Stratejik genişleme hamlesi

Umut Can FIRTINA

Güney Afrika’da düzenlenen BRICS zirvesi, birliği genişletmeye yönelik alınan tarihi kararlarla sona erdi. Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın oluşturduğu BRICS zirvesinde Suudi Arabistan Birleşik Arap Emirlikleri, İran, Arjantin, Mısır ve Etiyopya üyeliğe resmen davet edildi. Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa tam üyeliklerin 1 Ocak’tan itibaren başlayacağını duyurdu.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, “Genişleme, BRICS işbirliği için yeni bir başlangıç noktası olacak, işbirliği mekanizmasına yeni bir zindelik katacak, dünya barışını ve kalkınmayı daha fazla güçlendirecek” diye konuştu.

ÇOK KUTUPLULUK VURGUSU

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, “adil ve ulusal kültür çeşitliliğinin korunması için çok kutuplu bir dünya düzeni oluşturmak istediklerini” vurguladı. Egemenlerin “kârlı” olduğu için eski tek kutuplu dünya düzenini korumaya çalıştığının altını çizen Putin, “Buradaki küresel çoğunluk, her türlü baskı ve manipülasyondan gittikçe daha fazla yoruluyor” dedi. Putin, ortak para birimi gibi BRICS’in dünyadaki etkisinin genişletecek çalışmaları sürdüreceklerini kaydetti.

STRATEJİK BAŞARI

Ülkesinin üye olarak davet edilmesinden memnuniyetini dile getiren Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal Bin Ferhan, Riyad’ın BRICS ülkeleriyle yatırım hacminin 2022’de 160 milyar doları aştığını aktardı. Suudi Arabistan’ın BRICS’in en büyük ticaret ortağı olduğuna işaret eden Bin Ferhan, BRICS ile işbirliğini geliştirmeyi dört gözle beklediklerini ifade etti.

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ise, “büyük başarı” olarak nitelediği üyeliğe kabul edilmenin “çok taraflılığı güçlendireceğini” kaydetti.

YENİ DÜNYA DÜZENİNİN TAŞLARI DÖŞENİYOR

Doç. Dr. Barış Adıbelli zirveyi değerlendirdi. Çok kutuplu yeni bir dünya düzeninin şekillenmeye başladığını söyleyen Adıbelli, Çin’in BRICS’in ‘nitel’ büyümesine odaklandığını belirtti. Çin’in G7’ye alternatif bir blok yaratmak istediğini kaydeden Adıbelli, Adıbelli, Suudi Arabistan, İran, Mısır ve BAE gibi ülkelerin enerji ve teknoloji üretimi, ekonomik güç olarak öne çıkan ülkeler olduğunu kaydetti.

Fazladan üye alımının “iç kutuplaşmaya” yol açacağına dikkat çeken Adıbelli, “Kendi içinizdeki sorunu çözemeden bölgesel güvenliğin teminatı olamazsınız. ŞİÖ’de bu iç çatışmalar yüzünden uzun yıllar tam üye alınmadı. Çin de bu gibi durumların önüne geçmek istiyor” ifadelerini kullandı. 

Birlik içindeki görüş farklılıklarına işaret eden Adıbelli, Hindistan’ın ABD’yi kızdırmak ve Çin ile Rusya’yı ön plana çıkaracak adımlar atmak istemediğini kaydetti. Adıbelli şunları kaydetti: “Büyük güç olma ajandası olan Hindistan’ın bağımsız bir dış politika çizgisi var. Çünkü üçüncü bir ekonomi olacaksa Batı’yla da ilişkileri götürmesi gerekiyor. Suudi Arabistan’ın, BAE de ABD’e karşı bu meydan okuma içerisinde çok fazla yer almayacaklar. Bu yüzden yeni düzende Soğuk Savaş dönemindekinin aksine ‘gri bölgeler’ olacak.”