tarihinin en büyük iş cinayeti olan Soma katliamına karşı yurttaşlar sessiz kalmadı. Yurdun dört bir yanında katliamı protesto eden yurttaşlar için meydanlara çıktı. Soma’da ölen 301 madencinin hesabı soruldu. Yapılan protestolarda polis sert müdahalelerde bulundu, onlarca gözaltı gerçekleşti.

Tekmelenen maden işçisine hapis cezası

Soma’nın acısı henüz çok tazeyken, dönemin Başbakan’ı Recep Tayyip Erdoğan’ın danışmanı Yusuf Yerkel, Soma’da kendisine tepki gösteren madenci yakınlarına şiddet uyguladı. Yerkel, polisler ve korumaları tarafından yere düşürülen bir madenci yakınını yerde tekmeledi ardından ayağının incindiği gerekçesiyle darp raporu aldı. Tekmelenen madenciye ise kamu malına zarar verdiği gerekçesiyle 10 ay hapis cezası verildi.

Bir diğer çarpıcı iddia ise Erdoğan’ın katliamda yakınını kaybeden bir yurttaşı yumrukladığı yönünde paylaşımlar oldu. Sosyal medyada Erdoğan’ın yumruk attığını iddia eden videolar paylaşıldı.

Tazminat dahi ödemediler

Katliamın ardından Soma Kömür İşletmeleri patronları, yakınını kaybeden ailelere tazminat ödemesi gerektiğini biliyordu. 301 madencinin yaşamını yitirmesinden sadece 36 gün sonra, henüz yargı süreci başlamamışken Soma A.Ş. ‘temlik’ kararı aldı. Bu kararla birlikte şirketin karşılaşacağı ekonomik yük Türkiye Kömür İşletmeleri’nin (TKİ) sırtına yüklenmiş oldu. Böylece patronlar en az 150 milyon liralık tazminat ödemekten kurtuldu.

Yargılama 1 yıl sonra başladı

Yargılama katliamdan neredeyse 1 yıl sonra 13 Nisan 2015 tarihinde Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülmeye başladı. Yargılama süreci boyunca bilirkişi raporlarına defalarca itiraz edildi. Raporlara şaibeler karıştı. Aile avukatlarının onlarca talebi reddedildi. 2017 yılına gelindiğinde ise davanın görüldüğü Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı ve Soma Davasını yöneten Aytaç Ballı’nın yerine Salih Pehlivanoğlu atandı. Salih Pehlivanoğlu’nun, daha önce 11 işçinin katledildiği Elbistan maden katliamı sorumlularına sadece para cezası veren bir isim olması nedeniyle bu değişiklik yargıya yapılan siyasi müdahalelerden birisi olarak değerlendirildi.

Salih Pehlivanoğlu’nun davaya atanmasının ardından tutuklu olan vardiya amiri ve emniyet teknikeri Mehmet Ali Günay Çelik, adli kontrol şartıyla tahliye edildi. Böylece davada ilk tahliye gerçekleşmiş oldu.

Katliam sanıkları ödüllendirildi

Yargılama sürecinde katliam sanıklarından TKİ Kontrol Şube Müdürlüğü’nde Başmühendis Adem Ormanoğlu ile aynı birimdeki maden mühendisi Efkan Kurt’un yeni görevlere terfi ettirildikleri ortaya çıktı.

Dava 11 Temmuz 2018 tarihinde görülen 22. duruşma ile sonlandı. Tutuklu sanıklar patron Can Gürkan 15 yıl, Ramazan Doğru 22 yıl 6 ay, Akın Çelik 18 yıl 6 ay, İsmail Adalı 22 yıl 6 ay hapis cezalarına çarptırıldı. Can Gürkan 18 Nisan 2019’da yurt dışına çıkış yasağıyla tahliye edildi.

Dava Yargıtay 12. Ceza Dairesi tarafından oybirliğiyle 30 Eylül 2020’de bozuldu. Verilen kararda sorumlularının olası kastla öldürme suçundan yargılanmasına karar verildi. Sorumluların daha fazla ceza almasını sağlayacak bu kararın ardından Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin 5 üyesinden 3’ü değiştirildi. Böylece Yargıtay kendi verdiği kararı bozarak sanıkların daha az ceza almasını sağlayacak bir yargılamanın başlamasına ve tüm tutuklu sanıkların serbest bırakılmasına karar verdi. Davada tutuklu sanık kalmadı. Sanıklar mahkeme salonuna gelmedi. Son duruşmada nerede olduğu bilinmeyen Can Gürkan duruşma salonuna SEGBİS’le bağlanırken ailelere sırtını döndü. Can Gürkan’ın nerede olduğu bilinmiyor.

***

Siyasiler de katliamdan sorumlu

Katliamda oğlu Kader Yıldırım’ı kaybeden Elmas Kaya “7 yıldır gelmeyen adalet 1 günde gelmeyecektir” dedi. Mahkeme salonlarında tiyatro oynandığını söyleyen Kaya “Sürekli hâkimler değiştirildi. Belki bir gün vicdanlı bir hâkim ya da savcı gelir ve ‘Yazık bu insanlara’ der ama görür müyüz, bilmiyorum. Her davaya gittiğimde içimde kat kat acılarla geri dönüyorum. Mahkemelerde bir tiyatro oynuyorlar. Her şey yazılıp çizilmiş durumda ve orada da bitecek” diye konuştu.

Davaya yapılan siyasi müdahaleleri eleştiren Kaya ise şunları söyledi: “Eğer siyasiler bu madene ortak olmasalardı, ölümler yaşanmazdı. Birbirlerini koruyup kolluyorlar. Ölen kişiler toprakta çürüyor, çocuklar öksüz kaldı, anneler acılı. Siyasiler bu madene karışmasaydı adalet yerini bulur, bu dava bu kadar uzamazdı.”