Yayıncılık sektöründe kooperatif dayanışması

Masanızın üzerinde duran, çantanızda taşıdığınız kitaplar bugün belki de daha önce hiç yaşamadığımız türden sorunlarla karşı karşıya. Ülkede kâğıt üretiminin olmayışı, ithal edilen mallarda yaşanan döviz kuru problemi, kâğıdın tedariki, basılan kitapların dağıtımı, stoklanması, teşhir edilmesi ve satışı…

Yayıncılar son aylarda böyle problemlerle karşı karşıya. Bu problemlere yayınevlerinin birbiri ardına kitap fiyatlarında zam yapması da dâhil olmak üzere, tekel durumundaki kitabevi zincirlerinin yayınevlerine uyguladıkları ambargo da eklenince okuru da son derece ilgilendiren sıkıntılara karşı 16 yayınevi bir araya geldi ve Yayıncılar Kooperatifi’ni kurdu. Kooperatifin Yönetim Kurulu Başkanı ve Ayrıntı Yayınları’nın yöneticisi İlbay Kahraman ile konuştuk.

• Yayıncılar Kooperatifi fikri nasıl doğdu?

Geçen yıl, doların fırlaması, kâğıt krizi, dolara bağlı telif ücretlerinin fırlaması ile birlikte yayın dünyası sıkıntılı bir döneme girdi. Biz 2018 İzmir Kitap Fuarında birkaç yayıncı bir araya gelerek bu durumdan dayanışma içinde çıkabileceğimizi öngördük. Bu dayanışmanın modelini düşünmek ve tartışmaları başlatmak üzere ayrıldık. Daha sonraki günlerde bu modelin kooperatif olması üzerinde uzlaştık ve kooperatif kurma çalışmalarına başladık.

• Neler yapacaksınız?

Yayıncıların mesleki ve ekonomik kazanımları lehinde söz sahibi olmalarını, edindikleri birikim ve deneyimleri başta kendi sektörleri olmak üzere toplumun tüm kesimleri ile paylaşmayı ilke edindik.

Bu kapsamda:

Üretim ve dağıtım zincirinde yer alan diğer aktörlerle ilkeli hakkaniyetli, eşit bir ilişkiyi esas alacağız.

Asıl amacı iyi kitap üretmek, bu kitapların en etkin şekilde tanıtımını ve dağıtımını sağlamak, olabilecek en uygun bedellerle okurlara ulaştırmayı hedefledik. Bunu yaparken yazarın, çevirmenin, yayıncının, dağıtımcının ve kitapçının içinde yer aldığı bu zincirin işlevli ve vazgeçilmez halkaları olduğunun bilinciyle davranacağız.

YAYKOOP yazarın ve çevirmenin olduğu kadar okurun da güvencesidir. Okurun nitelikli düşünce, kültür, sanat ürünlerine rahatça ve en uygun bedelle erişimi için koşulları yaratmakla kendinimizi yükümlü hissediyoruz.

YAYKOOP çok satanın yanında az satanı, büyük yayınevinin yanında küçük yayınevini de gözeterek, çok sesli, renkli bir yayın yelpazesi oluşturmaya çalışacak.

• Kaç kişiden oluştu ve yapıdan biraz söz eder misiniz?

YAYINCILAR KOOPERATİF (YAYKOOP) Ayrıntı Yayınları, Bulut Yayınları, Doğu Kitap, Erol Mut, Kalkedon Yayınevi, Lis Yayınevi, Notabene Yayınları, Ozan Yayıncılık, Pan Yayınevi, Sinan Çam, Su Yayınevi, Tekin Yayınevi, Telgrafhane Yayınları, Varlık Yayınları, Yar Yayınları ve Yordam Kitap’tan oluşan 16 kurucu tarafından Nisan 2019’da kuruldu. Kooperatifin merkezi İstanbul, Cağaloğlu’nda.

• Bugün kooperatif içerisinde yer almayan yayınevleri ilerleyen zamanlarda nasıl dâhil olabilecek?

Kurucular arasında yer almayan ama kuruluş çalışmalarına omuz veren yayınevlerini de üye kaydetmeye başladık. Şu anda üye sayımız 30 civarında. Üyelik koşullarını (www.yayincilarkooperatifi.com adresindeki internet sitemizde bu koşullar yazılı) yerine getiren yayınevlerini üye kaydedeceğiz.

• Kooperatifçilik fikri birçok sektörde bu yıllarda çok yaygın. Bunun gerekçeleri hakkındaki fikirlerinizi öğrenebilir miyim?

Yayıncılık toplumun eğitim ve kültür hayatında önemli bir yeri olan, buna karşılık büyük çaba ve özveri geretiren emek yoğun bir faaliyet alanıdır. Parçası olmaktan onur duyduğum yayıncılık mesleğini yürütmek, hiçbir dönemde kolay olmadı. Ancak içinden geçtiğimiz süreçte özellikle küçük ve orta ölçekli yayınevleri için ayakta kalabilmek her geçen gün daha da zorlaşıyor. Kooperatif bu zorlukları ortak çabayla, dayanışmayla, imece ile aşmak için oluşturulmuş güçlü bir ortaklıktır, ekonomik, sosyal ve kültürel alanda sorunları aşmanın en doğru örgütlenme modelidir. Kooperatif bir arada olmanın sağladığı daha geniş olanaklarla üretim, dağıtım, tanıtım, satış ve sergileme alanlarındaki sorunları aşmanın en iyi aracıdır.

• Geleceğe dair planlarınız neler?

Bu yılı hazırlık yılı olarak değerlendirmek istiyoruz. Önümüzdeki yıllarda Ortak dağıtım, depolama, kâğıt alımı, kitap basımı, ortak tasarım atölyeleri, dijital yayıncılık gibi alanlarda öngörülerimiz var ve bunları planlı bir şekilde hayata geçirmek istiyoruz. Bütün bu işlemleri yaparken katılımcı bir anlayışla tüm üye yayıncılarla birlikte yönetmek ve üretmek istiyoruz. Yayın dünyasının tüm bileşenlerinin destek ve önerilerini bekliyoruz.