Tarihi dokümanlarla Cumhuriyet’in ilk yılı sergisi: 100 yıl öncesinden gelen manşetler
Cumhuriyet’in kuruluşuna ışık tutan ve o günlerdeki haberleri kapsayan “Cumhuriyet’in İlk Yılı” adlı kitap eş zamanlı bir sergiyle okuyucularla buluştu. 100 yıl öncesine kapsamlı tarih yolculuğu vadeden sergi 3 Eylül’e kadar Yapı Kredi Galeri’de ziyarete açık.
Emrah KOLUKISA
Yapı Kredi Yayınları tarafından hazırlanan ve 29 Ekim 1923-29 Ekim 1924 tarihleri arasında Türkiye’de yaşanan gündelik hayata dair ilginç olayları, spor ve dans müsabakalarını, kültür sanat hayatından haberleri, fotoğraflar ve karikatürler eşliğinde anlatan “Cumhuriyet’in İlk Yılı” adlı geniş kapsamlı kitap okurla buluştu. Kitapla eş zamanlı olarak açılan, küratörlüğünü Cengiz Kahraman’ın üstlendiği, sergileme tasarımını Yeşim Demir Pröhl’ün yaptığı sergi ise şu sıralar Yapı Kredi Kültür Sanat binasında ziyaretçilerini bekliyor.
18 AYLIK ÇALIŞMANIN ÜRÜNÜ
“Cumhuriyet’in İlk Yılı” Banu İşlet, Binnur Mörel Büyükerten ve Eser Demirkan’ın kılı kırk yaran titiz çalışmalarının ürünü. 18 ayı aşkın bir sürede geniş bir arşiv taramasından hareketle oluşturulan kitap büyük bir savaşın ardından kurulan ama binbir zorluğun ufukta beklediği günleri getiriyor önümüze. Ekonomisi zayıf düşmüş, insan kaynağı büyük ölçüde tükenmiş, siyasi anlamda yorgun bir Türkiye’de nasıl bir gelecek inşa edileceğine dair son derece elzem tartışmaların yürütüldüğü döneme dair haberlerin eşliğinde gün gün Cumhuriyet’in ilk yılının izini süren kitapta hemen her şey var; siyaset de, mizah da, spor da, sanat da, günlük yaşam da, hatta magazin de…
YENİLİKLER, DEĞİŞİMLER
Sayfa sayfa çevirdikçe karşımıza çıkanlar arasında neler yok ki? Bir tarafta siyasi tartışmalar, ekonomik sorunlar, nüfus mübadelesi, idari yapıdan eğitime, yargı sisteminden belediyelere kadar her alanda yapılan yenilikler, Anayasa’nın kabulü, halifeliğin kaldırılması, laiklik yönünde yapılan köklü değişimler ve ülkenin yeniden inşa edilmesi...
Diğer yanda yağmur altında oynanan futbol maçları, yeni yeni yaygınlaşmaya başlayan sinema gösterimleri, patenli hokey ligine dair haberler; bir de ne yazık ki memleketin hiç değişmeyen gerçekleri, depremler, yangınlar, salgın hastalıklar, sellerde ölüp gidenler… 100 yıl öncesinden bugüne seslenen müthiş bir döküm, günbegün gözümüzün önünde canlanan geçmiş, dimağımızda şekillenen Türkiye.
‘YAŞASIN CUMHURİYET’
Bakın örneğin Cumhuriyet’in ilanı gazete manşetlerine nasıl yansımış:
Vatan gazetesi diyor ki; “Büyük Millet Meclisi Türk devletinin şeklinin cumhuriyet olduğunu ilan etmiş ve Gazi Mustafa Kemal Paşa’yı 158 reyle müttefikan reisicumhur ilan etmiştir.”
Tanin gazetesi: “Türkiye Devleti’nin şekl-I hükümeti ‘cumhuriyet’ oldu. Hakimiyet-i Milliye’nin manşeti: “Büyük Millet Meclisi dün gece sekiz buçukta Türkiye Devleti’nin şeklini müttefikan cumhuriyet’ olarak tespit ve dokuza çeyrek kala Gazi Mustafa Kemal Paşa hazretlerini müttefikan ‘reisicumhur’ intihap eyledi.”
Yunus Nadi ise (henüz Cumhuriyet gazetesini kurmamış ama Anadolu’da Yeni Gün adlı gazetesinde) “Yaşasın Türkiye Cumhuriyeti, yaşasın İkinci Türkiye Büyük Millet Meclisi” diyerek özetliyor hikâyeyi.
Kitabın küçük bir kısmını içeren, adeta tadımlık bir bölüm sunan ama etkileyici bir tasarımla, orijinal kitaplar, dergiler eşliğinde ve belgesel filmlerle desteklenen sergi, 3 Eylül 2023’e kadar Yapı Kredi Galeri’de.