Tüm zamanların işsizlik rekoru

Oğulcan AYDIN

Ekonomi politikalarının sonuçları yılın ilk ayında işsizlik verilerine yansıdı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ocak ayı işsizlik verilerini açıkladı

 Buna göre 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı bir önceki aya göre 85 bin kişi artarak 3 milyon 214 bin kişi oldu. İşsizlik oranı erkeklerde yüzde 7,7 iken kadınlarda yüzde 11,7 olarak tahmin edildi.

İstihdam edilenlerin sayısı 2024 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre 160 bin kişi artarak 32 milyon 222 bin kişi, istihdam oranı ise 0,2 puan artarak yüzde 49,0 oldu. TÜİK'in verileri şu sonuçları ortaya koydu:

• İSTİHDAMDA 0.2'LİK ARTIŞ: İstihdam edilenlerin sayısı bir önceki aya göre 160 bin kişi artarak 32 milyon 222 bin kişi oldu. İstihdam oranı ise 0,2 puan artarak yüzde 49,0'a çıktı.

• KADINLARIN İŞGÜCÜNE KATILIMI DÜŞÜK: İşgücü 2024 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre 245 bin kişi artarak 35 milyon 436 bin kişi oldu. İşgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 71,5 iken kadınlarda yüzde 36,6 oldu.

• GENÇ İŞSİZLİĞİNDE ARTIŞ: 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 1,1 puan artarak yüzde 16,6 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı; erkeklerde yüzde 14,1, kadınlarda ise yüzde 21,1 olarak tahmin edildi.

• HAFTADA 43,3 SAAT ÇALIŞMA: Haftalık ortalama fiili çalışma süresi 2024 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre 0,4 saat azalarak 43,3 saat olarak gerçekleşti.

• ATIL İŞGÜCÜ ORANI YÜZDE 26,5: Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı ocak ayında bir önceki aya göre 1,7 puan artarak yüzde 26,5 oldu. Ekonomi Servisi

10.5 MİLYON İŞSİZ

Geniş tanımlı işsizlik (GTİ) olarak da anılan zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı 2024 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre 1,7 puan artarak yüzde 26,5 oldu. DİSK-AR’ın bu oran üzerinden yaptığı hesaba göre Ocak 2023’te 8,3 milyon olan geniş işsizlik, 2,2 milyon artarak Ocak 2024’te 10,5 milyona ulaştı. Bu da pandemi hariç sonraki en yüksek seviye.

DİSK AR değerlendirmesinde şöyle denildi:

GTİ sayısındaki artışın sebebi zamana bağlı eksik istihdam ve ümitsizleri, iş aramayıp çalışmaya hazır olanları, iş arayan ancak hemen çalışmaya başlayamayacak olanları kapsayan potansiyel işgücü sayısındaki artıştır. Özellikle zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısında devasa bir artış söz konusu. İmkanı olsa haftalık 45 saatten fazla çalışmayı isteyenlerin sayısı bir yılda 1 milyon 295 kişi arttı. Bu artışın sebebi geçim zorluğu yaşayanların daha fazla çalışıp daha çok ücret talebi olabilir.

SEÇİM SONRASI ENDİŞESİ

İktisatçı Dr. Murat Kubilay, verilere ilişkin “Enflasyon sarmalı işsizliği artırdı” yorumu yaptı. Kubilay şu değerlendirmede bulundu:

Türkiye genç bir ülke, iş gücüne her yıl 600 bin kişi giriyor. Bunun belirli bir kısmı doğrudan işsiz kalır. İstihdamda düşüş olmasa da işsiz sayısında artış var.”

TÜİK, sadece çalışmak isteyip iş bulamayanları işsiz sayıyor. Umudunu kaybedip iş aramayanları dahil etmiyor. Biz bu tanımsal sorunu atlatmak için ‘geniş tanımlı işsizlik’ kavramını kullanıyoruz. TÜİK ise bunu ‘atıl iş gücü’ olarak ifade ediyor. Atıl iş gücünde de son birkaç aydır çok hızlı bir yükseliş var. Enflasyonla mücadele adına uygulanan politikalarla ekonomide bir soğuma yaşanıyor. Sonucunu yerel seçimlerden sonra daha net göreceğiz.

Enflasyon sarmalı içerisindeyiz. İşçi ücreti, girdi maliyeti, şirketlerin kârına bakmadan zihinlerdeki enflasyondan ötürü fiyatlar artar. Bunu kıracak keskin politikalar olmazsa bu dezenflasyon şeklinde sürer. Şimşek’in hedeflerine öngörülebilir bir sürede ulaşılmasına ihtimal vermiyorum. Geniş tanımlı işsizliklerin, dar tanımlı işsizliklere dönüşeceğini ve işte çıkarmaların artacağını söyleyebiliriz. Ekonomideki bozulmayı sadece istihdam düşüşü olarak görmemek gerekiyor. Çalışan haklarının geriye gideceği bir süreç bizleri bekliyor.

∗∗∗

İŞSİZLİK MAYIS’TA PATLAYACAK

Ekonomist Mustafa Sönmez X hesabından işsizlik verilerine ilişkin şu yorumu yaptı: Ocak’ta iş arayan işsiz sayısı 85 bin artmış ve 3 milyon 214 bine çıkmış. Bu, % 9.1 işsizlik demek. Geniş tanımlı işsizlik oranı ise %26.5 ve bu, 10 milyona yakın atıl işgücü. Ama bunlar iyi günler. Asıl işsizlik Mayıs’tan sonra patlayacak. Dezenflasyon programı, kurban ister!