Turizmde bilanço çok ağır

Uluslararası Para Fonu (IMF) salı günü, nisan ayına ilişkin “Dünya Ekonomik Görünümü” başlıklı raporunu yayımladı. Buna göre dünya ekonomisi 2020 yılında yüzde 3 küçülecek, Türkiye’de ise küçülme yüzde 5 büyüklüğünde olacak. Cari denge, işsizlik ve enflasyon verilerinde de küçülmeye bağlı olarak önemli değişikler gözlenecek. Türkiye’de işsizlik yıl sonunda yüzde 17,2’ye yükselirken, toplam gelirin binde 4’ü kadar da cari fazla verilecek.

Ancak küçülme dönemlerinde ithalatın azalmasıyla beraber ihracatta da göreli artışlar, cari fazlanın temel nedeni olsa da Türkiye bu şartlarda ihracat da yapamıyor. Hatta ihracat gelirlerinin yüzde 20’si büyüklüğündeki turizm gelirleri de bu yıl yok denecek kadar az olacak. IMF’nin raporuna inanmayan piyasalar ise TL’den kaçmaya devam ediyor. Yalnızca turizm sektörüne mercek tutarak krizin boyutunu anlamaya çalıştık.

34,5 MİLYAR DOLAR TURİZM GELİRİ

Türkiye’ye dolar kurunun yükseldiği dönemlerde turist akını hız kazanıyor. Bu yıllardan biri olan 2019’da turist sayısında rekor kırılmış ve ülkeye gelen turistlerle 34,5 milyar dolar gelir elde edilmişti. AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ise 29 Şubat’ta yaptığı konuşmada bu yıl 58 milyon turistin Türkiye’ye gelmesini ve bunun sonucu olarak 41 milyar dolar turizm geliri elde edileceğini iddia etmişti. Fakat en iyimser beklentiler bile turizm gelirinin en az yüzde 70 oranında azalacağını ortaya koyuyor.

CARİ AÇIĞI BİR NEBZE KAPATIYORDU

2019’da elde edilen 34,5 milyar dolar turizm gelirinin Türkiye için en büyük önemi cari açığı kapatması oluyordu. Zira sektör gelir elde ederken ithalat yapmak zorunda değil. Böylece ihracatın ithalatı karşılama oranı en yüksek sektörlerin başında turizm geliyor. Türkiye 2019 yılında toplam 180 milyar dolar ihracat geliri elde etse de bu geliri elde edebilmek için önemli ölçüde ithalat yapmak zorunda kalıyor ve 210,4 milyar dolarlık ithalat giderine katlanıyor.

TURİSTLERİN YÜZDE 45’İ AVRUPA’DAN GELİYOR

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre her ne kadar son 10 yılda turistlerin milliyetleri değişiklik gösterse de 2019 yılı itibariyle yabancı turistlerde Avrupa başı çekiyor. Geçen yıl Türkiye’ye giriş yapan 45 milyon turistin 20 milyonu başka bir hesapla her 100 turistin 45’i Avrupa ülkelerinden geliyor. Koronavirüs salgınının merkezi konumundaki Avrupa’dan Türkiye’ye uçuşlar askıya alınmış vaziyette. Uçuş yasağının kalkması halinde dahi Avrupa’dan Türkiye’ye bir turist akını olması beklenmiyor.

TEK UMUT RUS TURİSTLERDEYDİ

Bölge bazında Avrupa başı çekerken ülke bazında Türkiye’ye en çok turist Rusya’dan geliyor. Geçen yıl turistlerin yüzde 15’ine karşılık gelen 7 milyonu Rusya’dan gelmişti. Salgının Rusya’da da yayılıyor olması, öte yandan Türkiye’de halihazırda büyüyen vaka sayısı bu turistlerin de bu sene ayağını Türkiye’ye basmasını engelleyecek. Üstelik Rus turistler sektörün yaz turizmi ayağını ve özellikle Antalya ilini tercih ettiği için bu gelişme kenti korkutuyor.

SEKTÖRÜN ARTAN BORCU KORKUTUYOR

Turizm sektörü 2017 yılında artan Kredi Garanti Fonu (KGF) kredileriyle borç batağına sokuldu. Bu yıl yaşanan koronavirüs salgını ise sektörün borç yükü altında ezilmesine neden olacak. Borçların ertelenmesi halinde ise alacaklı bankalar zor duruma düşecek. Zira Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) verilerine göre turizm sektörünün borçları bankaların bireysel ve ticari dahil toplam nakdi kredi alacaklarının yüzde 3,4’ünü oluşturuyor. 2020 Ocak ayı itibariyle sektörün bankalara olan toplam borcu 97 milyar 396 milyon liraya ulaşmış durumda. Bu tutar 2019 Ocak ayından yüzde 9,5 2018 ocak ayından ise yüzde 46,7 daha fazla. Üstelik sektör gözle görünür biçimde borcunu ödemekte zorlanıyor.

TAKİBE DÜŞEN BORÇ 5 KATINA ÇIKTI

2018 Ocak ayı BDDK verilerine göre turizm sektörünün takibe düşmüş kredi borcu 1 milyar 731 milyon lira seviyesindeydi. Aradan geçen 2 yılın sonunda bu tutar tam yüzde 399 artarak 8 milyar 646 milyon lirayı buldu.

TURİZMİN BAŞKENTİ BORÇ BATAĞINDA

Turizm sektörünün borçlarına daha yakından bakıldığında özellikle bir il dikkat çekiyor. O da turizmin başkenti Antalya. BDDK Fintürk verilerine göre 2019 sonu itibariyle turizm sektörünün toplam borçlarının yüzde 37’si Antalyalı işletmelere ait. Bu işletmlerin bankalara toplam 35 milyar 464 milyon lira borcu bulunuyor. Üstelik sadece 2 yılda bu tutar yaklaşık iki katına çıktı. 2017 yılının sonunda Antalyalı işletmelerin kredi borcu 19 milyar 948 milyon liraydı.

BORÇLAR ÖDENEMEYECEK

Borç ödemeleri için kâr etmesi gereken işletmeler bu seneden umudunu kesmiş durumda. Sektörde çalışan 1,5 milyon insan ise endişeli. Bankaların kredileri ertelemesi halinde ise gelecek dönem belirsiz hale geliyor. Zira borç ödenebilecek tutarın çok üzerinde.

İŞLETMELER BORCUNU ÖDEYEMİYOR

Turizm sektörünün en büyük sorunu işletmelerin bankalara olan borçları. BDDK verilerine göre son 2 yılda sektörün takipteki kredi borcu 5 katına çıkmış durumda.

1 MİLYONDAN FAZLA TURİST GELEN ÜLKELER

1- Rusya: 7 milyon

2- Almanya: 5 milyon

3- Bulgaristan: 2,7 milyon

4- İngiltere: 2,5 milyon

5- İran: 2,1 milyon

6- Gürcistan: 2 milyon

7- Ukrayna: 1,5 milyon

8- Irak: 1,3 milyon

9- Hollanda: 1,1 milyon

ANTALYA BORÇ YÜKÜ ALTINDA EZİLİYOR

Antalya yaz turizminin başkenti. Ancak son 2 yıldır giderek artan borçlarını ödemekte zorlanıyor. BDDK verilerine göre 2017 sonunda 250 milyon lira olan takibe düşen kredi borcu, 2019 sonunda 1 milyar 638 milyon liraya yükseldi. Sadece 2 yılda takibe düşen borç tutarı 6,5 katına çıktı

TURİZMİN BORÇLARI HANGİ İLLERİN SIRTINDA?