Süreç işlerken projeler bitiyor
HES’lerin ve maden ocaklarının yeşili ve maviyi gölgelediği Artvin’de birçok proje için bilirkişi incelemesi yapılacak. Hukuki süreci devam eden projelerin birçoğu tamamlanmış ve faal durumda. Avukat Halis Yıldırım, “Geç gelen adalet, adalet olmaktan çıkıyor. Mahkemeler, yürütmeyi durdurma kararı vermedikleri için şirketler projelerini tamamlıyor” dedi.
Gökay BAŞCAN
Hidroelektrik santralların ve maden ocaklarının kuşattığı Artvin’de hareketli günler yaşanıyor. Dereleri kurutan, yeşili yok eden projelere karşı bölge halkının verdiği hukuki mücadeleler sonucu birçok bölgede bilirkişi incelemesi yapılacak. Arhavi’den Borçka’ya, Şavşat’tan Ardanuç’a kadar Artvin’in tüm derelerine ve topraklarına sahip çıkan yurttaşlar, kâr hırsıyla topraklarını kuşatan şirketler gidene kadar mücadele edeceklerini belirtti.
Borçka’da, Taşköprü HES Enerji Yatırımları Üretim ve Ticaret A.Ş tarafından yapılmak istenen hidroelektrik (HES) projesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından ÇED olumlu kararı verildi. Şirket, projede revizyona giderek bakanlığa bildirdi. Bakanlığa bağlı Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, ÇED olumlu kararının revizyona uğrayan proje içinde geçerli olduğu kararını verdi.
Kararı yargıya taşıyan bölge halkı Rize İdare Mahkemesi’ne dava açtı. Mahkeme, Mahkeme bölge halkının itirazlarını reddetmesinin ardından karar Danıştay 6. Dairesi’ne taşındı. Danıştay, temyiz kararını kabul ederek ÇED olumlu kararının bozulmasına karar verdi. Danıştay’ın kararının ardından tekrar görülmeye başlayan davada mahkeme, bilirkişi incelemesine karar verdi. Heyet bugün bölgeye gelerek inceleme yapacak. Ancak 2012’de başlayan ÇED süreci boyunca şirket Aralık Deresi’ni kuruttu.
ÖZEL KORUNMASI GEREKEN ALAN
Arhavi’de AB Enerji Elektrik Üretim LTD. ŞTİ. tarafından 1 yılı aşkın zamandır işletilen Saka HES I-II regülatörü ve HES projesine ilişkin bilirkişi incelemesi de bugün yapılacak. 2011’de başlayan proje, yurttaşların tepkisi sonucu yapılamamıştı. Yurttaşların itirazları sonucu halkın katılım toplantısı yapılamamasına rağmen 2019 yılında ÇED olumlu kararı verildi. HES, Arhavi’nin tek suyu olan Kapistre Deresi üzerine yapıldı. WWF ve UNESCO’nun özel korunması gereken alan ilan ettiği bölge bir çok kuş türüne ev sahipliği yapıyor. Ayrıca dünyanın çok az bölgesinde bulunan Huş tavuğu, Çengelboynuzlu Dağ Keçisi ve özel koruma altında bulunan Kafkas Arısı yaşıyor.
SÜREÇ YILLARDIR DEVAM EDİYOR
Omega Enerji şirketi tarafından hukuki süreç devam ederken yapımı tamamlanan Susuz Regülatörü ve HES için bilirkişi incelemesi ise yarın yapılacak. Projeye ilişkin 2011 yılında ÇED olumlu kararı verildi. Projenin 28 köyü susuz bırakacağını belirten 74 kişi, yürütmeyi durdurma ve iptal davası açtı. ÇED raporu için yürütmeyi durdurma kararı veren mahkeme, bilirkişi incelemesine karar verdi. Ancak yine mahkeme bilirkişi incelemesi ve hazırlanan raporun ardından davayı, zamanında açılmadığına hükmederek reddetti.
Bölge halkı bunun üzerine Danıştay’a itirazda bulundu. Danıştay 14'üncü Dairesi de yaklaşık 2 yıl süren inceleme sürecinin ardından mahkeme kararını bozdu. Ancak buna rağmen, mahkeme eski kararda ısrar etti ve dava süre aşımı gerekçe gösterilerek reddedildi.
Yurttaşlar, bunun üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu'na ikinci kez temyiz başvurusunda bulundu. Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu, Susuz HES projesi ile ilgili yerel mahkeme kararını bozdu. Kararın bozulması üzerine yeniden görülen davada bilirkişi incelemesine karar verildi. Uzun süren hukuki süreç boyunca şirket projesini tamamladı.
OCAK HÂLÂ İŞLİYOR
Artvin Valiliği, Ardanuç’ta yapılması planlanan kalker ve briket ocağına ilişkin verdiği ÇED gerekli değildir kararı, yurttaşlar tepkisi üzerine Danıştay 6’ncı Dairesi tarafından iptal edildi. Artvin Valiliği’nin Ardanuç’ta yapılması planlanan kalker ve briket ocağına dair verdiği ‘ÇED gerekli değildir’ kararını ‘hukuka uygun’ bulan Rize İdare Mahkemesi’nin kararını bozdu. Dosyanın yeniden idare mahkemesine gönderilmesine hükmetti. Davanın yeniden görülmesi üzerine mahkeme, bilirkişi heyetinin incelemesine karar verdi. Şuan faal olan ocak için yarın bilirkişi incelemesi yapılacak.
YÜRÜTMEYİ DURDURMA VERİLMİYOR
Davaların avukatı ve Şavşat Dernekleri Federasyonu Başkanı Halis Yıldırım, mahkemelerin yürütmeyi durdurma kararı vermediği için hukuki süreç boyunca şirketlerin projeleri tamamladığına dikkat çekti. Yıldırım, “Geç adalet, adalet olmaktan çıkıyor. Özellikle yürütmeyi durdurma kararları konusunda mahkemenin hassas olmaları gerekiyor. Yürütmeyi durdurma kararı olmayınca şirket projelerin yapımını sürdürüyor, işletiyor. Bu süreçte doğada yaratılan tahribat büyük ve doğayı yeniden kendini yenilemesi kolay değil” ifadelerini kullandı.