Tarihe ışık tutan mezar taşları istinat duvarı oldu

Dilara ŞİMŞEK

Ülkede binlerce yıllık tarihi yapılar restorasyon adı altında katlediliyor. Son restorasyon faciası Balıkesir’in Burhaniye ilçesinde meydana geldi. AKP’li Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin yaklaşık 200 yıllık olan Muhyiddin-i Rumi Türbesi’nde başlattığı çevre düzenlemesinde tarihe ihanet bir kez daha gün yüzüne çıktı.

Sanat ve Mimarlık Tarihçisi Umut Çelik, türbenin çevresinde inşa edilen istinat duvarında tarihi mezar taşlarının kullanıldığını açıkladı. Osmanlıca kitabeli mezar taşlarının duvar inşasında dolgu malzemesi olarak kullanıldığını görüntüleyen Çelik, durumu ‘trajik’ olarak nitelendirdi. Çelik, şöyle konuştu:

“Türbenin kapsamlı restorasyon çalışmaları 2013-2014 gibi bitiyor. Bu restorasyona dair yoğun çimento kullanımı, cam tuğlalardan inşa edilen bir giriş kısmı ve oldukça amatör kalem işlerini sıralayabiliriz. Fakat asıl can alıcı durum çevre düzenlemesinde yaşandı. Türbenin çevresinde zamanla oluşan bir defin alanı olduğu biliniyor. Hali hazırda duvarda sıralanmış birçoğu tahrip olmuş mezar taşları mevcut. Mevcut Osmanlıca kitabeli mezar taşları duvar inşasında dolgu malzemesi olarak kullanılmış bazıları ters çevrilmiş bir kısmında ise böyle bir hassasiyete bile ihtiyaç duyulmamış. Duvarın bazı bölümlerinde ise mezar başlığı olarak tanımladığımız serpuşlar ve hatta nerdeyse tüme yakın bir pehle taşını da görmek mümkün.”

Yapılanları ‘kültürel miras tahribatı’ olarak adlandıran Çelik, bilim insanları ile çalışılması gerektiğinin altını çizdi: “Burhaniye ilçesi hemen yanında konumlanan Ayvalık’ta Mimari Restorasyon programının bulunduğu bir üniversite mevcut. Bu anlamda bu tip çalışmalarda mümkün olduğunca akademi ve bilim insanlarıyla yan yana bulunmak önemli. Çözüm olarak mevcut duvarın şayet ihtiyaç varsa tekrar inşa edilmesi. Bu süreçte duvar içinde bulunan mezar taşlarının çıkarılması ve çevredeki diğer mezar taşlarıyla birlikte bir restorasyon işlemine tabi tutulmalı. Son olarak üzerlerinde yer alan kitabelerin transkripte edilerek belgelenmeli.”

TARİHE DAİR BİLGİ VERİR

Çelik, mezar taşlarının önemine dair ise şunları söyledi: “Mezar taşları üzerlerinde yer alan kitabeleri ve formlarıyla Anadolu kültür envanterinin önemli verilerini oluşturur. Bölgenin inanç ikliminden mesleki tabloya hatta salgın hastalıklara kadar geniş bir bilgiye mezar taşları vasıtasıyla ulaşmak mümkün.”