Trajedi değil suç

VIjay Prashad
Çeviri: Ömür Şahin Keyif

Geçen perşembe, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’ndan (UNICEF) Anthony Lake Yemen’i ziyaret etti. “Savaşı durdurun” dedi. “Hepimiz acı çeken bütün bu çocuklar için acıma ve hatta ıstırap duymalıyız. Bu acıyı çekenler ise hükümetlerin sorumsuzluğuyla yaralanmış neslimize öfkelenmeliler” diye devam etti sözlerine. Lake’in mesajı önemsenmedi. Hafta içi ‘Save the Children’ (Çocukları kurtarın) isimli yardım kuruluşu bir kez daha uyarıda bulundu. Akut yetersiz beslenmeyle karşı olan bir milyondan fazla çocuk koleranın ülkeyi süpürdüğü alanlarda yaşıyor. Save the Children Yemen Direktörü Tamer Kirolos, “Çocuklar açlık ve hastalığın acımasız çemberinde” diyor. Kirolos’un anlatımıyla, “bebekler ve küçük çocuklar sadece yetersiz beslenmenin değil aynı zamanda koleranın pençesinde.” Bu yol kıyamete çıkıyor: Açlık ve hastalıktan muzdarip çocukların kitlesel ölümlerine…

Haziran ayında UNICEF, her on dakikada bir Yemenli çocuğun öldüğünü açıkladı. Bu ölümler trajedi değil. Bu ölümler birer suç.

Yemen’de Suudi Arabistan ve müttefiklerinin yürüttüğü, Batı tarafından da silah desteği verilen savaş, ülkenin gıda, su ve sağlık altyapısını yok etti. Temiz içme suyunun olmayışı, bu martta kolera salgınının artmasına neden oldu.

İnsanın neden olduğu bu felaketin boyutları çok büyük. Yemen’de beş çocuktan dördünün insani yardıma ihtiyacı var. Eğer savaş devam ederse, özellikle altyapı tesislerine yönelik bombardımanlar ve buraların tamirine dair engeller sürerse, hiçbir yargım kuruluşu bu krizi çözemez. Suudi Arabistan, ülkeyi kuşatıp, ana limanını da bombaladı. Bu sadece yardım kuruluşlarının çalışmasını değil aynı zamanda onarım için gerekli araçların ülkeye erişimini de engelliyor. Ülke izole edilerek harabeye çeviriliyor.

Salı günü, BM Kalkınma Ajansı (UNDP) ülke Direktörü Auke Lootsma, ülke nüfusunun yüzde 60’ının bir sonraki öğününün nereden geleceğini bilmeden yaşadığını söyledi. Save the Children’a göre, bir milyon çocuk kolera nedeniyle ölümle burun buruna. Lootsma, kolera salgınının yol açtığı kayıpların devam etmesini beklediklerini söyledi. Gıdanın yüzde 90’ından fazlası dışarıdan geliyor. Suudi Arabistan’ın ablukası, döviz rezervlerinin tükenmesi ve yoksulluk birleşince, aileler gıdaya ulaşamıyor. Yemen, diyor Lootsma, “Sonu uçurum olan bir yolda yarışan bir otobüs gibi.”

Uçurumun kenarından korkunç hikâyeler geliyor, bunların içinde çaresiz Yemenli ailelerin gıda için çocuklarını satmaları da var. BM’ye göre, ‘Aileler gittikçe artan bir oranda genç kız çocuklarını başka biri onlara baksın diye evlendiriyor, ve genellikle gereksinimler için ödemeleri başlık parasıyla yapıyor. Çocukların sırtındaki bu hayatta kalma taktiklerinin Yemen toplumunda uzun vadeli etkileri olacak. Bu savaş halkı büyük bir barbarlığa doğru sürüklüyor.

