Trakya, tıbbi atık mezarlığı mı oluyor?

ŞENOL GONCAGÜL / Sürdürülebilir Kalkınma Dünya Zirvesi'nin açıkladığı Türkiye Ulusal Raporu Trakya'nın önümüzdeki yıllarda çok büyük bir tehlike ile karşı karşıya kalacağını apaçık ortaya koyuyor.

Rapora göre, sadece Kırklareli il merkezi ve ilçelerinde faaliyet gösteren devlet hastanelerinde 1000 civarında yatak var. Her yatağın günlük tıbbi atık miktarı 3.3 kg/gün olarak belirtiliyor. Buna göre; Kırklareli'nin günlük tıbbi atık miktarı 3.3 ton yapıyor. Bunun yanı sıra, diğer 2 ilin merkez ve ilçelerindeki hastanelerle, özel hastaneler, klinikler, özel muayenehaneler, diyaliz merkezleri ve veterinerler muayenehaneleri de hesaba katıldığında, ortaya günlük onlarca tonluk tıbbi atık sorunu çıkıyor.

Halen tıbbi atıkların bertarafı için 2 yöntem kullanılıyor. Birincisi yüksek basınçlı ısı ve su buharı ile yakılması, diğeri de yerin 2 m altına gömülmesi. Trakya'da halen kullanılan yöntem, gömülme yöntemi. Ama nereye kadar? Lüleburgaz belediyesi tıbbi atıkların taşınması için özel bir araç tahsis etmiş. Diğer yerlerde bu da yok! Bu gömülen tıbbi atıkların her an toprak yüzeyine çıkmaları veya ileriki yıllarda büyük sorunlara zemin hazırlaması olağan. Bir başka deyişle, kapımızda Ergene'ye benzer, çok büyük bir tehlikenin çanları çalıyor.

TÜRKİYE'NİN AYNASI GİBİ
Kentte tıbbi atıkları toplama ve bertaraf işlemi 1995 yılından beri, İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden İSTAÇ A.Ş. tarafından yapılmaktadır. İSTAÇ A.Ş. İstanbul’daki 178 hastaneden günlük ortalama 23-24 ton tıbbi atık toplanmakta ve bunları yakarak bertaraf etmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta İSTAÇ’ı n günlük kapasitesinin 24 saat boyunca maksimum 24 ton olmasıdır. Bir başka deyişle İSTAÇ sadece kendi topladığı tıbbi atıkların bertarafını yapabilmekte, ilçe belediyelerinin topladığı-toplayacağı tıbbi atıkların bertarafını, kapasitesi yeterli olmadığından yapamamaktadır.

İlçe belediyeleri tıbbi atıkları bu iş için tahsis edilmiş, özel yapılmış toplama aracı ve özel giyimli ve eğitimli elemanları aracılığıyla toplamakla yükümlü ama çalışmalar yeterli değil. Ellerindeki az sayıda eleman ve araçlar iyi niyetle bir şeyler yapmaya çalışıyorlar, bazıları bu uygulamaları hepten terketmiş. Yapılan işin doğrudan halk sağlığı ve çevrenin korunması ile ilgili olmasına rağmen hemen hemen her dalda merkezi hükümetlerin fonlar, krediler veya katkılar yoluyla sağladığı destek böyle önemli bir konuda yetersiz.

Neler yapılabilir
BU önemli ve tehlike sinyallerini vermeye başlayan sorunun, yakın bir gelecekte karşımıza içinden çıkılamaz sorun yumağı halinde çıkmaması için, öncelikle tüm Trakya'ya merkezi bir atık imha merkezinin kurulması sağlanmalıdır. Trakya'nın 3 valisi bu konuda ortaklaşa neler yapabileceğini tartışmak ve kararlar almak üzere, en yakın zamanda bir araya gelmelidir.

Tıbbi atıklar birçok hastalığa yol açabiliyor
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ nde belirtilen sağlık hizmetleri (hastane, poliklinik muayenehane ve laboratuarlardan) veterinerlik hizmetlerinden kaynaklanan tıbbi, enfekte, patojen ve patolojik atıkları kapsar. Tıbbi atıklar ayrı olarak toplanıp imha edilmedikleri takdirde, başta Hepatit olmak üzere tehlikeli hastalıkların insanlara bulaşma riskinin önüne geçilemeyeceği gibi, birçok sağlık, çevre ve maliyet probleminin ortaya çıkması da kaçınılmaz olur. Tıbbi atıkların diğer atıklardan ayrı toplanması ve geçici depolanması sağlık kuruluşlarının, depolardan taşınması ve imha edilmesi belediyelerin, denetim ise Çevre Bakanlığı’nın sorumluluğundadır.