Ülkenin umudunu çaldılar

EKONOMİ SERVİSİ

Salgın ve krizin etkisiyle ekonomi yeni iş yaratamıyor, istihdam azalıyor, işletmeler kapanıyor. Umudunu yitirdiği için iş aramayanların sayısı ise rekor üstüne rekor kırıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), kasım ayına ilişkin işgücü istatistiklerini yayımladı. Birçok işletmenin yeni tedbirler kapsamında kapandığı kasım ayında önceki aya göre istihdam edilen kişi sayısı 260 bin azaldı. Aktif biçimde iş arayan kişi sayısının 4 milyon 5 bin olduğu kasımda işsizlik oranı yüzde 12,9 seviyesinde gerçekleşti.

İŞ OLSA ÇALIŞIRIM DİYENLER İŞGÜCÜNDE DEĞİL

15 yaş ve üstü çalışabilir nüfus 63 milyon 39 bine ulaşırken bunun yalnızca 31 milyon 71 bini işgücüne dâhil durumda. Çalışabilir yaştaki nüfusun yarısı ev işleri, eğitim ve çalışamaz halde olma gerekçeleri ile işgücüne dâhil edilmiyor. TÜİK verilerine göre iş aramayıp çalışmaya hazır durumda olan 4 milyon 832 bin kişi var. Ekimde 4 milyon 348 bin olan bu sayı bir ayda 484 bin kişi arttı. Bu kişiler işsiz sayılmadığı için TÜİK’in işsizlik oranı yukarı yönlü hareket etmiyor.

***

DİSK-AR karamsar tabloyu ortaya koydu

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) kasım ayı işsizlik verilerini yine TÜİK verilerinden yola çıkarak değerlendirdi. TÜİK’in işsiz saymadığı kesimleri de işsizlik tanımına dahil etti ve geniş işsizlik oranını hesapladı. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) standartlarını gözeterek DİSK-AR’ın hesapladığı verilerdeki özet bulgular şu şekilde;

♦ Geniş tanımlı işsizlik yüzde 28,8, geniş tanımlı işsiz sayısı 10 milyon 382 .
♦ Genç işsizliği (geniş) yüzde 43,5, kadın işsizliği (geniş) 37,7.
♦ Covid-19 etkisiyle revize geniş tanımlı işsizlik ise 11 milyon 768 bin olarak gerçekleşti.
♦ İstihdam bir yılda 1 milyon 103 bin kişi azaldı.
♦ İş başında olanların sayısı ise 2 milyon 217 bin azaldı.
♦ Ümidini kaybeden işsiz sayısı 1,7 milyona yaklaşıyor.

***

Ekonomiyi aşan sosyal kriz

Ümidini kaybeden işsizlerin sayısı 1 yılda yüzde 134 arttı. Ancak bu yalnızca ümitsizlerin değil, aynı zamanda işgücü içindeki 31 milyon insanın da sorunu. Çalışma sosyoloğu Doç. Dr. Hakan Koçak ümitsiz işsizliğin sosyolojik sonuçlarını BirGün’le paylaştı. İşte ümitsiz işsizlikteki artışta Koçak’ın altını çizdikleri;

♦ Özellikle genç ümitsizlerin aileye bağımlılığı artıyor. Genç birey orta yaşlara ilerlerken giderek kendisini daha yetersiz hissediyor. Özgüveni zayıflıyor.

♦ Süreç evliler içi çok daha zor ilerliyor. Ailelerinden yardım isteseler de geleneksel alışkanlıklar aile içi gerilimlere neden oluyor.

♦ Hanede işi olanın sorumluluğu artıyor. İşini kaybetmesi halinde tüm ailenin aç kalacağını bilen aile ferdi, iş yerindeki sömürüye razı oluyor.

♦ İşi olan, işin niteliğini sorgulamıyor, işgücü piyasasının emekçi üzerindeki denetimi artıyor.

♦ Hane içinde gerilimlere neden oluyor. Ümitsiz işsiz, yetersizlik hissi yaşıyor. Anti-depresan kullanımı artıyor. İşsizler, bu durumları yüzünden daha çok kendilerinin sorumlu olduğunu hissediyor.

♦ Aile içi dayanışma ağlarının yanı sıra parça başı para kazanılan geçici işleri yürütenlerin sayısı artıyor.

