‘Tek adam’ dönemine son

BirGün/ANKARA

CHP, İYİ Parti, DEVA Partisi, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti’den oluşan Altılı Masa'nın anayasa değişikliği çalışması kamuoyuna açıklandı. 84 maddede yapılması planlanan değişiklikler, altı partinin genel başkan yardımcıları tarafından açıklandı. Liderlerin de tam kadro katıldığı açıklamada, yasama, yürütme ve yargı eksenli anayasa değişikliği çalışmaları anlatıldı.

Altılı Masa’nın Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Önerisi Tanıtım Toplantısı, Ankara Bilkent Otel’de gerçekleştirildi. Altılı Masa Anayasal ve Yasal Reformlar Komisyonu üyeleri tarafından kamuoyuna duyurulan anayasa değişikliği önerilerinden öne çıkanlar şöyle:

•Cumhurbaşkanı 7 yıllığına halk tarafından seçilecek ve seçimle beraber partisiyle ilişkisi sona erecek. Görevi sona eren bir cumhurbaşkanı, seçimle gelinen siyasi bir görev üstlenemeyecek. Cumhurbaşkanına, TBMM Başkanı vekalet edecek. Cumhurbaşkanının kanunlar üzerindeki zorlaştırıcı veto etkisi sona erdirilip geri gönderme hakkı verilecek.

•Anayasanın temel hakları düzenleyen ilk maddesine “İnsan onuru dokunulmazdır ve anayasal düzenin temelidir” ifadesi ekleniyor. Bu vurguyla beraber Anayasanın insan onurunu esas alan bir bakış açısı kazanmasının sağlanması amaçlanıyor.

•Anayasa’nın 13’üncü maddesine, ‘Hürriyet esas sınırlama istisnadır. Tereddüt halinde yorum hürriyet lehine yapılır’ hükmü ekleniyor. Böylece temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması düşüncesinden temel hak ve hürriyetlerin üstünlüğü dönemine geçilmesi planlanıyor.

•Düşünce, kanaat ve ifade hürriyeti tek bir maddede düzenleniyor. Anayasanın 25’inci maddesinde yapılacak değişiklikle eleştiri hürriyeti güvence altına alınıyor.

•Anayasanın 56’ncı maddesinde yapılan değişiklikle anayasada sağlık hakkı ve çevre hakkı yeniden düzenlenirken hayvan haklarının ilk kez anayasal güvenceye kavuşturulması planlanıyor.

PARTİ KAPATMAK ZORLAŞIYOR

•Siyasi parti kapatma davalarının açılması zorlaştırılıyor. Şiddete başvurma ya da şiddeti teşvik hariç olmak üzere parti kapatma davalarının açılabilmesi için ihtar şartı getiriliyor.

•Milletvekillerinin sadece ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü halinde dokunulmazlıktan faydalanamayacağı hüküm altına alınıyor.

•Affa uğramış olsalar bile cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, kadına yönelik kasten yaralama suçlarından hüküm giymiş olanların milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olamayacağı hükmü getiriliyor.

AYM’NİN YAPISI DEĞİŞİYOR

•Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 15’ten 22’ye çıkarılıyor. Üyelerden 20’sinin TBMM, 2’sinin cumhurbaşkanı tarafından seçilmesi öngörülüyor.

•Meclisin denetim yetkisi güçlendiriliyor. Muhalefete bir yasama yılında en az yirmi gün gündemi belirleyerek genel görüşme açma hakkı tanınıyor.

•Bütçe yetkisi Cumhurbaşkanlığı’ndan alınarak Meclise veriliyor.

•Hükümet, başbakan ve bakanlar hakkında gensoru verme yetkisi tesis ediliyor. Bu yenilikle, Bakanlar Kurulu aleyhine verilen güvensizlik önergelerine yeni başbakanın isminin eklenmesi zorunlu kılınıyor. Böylece meclis, istikrarın gereği olarak ancak yeni hükümeti kurmakta birleşebilirse mevcut hükümeti düşürebilecek.

HSK AYRILIYOR

•Hakimler ve Savcılar Kurulu kapatılarak Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu kuruluyor.

•OHAL KHK’lerı kaldırılıyor. Olağanüstü hallere ilişkin tedbirlerin Olağanüstü Hal Kanunu ile düzenleneceği ve Olağanüstü Hal Kanunu ile bu kanundan kaynaklı idari eylem ve işlemlere karşı yargı yolunun kapatılamayacağı düzenleniyor.

***

BİRLİKTE SAHAYA İNECEKLER

6 lider, açıklanan taslağın ardından 9. Buluşma için bir kez daha toplandı. Öte yandan ortak metni hazırlayan Altılı Masa Anayasal ve Yasal Reformlar Komisyonu üyeleri ilerleyen günlerde medya organlarını, baroları, sivil toplum kuruluşlarını, meslek örgütlerini, iş dünyasını, sendikaları, kadın ve gençlik örgütlerini ziyaret ederek bu çalışmayı yüz yüze anlatacak. Ayrıca altı partinin Türkiye genelinde ortak programlar düzenleyerek kamuoyu ile bir araya geleceği de öğrenildi.