TOKİ’de ÇED ihaleden sonra geldi, bakanlık 7 ayrı dere yatağına dikkat çekti

BİLAL ÇELİK

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın, Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği'nde yaptığı değişiklikle tarla, bağ, bahçeler gibi tarım alanları yapılaşmaya açılması sağlandı. Söz konusu yönetmelik tartışmalara neden olurken Aliağa’daki yapılaşma dikkat çekti.

TOKİ Daire Başkanlığı, 766 konut, 16 işyeri ve bir cami projesi için Aliağa ilçesinde Samurlu Mahallesi’ni seçti. Bölgedeki tarım arazisinin yapılaşmaya açılması yönündeki kararın ardından başta ÇED raporu alınmadan ihaleye çıkıldı. 21 Aralık 2021’de çıkılan ihalenin ardından 6 Ocak 2022 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından nihai ÇED onayı raporu alındı.

BAKANLIK ŞERH DÜŞTÜ

135 milyon lira bütçe ile yapılacak olan TOKİ projesinin imar planları kesinleşmeden ÇED onayı veren Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na, Tarım ve Orman Bakanlığı rapor hazırladı. Tarım ve Orman Bakanlığı’nca hazırlanan kapsamlı raporda tarla ve bağ alanlarıyla kaplı bölgeden geçen yedi ayrı dere yatağına dikkat çekildi. Bakanlık raporda, can ve mal güvenliği için mutlaka önlem alınması gerektiğini yönünde şerh düştü.

ÇED raporunda İzmir Büyükşehir Belediyesi İZSU Genel Müdürlüğü’nün de benzer uyarıları yer alırken, yapılaşma öncesinde yeni bir düzenleme yapılması gerektiğini ifade eden Orman Genel Müdürlüğü ise alanın bir bölümünün kısmen orman arazisinde kaldığını belirtti.

‘TOKİ MEVZUATTAN MUAFMIŞ GİBİ’

TMMOB Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi tarafından BirGün’e yapılan açıklamada, söz konusu proje için ÇED raporu alınmasının ‘oldukça problemli’ olduğu vurgulanarak, “Tartışmaya konu alan yürürlükte bulunan 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı, 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planında bahse konu alanın büyük bir kısmı sağlık, eğitim kullanım kararlarında, çok küçük bir kısmı ise konut alanı kullanım kararında yer almaktadır. Konut yapılabilmesine yönelik herhangi bir plan kararı olmaksızın TOKİ tarafından 766 adet konut, 16 işyeri ve cami projesi ihalesine çıkılması ve ardından ÇED raporu alınması oldukça problemlidir” denildi.

Projeye ÇED raporu almadan ihaleye çıkılmasını, “şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına açıkça aykırı” olduğu belirtilen açıklamada, “TOKİ'nin imar ve ilgili diğer mevzuattan muafmış gibi toplumun ortak yararını sağlamaktan uzak uygulamalara devam etmesini kabul etmek mümkün değildir” denildi.

Şehir Plancıları’nca kanuna dikkat çekilerek yapılan açıklama şöyle:

“4734 sayılı Kamu İhale Kanununun Madde 68.maddesinin c) bendinde “2985 sayılı Toplu Konut Kanunu kapsamındaki projelerde, 5 inci maddenin beşinci ve altıncı fıkraları, 62 nci maddenin (a) ve (b) bentleri ile (c) bendindeki kamulaştırma, mülkiyet, arsa temini, imar işlemleri ve uygulama projesine ilişkin şartlar aranmaksızın ihaleye çıkılabilir” denmektedir. Aynı Kanunun 62.maddenin (c) bendinde; “Yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamaz.” maddesinde ifade edilen imar işlemleri ile kastedilen imar planları onaylandıktan sonraki tesis ve işlemlerdir. Söz konusu alanda bahse konu kullanımlara dayanak alt ölçekli imar planları olmadan proje ihalesine çıkılması şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına açıkça aykırıdır. TOKİ'nin imar ve ilgili diğer mevzuattan muafmış gibi toplumun ortak yararını sağlamaktan uzak uygulamalara devam etmesini kabul etmek mümkün değildir.”

ÇED RAPORLARI ARTIK FORMALİTE

BirGün’ün geçtiğimiz günlerde ÇED raporları ile ilgili haberinde yine dikkat çeken rakamlar ortaya çıkmıştı. Buna göre; 2021 yılında 3 bin 421 adet projeye ‘ÇED gerekli değildir kararı veren Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı İklim Değişikliği Başkanlığı, sadece 2 proje için ‘ÇED gerekli’ kararı verildi. 2021 yılı içerisinde en çok ÇED raporu maden, petrol ve doğal gaz gibi maden projeleri için alındı. Bu yöndeki projeler için yapılan 4 bin 488 başvurunun 525 tanesine ‘ÇED gerekli değildir’ kararı verilirken, sadece iki projeye ‘ÇED olumsuz’ yanıtıyla sonuçlandı.

Türkiye’de bugüne dek 10 bin 92 ÇED verisi içerisinde; 382 projeye ‘ÇED olumlu’, 78 projeye ise ‘ÇED gerekli’ kararı alındığı görüldü.