♦ Üniversite mezunu ümitsizlerde yurtdışına gitme isteği artıyor. Ayrıca bu süreç üniversite mezunu için hayatını boşa harcama hissini kuvvetlendiriyor.
Emekçiye 3 kelepçe: İşsizlik, borç ve ailenin sorumluluğu

İşsizliğin bir salgın gibi toplumu etkilediği bugünlerde sorun yalnızca işsiz kişinin kendisiyle sınırlı kalmıyor. Toplumun tüm kesimlerini etkisi altına alıyor. Doç. Dr. Hakan Koçak işsizliğin emekçiye takılan 3 kelepçeden biri olduğunu vurguladı ve kelepçeleri şöyle sıraladı;

1- İŞSİZLİK
İşsizliğin ve ümitsizliğin artması yalnızca işsiz için değil, aynı zamanda çalışan emekçi için de büyük bir sömürüye dönüşüyor. Emekçi kişi, kendisini, haklı olarak ailesinde işsizlikle mücadele eden yakınının geçimini sağlamak ve ona maddi ve manevi destek olmakla sorumlu hissediyor. Aynı zamanda iş arayan milyonlarca insan, emekçinin iş hayatındaki stresini artırıyor.

2- BORÇ
Özellikle pandemi döneminde aile geçimini sağlayamayınca banka kredilerine başvurmak zorunda kalan emekçiler, bir yandan işten çıkarılma tehdidiyle diğer yandan da borçları finanse etmekle uğraşıyor. Uzun vadeli krediler emekçinin, patronun dayatmalarına razı olmasına neden oluyor.

3- AİLENİN SORUMLULUĞU
İşsiz kalan büyük ölçüde aile içi dayanışma ağlarıyla geçimini sağlıyor. Madalyonun diğer tarafında ise bu sorumluluğu sırtlanmak zorunda kalan emekçi var. Bu haliyle hem işsizlik, hem borç hem de ailenin sorumluluğu nedeniyle emekçinin işyerine bağımlılığı artıyor.

***

Kasım ayı bilançosu

»İstihdam 1 ayda 260 bin azaldı. Günde ortalama 8 bin 600 kişi işinden oldu

»Ümitsiz işsizlerin sayısı 1 ayda 163 bin arttı, günde ortalama 5 bin 400 kişi iş bulma ümidini kaybetti

»İstihdam oranı yüzde 42,9’a düştü. Çalışabilecek durumda olan her 100 kişiden 57’si istihdamda değil.

»Önceki yıl yüzde 32,9 olan geniş tanımlı genç işsizliği yüzde 43,5’e yükseldi.

»Önceki yıl yüzde 28,5 olan geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 37,7’ye yükseldi.

***

GENÇ İŞSİZLER İŞ ARAMAKTAN VAZGEÇTİ

Sayısı 1 milyon 674 bini geçen ümitsiz işsizlerin içerisinde 15-34 yaş grubundakiler dikkat çekiyor. 2018 yılında başlayan ekonomik kriz nedeniyle gençler iş bulmakta zorluk yaşamaya başladı. Bu nedenle iş aramaktan umudunu kesenlerin içerisinde genç işsizlerin oranı artıyor.

Gençlerin iş arama yolculuğunda üniversite de artık çare olamıyor. 2019 yılının kasım ayında ümitsizler içerisinde 128 bini üniversite mezunu genç işsiz bulunuyordu. Bu yıl ise yüzde 141 oranında artarak 309 bine çıkmış durumda. Üstelik toplam ümitsizler içinde üniversite mezunlarının payı da artıyor. Bugün ümidini kaybetmiş her 100 işsizden 18’i üniversite mezunu.

***

Gün gün umutlar tükeniyor

Uzun süre iş arayan insanlar artık umutsuzlaşıyor ve iş aramaktan vazgeçiyor. Verilere göre iş bulma ümidi olmadığı için iş aramayanların sayısı ilk kez 1 milyon 674 bin kişiye yükseldi. Pandemi döneminde bu sayı her ay rekor kırıyor. 2019’un kasım ayında 775 bin olan umutsuz olarak nitelendirilen işsizlerin sayısı son bir yılda yüzde 134 oranında arttı. Ekimde ise 1 milyon 511 kişi umutsuz işsizdi. Bir ayda toplam 163 bin ümidini kaybetti. Başka bir hesapla günde ortalama 5 bin 433 kişi iş bulma ümidini kaybetti.