Tüm ülke asgariyle yaşamaya çalışıyor
Yeni asgari ücretin, halkı bir kez daha yoksullaştırması ve açlığa mahkûm etmesi tepki çekti. Ülkenin yarısı asgari ücretle ya da yakınında bir ücretle geçinmek zorunda. Emekli ve memurlar zor durumda.
Ekonomi Servisi
AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, önceki gün 2023’te uygulanacak asgari ücretin net 8 bin 506 TL olduğunu açıkladı. Türk-İş’e göre 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı 7 bin 786 liraya kadar çıkmışken belirlenen ücretin yetersizliği halkın tepkisini çekti. Çalışanların neredeyse yarısı asgari ücretli haline geldi. Asgari ücret, ortalama ücrete dönüştü ve bir diğer tehlike ise vergi dilimi.
ORTALAMA ÜCRET OLDU
Ülkede her iki çalışandan biri asgari ücret ya da yakınında ücret alıyor. Merkez Bankası’nın TÜİK’in 2017-2019 verilerine dayalı araştırmasına göre ortalama olarak asgari ücretin yüzde 10 fazlası veya altında çalışanların oranı tarım dışı sektörlerde yüzde 43, sanayide bu oran yüzde 50. Tekstil, giyim ve deri sektöründe asgari ücretli oranı yüzde 59-72 aralığında olurken gıdada bu oran yüzde 65, inşaatta yüzde 54, turizm ise yüzde 72. Türkiye’de çalışanların yüzde 57’si asgari ücret ve civarında alırken Avrupa’da ise durum oldukça farklı. Hollanda’nın yalnızca yüzde 3’ü asgari ücretle çalışırken Türkiye’ye en yakın ülke ise yüzde 21’le Romanya.
Bir diğer dikkat çeken konu ise vergi dilimi. DİSK-AR’ın DİSK’e bağlı sendika üyelerinin bordrolarından vergi ve kesinti yüküne ilişkin hesaplaması da durumu görünür kılıyor. Yapılan hesaplamada ücretlerin asgari ücret kadar kısmına uygulanan vergi istinasına rağmen net ücretlerde büyük düşüşler yaşandı. Ağustos ayına ait bu bordrolarda işçilerin yüzde 27’lik üçüncü vergi dilime girdiği ve işçilerin toplam kesinti ve vergi yükünün yüzde 30,5 ile yüzde 34,7 arasında değiştiği tespit edildi. Bu durumda üçüncü vergi diliminden itibaren çalışanların aldıkları ücret asgarinin altına düşüyor.
EMEKLİNİN HALİ YAMAN
Öte yandan AKP iktidara geldiğinde asgari ücretin 3,5 katına denk gelen ortalama kamu emekçisi maaşı, 2022’ye gelindiğinde asgari ücretin 1,5 katına indi. En düşük kamu emekçisi maaşı ise 8 bin 50 TL. En düşük kamu emekçisi maaşı dahi asgari ücretin altında kalırken emeklilerin durumu ise içler acısı. Ortalama kamu emekçisi maaşı 6 bin 750 TL. Birçok kamu emekçisi bunun da altında kalıyor. En düşük emekli maaşı ise 3 bin 500 lira. Ortalama emekli maaşının yeni yılda en fazla 6 bin 900 TL olması bekleniyor. Bu durumda yüz binlerce emeklinin gelirleri asgari ücretin çok altında kalacak.
HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, 3 bin 500 TL olan en düşük emekli maaşının 8 bin TL’ye çıkarılması için TBMM Başkanlığı’na kanun teklifi verdi. Paylan, teklifin gerekçesinde “Meclis, en düşük emekli aylığı konusunda bir düzenleme yapmadan tatile çıkacağı için yeni yılda en düşük emekli aylığı 3 bin 500 TL olarak uygulanmaya devam edecek" dedi. CHP Sözcüsü Faik Öztrak, asgari ücreti AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasına tepki göstererek “Milletin sırtına yükledikleri küfeye beslemeleriyle, yanaşmalarıyla doluşanlar şimdi çıkmış, ‘Sırtımızdaki küfede 85 milyonu taşıyoruz’ diyor. Bu kadarına da pes doğrusu" dedi.
***
ASGARİ ÜCRETLE İŞE BAŞLIYORLAR
Asgari ücretle işe başlayanların oranları da oldukça yüksek. Bazı bölümler ve asgari ücretle işe başlama oranları şöyle:
•Hukuk: Yüzde 52
•Bilgisayar mühendisliği: Yüzde 44
•Çevre mühendisliği: Yüzde 73
•Diş hekimliği: Yüzde 50
•Elektrik ve elektronik mühendisliği: Yüzde 52
•Felsefe: Yüzde 67
•Fizyoterapi: Yüzde 72
•İç mimarlık: Yüzde 74
•İletişim: Yüzde 76
•İslami bilimler: Yüzde 34
•Makine mühendisliği: Yüzde 58
•Sağlık hizmetleri: Yüzde 70
•Yabancı diller: Yüzde 55
•Öğretmenlik: Yüzde 55