Tarımda halk için değil ihracat için üretimin sonu geldi: Ahududuyu satıp patatesi ithal ediyoruz

Ozan GÜNDOĞDU

İthalatı serbest olan patates ve kuru soğanın ihracatına kısıtlama getirildi. Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğe göre patates ve kuru soğan ihracatının miktarı artık Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek. Bakanlık dilediği takdirde ihracatı engellemeye yetkili olacak. Peki bu düzenlemenin amacı nedir?

2019 kışına patates, kuru soğan gibi en temel gıda ürünlerin fiyatı yıllık yüzde 300’ü aşan oranlarda artmıştı. Yerel seçimlerin de yaklaşmasıyla iktidar gıda ürünlerinde yaşanan bu krize karşılık paniğe kapılarak kritik hatalar yaptı. Tanzim çadırlar halkın yoksulluğunun teşhir olmasına neden olurken, iktidar bir yandan da suçu soğan üreticilerine yıkmaya çalıştı. Böylece soğan depolarına baskınlar yapıldı. Halbuki fiyat artışlarında yaşanan bu olağandışılığın suçlusu çiftçi değil tarımda plansızlıktı.

Geçen yıl yaşanan kabusu bir daha yaşamamak için bu yıl ilkel bir yöntem seçildi. İthalatının önünde bir engel olmayan patates ve soğanın ihracatı kısıtlandı. Böylece yurtiçindeki patates ve kuru soğan miktarı arttırılacak ve fiyatlar kontrol altına alınacak. Tüketici için olumlu gibi görünen bu düzenleme ise üretici için olumsuz. Zira zaten ithalat yüzünden yabancı ülkelerin büyük ölçekli üreticileriyle rekabet etmek zorunda kalan çiftçiler bir de düşük fiyatlarla mücadele etmek zorunda kalacak.

Temel ürünler alarm veriyor

AKP’li yıllar üretim planlamasından vazgeçildiği ve tarımda çiftçiliğin yerini büyük şirketlerin aldığı dönem oldu. Halkın temel ihtiyaçlarını temel alan politikalar yerine tarım ürünlerinden gelir elde etmeyi amaçlayan bu politika iflasın eşiğinde. Türkiye artık salyangoz da, mango da, avakado da üretiyor ancak patates ve soğanı ithal ediyor. Çiftçiyi yurtdışındaki gıda devlerinden koruyan önlemler rafa kaldırılmış durumda. Kaynakları dağıtırken halkın temel ihtiyaçları değil sermayenin temel ihtiyaçları belirleyici oluyor. Böylece en temel ürünlerde üretim gittikçe azalıyor. Ancak 2002’den bu yana 65 milyondan 82 milyona yükselen Türkiye nüfusu gıda güvenliği için üretimi artırmak zorunda. İşte Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verileriyle patates ve soğandaki üretim miktarları şu şekilde;

PATATES:
1990-2002 yıllık ortalama: 4,9 milyon ton
2003-2019 yıllık ortalama: 4,5 milyon ton
2002 kişi başına üretim: 80 kg
2019 kişi başına üretim: 61 kg

KURU SOĞAN:
1990-2002 arası: 2,02 milyon ton
2003-2019 arası: 1,94 milyon ton
2002 kişi başına üretim: 31,5 kg
2019 kişi başına üretim: 26,8 kg

İhracat için üretiyoruz

Tarımda strateji belirlemek yerine tamamen para kazanmaya odaklanan akıl kuru soğan ve patateste ithalatı tercih ediyor. Bunun yerine kaynaklarını halkın tüketim sepetinde olmayan ürünlere ayırıyor. TÜİK’in 2019 Bitkisel Üretim İstatistikleri verilerine göre son 10 yılda bazı ürünlerde üretim sert şekilde arttı. Üretim artışının altında ihraç edilmek üzere ekilen ürünler yatıyor. İşte birkaç örnek;

AHUDUDU
2002 üretimi: 1,8 bin ton
2018 üretimi: 5,9 bin ton
ÇİLEK
2002 üretimi: 145 bin ton
2018 üretimi: 441 bin ton

AVAKADO
2002 üretimi: 400 ton
2018 üretimi: 3,2 bin ton
KİVİ
2002 üretimi: 2,5 bin ton
2018 üretimi: 61,9 bin ton