Savaşı durdurun

Suudi Arabistan, savaş hedefine asla Yemen’de ulaşamaz. Bu çok açık. Ülkeyi teslim alana kadar bombalayamaz ve Yemen’e girip kendisine karşı koyan isyancı grupları yenecek askerleri yok. 2015’te Pakistan parlamentosu savaş konusunda tarafsız bir pozisyon alınca, Suudiler’in savaşa Pakistan ordusunu kendi taraflarında sokma girişimleri başarısız oldu. Bu yılın martında, Pakistan, Suudi Arabistan’ın güney sınırını savunmak için bir tugay gönderdi. Bu da gösteriyor ki savaşta en iyi donanımlı askeri güce sahip ordusu olan Suudi Arabistan, şimdi savaşın kendi bölgesinde kuzeye doğru kaymasından korkuyor. Yemenli isyancılar, Yemen karasularına giren Suudi Arabistan’a ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) ait gemileri Scud füzeleri ile vurdular. Bu saldırılar, Yemen direnişinin Suudi Arabistan karşısında kırılmadığını gösteriyor.

Aynı zamanda Hadramut Bölgesi’nde Arap Yarımadası El-Kaidesi (Ayek) kazanımlarına devam ediyor. Şubat ayında Uluslararası Kriz Grubu, Ayek’in kurulduğu günden beri en güçlü konumunda olduğuna dair bir rapor yayınladı. Ayek ve müttefikleri, Aden ve diğer yerlerde sağladıkları hayati kara desteği ile Suudi hava savaşının vazgeçilmez parçası oldular. Humat el Kidah ve El Hassam Tugayı gibi savaşan birlikler BAE ve Suudi Arabistan tarafından Aden’i koruması için sıkıca desteklendi. Bunlar savaşın faydalananları. Kriz Grubu, Ayek’in ‘devletin çöküşü, mezhepçiliğin büyümesi, müttefiklerin yer değiştirmesi, güvenlik boşluğu ve gelişmekte olan savaş ekonomisi ortamında, büyüdüğünü ifade etti. Bunu terse çevirmek mevcut anlaşmazlıkların ortadan kaldırılmasını gerektiriyor.’ Devletin çöküşü noktası önemli. 1.2 milyon devlet memuru maaşlarını Eylül 2016’dan beri alamıyorlar. Bu sırada, Batı, Suudi Arabistan ve BAE’ya silah satmaya devam ediyor. Bu silah satışları savaşı kutsamanın bir yolu. Batı bu silah satışlarıyla Suudilerce yönetilen bu savaşın düpedüz suç ortağı oluyor.

Batı’nın işbirlikçiliği, Suudi Arabistan’ın İran’la ilgili paranoyalarıyla birleştirmelerine izin verilen bir yola doğru genişliyor. Suudi Arabistan, Yemen’deki Husiler’in İran’ın vekili olduğunu ve Husiler’in Yemen’i ele geçirmesine izin verilemeyeceğini ileri sürüyor. Bu, savaşın itici gücü. Yine de ihtiyaç duyulan şey Yemen’i yok edecek bir savaş değil, Suudi Arabistan ve İran’ın anlaşmazlıklarını konuşacakları ciddi bir sürecin başlaması.

İstanbul’da İslam İşbirliği Teşkilatı’nın İsril’in Kudüs’teki faaliyetleriyle ilgili acil toplantısında, Suudi Arabistan ve İran’ın dışişleri bakanları el sıkışıp birkaç dakika konuştu. İkili daha sonra görüşmeleriyle ilgili olumlu sözler sarf etti. Bunlar küçük jestler ve büyütülmeliler. Suudi Arabistan’la İran arasındaki gerginlik, sadece Yemen’deki değil aynı zamanda Suriye’deki savaşı körüklüyor. Bu savaşlar ekimde, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’la nükleer anlaşmayı gözden geçirmesinde önemli faktörler olacak. Eğer ABD İran’a savaş açarsa, bunun nedenlerinden biri Suudi baskısı olacak.

Yemen’deki mezalim nasıl önlenir? Savaş bitmeli. İnsani yardım kuruluşları arasındaki yaygın kanı bu. Batı’nın silah satışları durdurulmalı. Suudi Arabistan ve İran arasındaki Büyük Pazarlık’a ilişkin baskı artmalı. Sayıları 1 ile 2 milyon arası değişen Yemenli çocukların hayatı tehlikede.