TCDD de torba yasada
Torba yasa teklifinden, borç batağındaki TCDD de çıktı. TCDD’nin borcunun, “ödenmemiş sermayesine dönüştürülerek” silinmesi öngörülürken muhalefet hamleyi, “özelleştirmeye karşı adım” olarak değerlendirdi.
Mustafa BİLDİRCİN
Kötü yönetim nedeniyle tartışılan TCDD’nin mali yapısı altüst oldu. İdare, içinde bulunduğu mali batağı, yüksek hızlı tren bilet ücretlerine birbiri ardına yaptığı zamla yurttaşa fatura etmeye çalıştı. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmesine devam edilen Torba Yasa Teklifi’ne TCDD ile ilgili konulan madde de kurumun içinde bulunduğu mali çıkmazı gözler önüne serdi.
MALİ BATAK
1 Mayıs 2013’te çıkarılan, “6461 Sayılı Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleşmesi Kanunu"nun yasalaşmasından kısa bir süre sonra TCDD ikiye bölündü. Kanun kapsamında 14 Haziran 2016’da, TCDD Taşımacılık Anonim Şirketi faaliyete başladı. Muhalefet, “özelleştirmenin yolunu açmak için” TCDD’nin bölündüğünü savunurken kurum, yıllar içinde adeta borç batağına saplandı. 2016’da 1 milyar 600 milyon 773 bin TL olan TCDD’nin Hazine borcu Kasım 2023 itibarıyla 7 milyar 590 milyon TL’ye yükseldi. TBMM’ye sunulan ve Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmeye devam edilen 80 maddelik Torba yasa teklifine, TCDD’nin dev borcunun silinmesini öngören bir madde eklendi. Kanuna TCDD ile eklenen geçici maddede şu ifadeler yer aldı: “TCDD’nin Hazine garantili kredilerinden Hazine ve Maliye Bakanlığınca yapılan üstlenimlerden ve ikrazen kullandırılan kredilerinden doğan vadesi geçmiş anapara, faiz, masraf ve gecikme zammından oluşan Hazine alacaklarından kaynaklanan borçlarının, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü’nün ödenmemiş sermayesine mahsubu sağlanmaktadır.” Torba yasaya eklenen madde, TCDD’nin öz gelirinin kredilere yönelik borçlarını ödeyemeyecek durumda olduğunu gözler önüne serdi. Madde kapsamında, TCDD’nin Hazine’ye olan borçlarının, “Ödenmemiş sermayesine sayılması yoluyla” makyajlanması planlandı. Muhalefet, bu hamlenin TCDD’nin özelleştirilmesine yönelik önemli bir adım olduğunu vurguladı.
GÜVEN ZEDELENDİ
Torba yasaya eklenen TCDD’nin borçlarının silinmesine yönelik maddeye ilişkin BirGün’e değerlendirmelerde bulunan CHP Milletvekili Aşkın Genç, yüksek hızlı tren hatları projelerinin ihale süreçlerinde sorun yaşandığını anımsattı. 2019 yılı itibarıyla TCDD’nin projelerinin tümüne yakınında dış finansman kullandığını belirten Genç, şunları söyledi: “Ankara-İzmir ve Ankara-Kayseri başta olmak üzere neredeyse tüm hatlarda dış finansman (kredi) kullanımı mevcut. Seçim öncesi döviz kuruyla bugünü kıyasladığınızda dahi aradaki farkı görebilirsiniz. Şimdi TCDD, kredileri kendi kaynaklarıyla ödeyecek durumda değil. Torba kanundaki ilgili madde de bize bunu kanıtlamış oldu. Daha önce de Karayolları Genel Müdürlüğü’nün projelerindeki dış finansman borçlanma yetkisinde KGM yerine garantörün Hazine ve Maliye Bakanlığı’na geçtiği kanun yürürlüğe girmişti. Bu da aslında ulaştırma projelerinin maliyetlerini ilgili kurumların karşılayamadığı ve özellikle kredi veren Avrupa ülkelerinde kurumlarımıza güvenin zedelendiğini bize göstermişti. Şimdi benzer bir durum TCDD bünyesinde yaşanıyor. Projelerde yaşanan gecikmeler bu kanun maddesinin görünmeyen yüzüdür.”
