Türkiye'nin diplomatik kriz yaşadığı 10 ülke ile ekonomik ilişkileri ne durumda?

Tayyip Erdoğan’ın iş insanı Osman Kavala hakkında yaptığı açıklamalar nedeniyle ‘‘istenmeyen adam’’ ilan etmek istediği 10 ülkenin büyükelçisi ile henüz yeni bir gelişme yok.

Türkiye daha önce de çeşitli diplomatik krizler neticesinde bazı büyükelçileri geri çekilmeye zorlamıştı. Ancak bu boyutta bir ‘‘persona non grata’’ isteği bir ilk. Üstelik bu ülkelerin Türkiye ekonomisinde etkisi ve rolü diğer örneklerden çok fazla

Türkiye büyükelçileri istenmeyen ülkelere yılın ilk sekiz ayında 140 milyar dolar ihracat yaptı

Dünya gazetesi yazarı Kerim Ülker bugün yayınlanan makalesinde bu 10 ülkenin Türkiye’nin en büyük ticari partnerleri arasında olduğunu yazdı ve Türkiye’ye yatırım yapan yabancı şirketlerin büyük kısmının bu 10 ülkede olduğunun altını çizdi.

ALMANYA İLK SIRADA

Ülker, ‘‘Türkiye İhracat Meclisi’nin açıkladığı dış ticaret rakamlarına göre bu yılın 8 aylık döneminde toplamda 310 milyar 170 milyon dolarlık ihracat ve ithalat yapılmış. 10 ülkenin payı ise 70 milyar 836 milyon dolar. Yani ortalama her 4 birim ticaretin 1’i işte bu ülkelerle gerçekleşmiş. 8 aylık dönemde Türkiye’nin tüm ülkelere yaptığı toplam ihracat 140 milyar dolar. En fazla ihracat yaptığımız ülkeler arasında açıklamada bulunan ülkeler önemli paya sahip. Bu ülkelere yapılan ihracat 35 milyar 680 milyon dolar. Almanya 12.4 milyar dolarla ilk sırada yer alırken, ABD 9.1 milyar dolarla genel ülke sıralamasında 2’nci. Fransa, Hollanda, Kanada, Danimarka ilk 50 ülke arasında yer alıyor. İthalat listesinde de bu ülkeler önemli bir yere sahip. 8 aylık toplam ithalat 169 milyar dolar iken, Kavala açıklamasını yapan 10 ülkeden yapılan toplam ithalat 35.1 milyar dolar seviyesinde. Almanya bu listede ise 14.6 milyar dolarla 3’üncü’’ diye yazdı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2020 yılı aralık ayında açıkladığı yabancı yatırım rakamlarına göre Türkiye'ye 2003 yılından bu yana dünyanın her bölgesinden 165 milyar dolarlık doğrudan yatırım yapıldı. Türkiye'ye en fazla yatırım Avrupa'dan gelirken, yıllar itibarıyla bu bölgeden gelen yatırımların toplam yatırımlar içindeki payı yüzde 60 ile 87 arasında değişti. 18 yıllık dönemde Avrupa'dan 120,1 milyar dolar, Asya'dan 29 milyar dolar, Amerika'dan 14,3 milyar dolar yatırım geldi. Türkiye'nin en büyük yatırım ortağı konumundaki Hollanda, son 18 yılda bankacılık ve enerji başta olmak üzere liman, lojistik, tarım, havacılık, gıda, elektronik, otomotiv yan sanayi, sağlık turizmi gibi alanlarda yatırım yaptı. Birinci sıradaki Hollanda’dan gelen toplam yatırım tutarı ise 26.2 milyar dolar oldu. 2004, 2006, 2007, 2014, 2016, 2017, 2018 ve 2019'da Türkiye'ye en fazla yatırım yapan ülke unvanının sahibi olan Hollanda, tek başına 165 milyar dolarlık yatırımın yüzde 16’sını kendisi karşıladı.

Türkiye’nin son yıllarda sık sık çeşitli krizler yaşadığı Amerika Birleşik Devletleri ise Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarında Türkiye’ye en fazla yatırım yapan ikinci ülke.

Kerim Ülker, bu konuda da şunları yazdı:

‘‘Hollanda’nın ardından bir başka dikkat çekici ülke ise ABD. İkinci sıradaki ABD’den 18 yıllık dönemde Türkiye'ye 12,9 milyar dolarlık doğrudan yatırım yapıldı. ABD, 2007, 2011, 2015 ve 2020 yıllarında Türkiye'ye en çok yatırım yapan ilk 5 ülke arasında yerini aldı. Toplam yatırımlar içinde ABD'nin payı yüzde 7,8 oldu. Türkiye’nin en fazla ihracat gerçekleştirdiği Almanya, yatırımda da en önemli partnerler arasında. Otomotiv, sanayi, enerji, petrokimya ve daha birçok alanda yatırım yapan Alman şirketleri, son 18 yılda 10,1 milyar dolarlık yatırım yaparak 5’inci sırada kendine yer buldu. Almanya, 2013 yılında Türkiye'ye en fazla yatırım yapan ülke unvanını almıştı. Fransa ise Türkiye’ye 18 yılda 7.5 milyar dolar yatırım yaptı. Yatırım sıralamasında 9’uncu olan Fransa, 2005 yılında Türkiye’ye en fazla yatırım yapan ülke unvanına sahipti.’’

Dünya gazetesi yazarı, ABD, Almanya, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İsveç, Kanada ve Yeni Zelanda ile birlikte Kavala açıklamasına iştirak eden Norveç'in ise Borsa İstanbul’daki en büyük yatırımcı olduğuna işaret ediyor:

‘‘2020 yılında 100 milyar Euro’luk yatırım yapan Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), aslan payını Türkiye’ye ayırmıştı. 38 ülke arasından Türkiye 1,7 milyar Euro ile en yüksek yatırımı alan ülke oldu. ABD’li yatırım fonlarının ilgi gösterdiği Borsa İstanbul’daki en ciddi yabancı ise Norveç’in kamu fonu. 1.3 trilyon dolarlık aktifi ile dünyanın en büyük kamu fonunun Türkiye’de yaklaşık 1 milyar dolarlık varlığı bulunuyor. Özetle Türkiye’nin en önemli ihracat ve ithalat ortakları olan işte bu 10 ülke, aynı zamanda Türkiye’ye yapılan yatırımların da öncüsü. Siyasetin ekonomiyle paralel ilerlediğini düşünürsek, iki taraf arasındaki ticaretin de etkilenmemesi kaçınılmaz değil.’’