Son 27 yılın en değersiz TL’si
Türk Lirası’ndaki tarihi değer kaybı sürüyor. TL son bir yılda yüzde 14,75 puan değer kaybetti. Başkanlık sistemine geçildiğinden bu yana reel efektif döviz kuru düşüyor
HAVVA GÜMÜŞKAYA
Merkez Bankası (TCMB) eylül ayına ilişkin reel efektif döviz kuru endeksi verilerini açıkladı. Buna göre Türk Lirası'nın değeri Ocak 1994 yılından bu yana en düşük seviyesine geriledi.
Reel efektif döviz kuru endeksi eylülde bir önceki aya kıyasla 1,59 puan azalarak 62,21'e düştü. Endeks, ağustosta 63,80 düzeyinde bulunuyordu. Böylece Türk Lirası, eylülde 2019'un aynı ayına göre tüketici fiyat endeksi (TÜFE) bazında 14,75 puan değer kaybetti.
Reel efektif döviz kuru 2017 yılında geçilen başkanlık sisteminden bu yana düşüş yaşıyor. Kur, 2018 yılındaki Rahip Brunson krizinde 62,56 seviyesine düşmüştü.
Ekonomide 2018’deki Brunson krizinin etkileri henüz geçmemişken koronavirüs salgını tüm ekonomik göstergeleri alt üst etti. Önceki krizlerden farklı olarak tüm dünya ekonomilerinin etkilendiği krizde ülke ekonomisi ikinci çeyrekte yüzde 9,9 küçülürken, TL de en değersiz döneminde.
DEĞER KAYBI İHRACATA YARAMADI
Reel efektif döviz kuru ile Türkiye'deki ve yurt dışındaki tüketicilerin mal ve hizmet sepeti fiyatları kıyaslanabiliyor. Kurdaki bu düşüşün nedenlerinden biri ağustos ayında dolar kurunda yaşanan artış oldu. Fakat bu artış Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’a sorulduğunda "Ben oraya hiç bakmıyorum" yanıtını vermişti. TL’nin tarihi değer kaybını olumlu bulan ve ihracatın artacağı yorumunu yapan Albayrak, cari dengeyi 'rekabetçi kur' ile sağlayacaklarını iddia etmişti.
Ancak TL tarihin en değersiz dönemini yaşarken dahi dış ticaret açığı büyüyor. Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı dış ticaret verilerine göre eylülde ihracat 16 milyar 13 milyon dolar olurken ithalat 20 milyar 892 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece eylül ayı dış ticaret dengesi 4 milyar 879 milyon dolar açık verdi. Geçen yıl eylül ayında 1 milyar 667 milyon dolar olan dış ticaret açığı yüzde 192,7 oranında arttı.
REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU NEDİR?
Tüfe esas alınarak hesaplanan reel efektif döviz kurunda 36 ülkenin para birimi kapsama alınıyor. Türkiye'nin dış ticaretinde önemli paya sahip ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre, Türk Lirası’nın ağırlıklı ortalama değeri hesaplanıyor. Reel efektif döviz kuru ise bu değerden Tüketici Fiyat Endeksi oranı yardımıyla, enflasyon dikkate alınarak yapılan yeni hesaplama. Bu kur, Türk Lirası’ndaki değer kaybını takip etmek için başvurulabilecek en önemli kaynak olarak görülüyor.
REEL EFEKTİF DÖVİZ KURUNDAKİ DÜŞÜŞ
► 2017 Eylül: 91,69
► 2018 Eylül: 62,56
► 2019 Eylül: 76,96
► 2020 Eylül: 62,21