Yazara rahat yok
Türkiye Isparta'da Sütçüler Kaymakamı'nın Orhan Pamu
Gül ORUÇOĞLU - Helin ŞAHİN / İstanbul
Türkiye Yayıncılar Birliği Yayınlama Özgürlüğü Komitesi 2004 yılında kitaplara, yazarlara ve yayıncılara yönelik yargılamaları, toplatılan kitapları rapor haline getirdi. Raporuna göre; 2002 yılında 77 kitap, 57 yazar ve 38 yayınevi yargı ile yüz yüze kalırken, 2003 yılında 43 kitap, 37 yazar ve 17 editör yargılandı. Sonuç olarak 2004 yılında ise, 22 yayınevinin 29 yazarı ve 33 kitabı yargılama ile yüzyüze kaldı.
Yayınlama Özgürlüğü Komitesi Üyesi Ragıp Zarakolu, TMY'nin 8. maddesinin kaldırılmasının TCK 312. maddesinin kısmi değişikliğe uğramasına rağmen yayınlama özgürlüğü alanındaki sorunların sona ermediğini dile getirdi. Zarakolu, "Biçimsel sorunlar etrafında, daha değişik bir baskı ve kontrol mekanizması kuruluyor. Bu açıdan basın yasasında yapılan değişikliklerin Uluslararası Yayıncılar Birliği'nin de belirttiği gibi yayınlama özgürlüğü bakımından yine sorunlar getirdiği görülüyor. Örneğin bazı matbaalar hakkında muhalif içerikli kitaplarla ilgili olarak geç getirme gerekçesi ile soruşturma ve davalar açılıyor. Matbaalar böylece bir çeşit ön sansür organı gibi davranmaya itiliyor. Süreli yayınlarla ilgili getirilen yeni düzenlemelerde adres ya da yazı işleri müdürü değişikliğini geç bildirme, künye basmayı unutma gibi gerekçelerle çok ağır para cezaları öngörülüyor" şeklinde konuştu.
"Değişim yeterli değil"
Türkiye'nin tamamladığımız yıl ve geçtiğimiz aylar içinde önemsenmesi gereken demokratik reformlar yaptığına da dikkat çeken Zarakolu, "Ama bunların gerçek hayat içindeki yansımaları, hala yeterince hızlı değil. Hatta demokratikleşme sürecine yönelik, uygulamada belli bir dirençten söz etmek de mümkün. Son günlerde eski yasakçı eğilimlerde artış gözlenmeye başlandı. Ne yazık ki, bazı olumlu adımlar atılırken, hemen bunun ardından gelecek açısından düşünce özgürlüğünü tehdit edebilecek adımlar atılabiliyor. DGM'lerin kaldırılması, Süreli yayınların kayıtlarının polisten savcılıklara aktarılması önemsenmesi gereken adımlar. Ama ne yazık ki, hala bürokrasi ve gereksiz cezalandırma anlayışından vazgeçilmiyor. Yeni TCK da ilerde düşünce özgürlüğü bakımından kısıtlayıcı özellikler taşıyor. Öte yandan "muzır" diye nitelenen yayınlardan dolayı, yeniden hapis cezası öngörülüyor. Diğer bir çok maddelerde de, belirsiz, yoruma açık tanımlamalarda bulunarak basın ve bilgi edinme özgürlüğünü kısıtlama potansiyel ve eğilimini taşımaktadır. Devam eden davalarla ilgili bilgi edinme hakkı da, yeni tasarı ile tehdit altına giriyor"diye konuştu.
Rapora göre, 2004 yılında Aram Yayınevi, "Menaf Osman "Gire Şekan" (Yiğitler Tepesi), Mehmet Sabatli "Kasırga Taburu", Kayhan Adnut "Tufanda 33 Gün" (Beraat), Timur Şahan "İtirafçı/ Bir Jitemci Anlattı".
Ayrıntı Yayınevi: S. Reynolds - J. Press 'Seks İsyanları - Toplumsal Cinsiyet, Başkaldırı Rock'n Roll', C.Palahniuk - "Tıkanma".
Belge yayınevi: George Jerjian - "Gerçek Bizi Özgür Kılacak", Zülküf Kıışanak - "Yitik Köyler"
Bilge Karınca Yayınevi: Murat Kürüz - 'Kadın-Erkek Faaliyet Raporu'
Ceylan Yayınevi: Hasan Basri Aydın "Tanrıya Metuplar" (Beraat)
Çetin Yayınevi: A. Öcalan - "Güney Kürdistan'da Egemenlik"
Derleme - "Öğrenci Gençlik Hareketi"
Çiviyazıları Yayınevi: M. de Sade -"Juliette"
Deng Yayınevi: Kemal Burkay - "Seçme Yazılar", Ehmede Xani - "Mem u Zin", Munzur Cem - "Alevilik, Zazaki ve Dersim", Ali Dicleli - "Kürt Sorunu Barış Demokrasi"
Doz Yayınevi: Mesut Barzani - "Barzani ve Özgürlük Hareketi" (Beraat)
Everest Yayınevi: Meltem Arıkan - 'Yeter Tenimi Acıtmayın'
Evrensel Yayınevi: Ahmet Kahraman - "Kürt İsyanları"
Güncel Yayınevi: Nedim Şener "Uzanlar / Bir Korku İmparatorluğunun Çöküşü"
Haziran Yayınevi: Derleme - "Cezaevi Direnişi 3: Ulucanlar"
Iletişim Yayınevi: Herkül Milas - "Göç: Anadolu Rumları 1919-1922 (Mahkum oldu)
Metis Yayınevi: Filiz Bingöl - "Kadın Argosu Sözlüğü" (Beraat)
Ozgur Üniversite: Fikret Başaya - "Akıntıya Karşı Yazılar" (Beraat etti)
Pencere Yayınevi: Fevzi Karadeniz - "Eski Zamanlar" (mahkum oldu)
Peri Yayınevi: Naci Kutlay - "21. yy.a Girerken Kürtler" (Beraat)
Sel Yayınevi: Metin Üstündağ - "Pazar Sevişgenleri" (Yargıtay Beraat kararını bozdu), Enis Batur - "Elma" Senfoni (Yargıtay Beraat kararını bozdu)
Sorun Yayınevi: Talat Turan - "Mehmet Eymur, Bir MIT'cinin Portresi (Mahkumiyet)
Tohum Yayınevi: Derleme - "Kuzey Batı Dersim: Koçgiri"
Umut Yayınevi: Derleme - "Bir Mesale: İbrahim Kaypakkaya"