Yaşanabilir, sağlıklı kentler istiyoruz

Sibel BAHÇETEPE

Enflasyon ve gıda fiyatları her geçen gün artarken, halk dengeli ve sağlıklı gıdalara ulaşamıyor. Bu durum çocuklarda bodurluk başta olmak üzere bağışıklık sisteminin zayıflaması, öğrenme güçlüğü, bilişsel ve mental gerilik, öfke patlamaları gibi çok sayıda soruna yol açıyor. "Yoksulluk bir halk sağlığı sorunudur. Bu durum ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirir" diyen tabip odaları ve sendikalar, "Sağlıklı, yaşanılabilir, rant üretmeyen, demokrasinin gelişmesine katkı sağlayan kentler ve yerel yönetim pratikleri istiyoruz" diyerek yerel yönetimlere çağrı yaptı.

SOSYAL DESTEK ÖNEMLİ

Yoksulluk, emekli maaşları, yurttaşın sağlık harcamalarının her geçen gün artması, 31 Mart yerel seçimlerinin ardından gözlerin yeniden yerel yönetimlerin yapacaklarına çevrimesine neden oldu. Ankara Tabip Odası Başkanı Dr. Muharrem Baytemür, hayat pahalılığının artmasına dikkat çekerek "Sosyal koruma yardımlarında emeklilere ayrılan kaynak hızla düşüyor. 2008’de emelilerin GSYH’den aldığı pay yüzde 5.8’ken 2022’de yüzde 3,8’e geriledi. 2008’de sosyal koruma yardımlarının (hastalık/sağlık bakımı/engelli/malul, emekli/yaşlı, dul/yetim, aile/çocuk, işsizlik, sosyal dışlanma) GSYH payı yüzde 11,1’den 2022’de yüzde 8,4’e geriledi. Ayrıca sağlığa parasız erişim de artık mümkün değil, cepten ödemeler artıyor. Bu durum özellikle yoksul halkın sağlığa ve temel ihtiyaçlara erişimini zorlaştırıyor" dedi.

Baytemür, özetle şunları söyledi: "Gıda enflasyonu yüzde 71. İnsanların temel ihtiyaçlarını karşılaması çok zorlaştı. Bu da halkın sağlıklı beslenmesine engel. Gıda fiyatları arttı, enflasyon yükseliyor, sağlık için cepten çıkan para artıyor. Sağlıklı ve dengeli beslenememe ciddi sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden oluyor. Merkezi ve yerel yönetimlere büyük iş düşüyor. Belediyelerin olanakları merkezi hükümet kadar geniş değil ama yapacakları da var. 18 yaşa kadar çocukların temel ihtiyaçları karşılanmalı. Sosyal yardım önemli. Yaşlıları izole etmeden yaşlı bakım ve gündüz bakım evlerinin sayısı arttırılmalı. Çocuklar için kreş sayıları arttırılmalı. Çocukların sağlığıyla ilgili merkezi hükümetin eksik olduğu yerlerde sağlık hizmetleri desteklenmeli. Okullarda bir öğün ücretsiz yemek verilmeli."

KOLLEKTİF YAŞAM

Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) da yaptığı açıklamada yeni seçilen yerel yönetimlere seslenerek taleplerini sıraladı. Açıklamada “Seçim sonuçlarına baktığımız zaman ciddi bir değişim isteği olduğu görülmektedir. Pandemi de ve depremde kentlerin sağlıksızlığı, ranta dair imarlaşma, doğaya bilinçsizce veya rant amaçlı müdahale yaşamlarımıza mal oldu. Bu seçim sonuçlarını buna bir itiraz olarak görmek gerekiyor. Uygulanan yanlış ekonomik politikalar ile derinleşen yoksulluğa ve baskıcı siyasal politikalara isyan olarak ta görmek gerekiyor” denildi. Sağlıklı olmanın çeşitli parametrelerinin olduğu ve bunların birçoğunun da kent yaşamı ve kente dair mühendislik alanları ile de ilgili olduğu vurgulanan açıklamada özetle şu ifadelere yer verildi:

“Sağlıklı ve dengeli beslenme, temiz su ve gıdaya erişim, temiz hava, sağlıklı çevre, doğa ile uyumlu bir yaşam, uygun konutlarda barınma, evsel ve sanayi atıklarını bertaraf edecek doğaya ve canlılara zarar vermeyecek uygun alt yapı sistemleri gibi temel parametrelerin yanında insanların kültürel, sanatsal, eğitim vb başlıklarda kendini eyleyeceği mekanlara ve olanaklara da sahip olmak gerekir. Belki de en önemli diğer parametrelerden biri de kent hakkıdır. Kente dair alınacak her türlü kararda mekanizmalara katılım, demokratik kollektif bir yaşamı üretmedir. Pandemi de ve depremde sağlıksız, denetimsiz, rant amaçlı imara açılan kentleşme pratiğini canlarımızla nasıl ödediğimizi hep birlikte deneyimledik. Bir daha bunların yaşanmaması için yukarıda ifade ettiğimiz demokratik katılımcılığı esas alan, yoksulluğu ve işsizliği de gidermeye yönelik pratikler bekliyoruz."

∗∗∗

DEĞİŞİM KADINLARLA GELECEK

Eşitlik için Kadın Platformu (EŞİK) yerel seçimlerdeki kadın başarısının altını çizdi. Açıklamada "Seçim sonuçları gösteriyor ki, aday gösterildiklerinde halk kadınlara oy veriyor; kadınları yönetim mekanizmalarında görmek istiyor. 81 İlin 11’ini kadınlar yönetecek. Çok sayıda kadın, belediye başkanlığı, meclis üyelikleri ve muhtarlıkları kazandı. Geliyoruz" denildi.