Yeni Anayasa teklifi Meclis'e sunuldu: İşte detaylar!
AKP ile MHP'nin partili cumhurbaşkanlığı sistemine geçişi esas alan anayasa değişikliği teklifi 17:30'da TBMM Başkanlığı'na sunuldu.
Anayasa değişikliği teklifi, "Cumhurbaşkanı seçilen kişinin, varsa siyasi partisi ile ilişiği kesilir" ifadesinin kaldırılmasını öngörüyor. Teklifle TBMM'nin denetim yollarında 'gensoru' ve 'meclis soruşturması' yetkilerinin kaldırılması ve partili cumhurbaşkanının iki yardımcısının olması öngörülüyor. Görev süresi 5+5 olarak düzenlenen Cumhurbaşkanlığı için 'doğuştan' Türk vatandaşlığı olma şartı öngören değişiklik teklifinde seçilme yaşının 25'ten 18'e indiriliyor. Teklif, yedek milletvekilliği düzenlemesini de öngörüyor.
Teklif ne getiriyor?
Devlet yönetimini adeta tek adama bağlayan anayasa teklifi şunları getiriyor:
>> Cumhurbaşkanı yürütmenin başı olacak ve başbakanlık kalkacak.
>> Mevcut Anayasa’daki “Cumhurbaşkanı seçilen kişinin, varsa siyasi partisi ile ilişiği kesilir” ifadesi kaldırılıyor.
>>Cumhurbaşkanı üyeliği bulunan partinin genel başkanı da seçilebiliyor.
>>Cumhurbaşkanı, yardımcılarını ve bakanları atayıp görevden alabiliyor. Atanan cumhurbaşkanı ve bakanları varsa Meclis’e ilişiği kesiliyor.
>> Partili cumhurbaşkanının iki cumhurbaşkanı yardımcısının olması öngörülüyor.
>>Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilat yapılarının Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenmesi isteniyor.
>> Cumhurbaşkanına Meclis’i fesih yetkisi veriliyor, bu durumda kendi görevi de sona eriyor.
>> Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebiliyor. Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşür ve üye tam sayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebiliyor. Kurulacak komisyonda yapılacak soruşturma sonunda meclis oylamasına gidiliyor. Üye sayısının 3'te 2'sinin evet demesi durumunda Cumhurbaşkanı Yüce Divan'a sevk ediliyor.
>>Hakkında soruşturma kararı bulunan Cumhurbaşkanı seçim kararı alamıyor. Yüce Divan'da seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanının görevi sona eriyor.
>>Kanun teklif etme yetkisi milletvekilinde. Ancak, cumhurbaşkanına istisna olarak, bütçe kanununu hazırlama, sunma yetkisi ve görevi veriliyor. Bütçe, Meclisin onayıyla kabul ediliyor.
>> Cumhurbaşkanına olağanüstü hal ilan etme yetkisi veriliyor. İlan edilen OHAL’i gerekli görülen hallerde kısaltma, uzatma, kaldırma yetkisi TBMM’ye veriliyor.
>> Üst düzey kamu görevlilerinin atanması usulleri cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle belirleniyor.
>>Cumhurbaşkanına kamu tüzel kişiliği kurma görevi veriliyor.
>> Cumhurbaşkanı seçilme yeterliliklerine dair mevcut Anayasa’daki hükümler korunurken, “Türk vatandaşı” olması ibaresi, “Doğuştan Türk vatandaşı” olması şeklinde değiştiriliyor.
>> Cumhurbaşkanlığı’na TBMM’deki siyasi parti grupları, son genel seçimlerde yüzde 5 oy almış siyasi partiler, en az yüz bin seçmenin aday gösterebilmesi öngörülüyor.
>> Mevcut Anayasa’da 550 olarak öngörülen milletvekili sayısı 600’e çıkarılıyor.
>> Milletvekili seçilme yaşı 25’ten 18’e düşürülüyor.
>>4 yılda bir yapılan TBMM seçimleri ile 5 yılda bir yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birleştirilerek 5 yılda bir aynı gün yapılması öngörülüyor.
>> Savaş sebebiyle TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri bir yıl ertelenebiliyor ve bu işlem tekrarlanabiliyor.
>> TBMM’de herhangi bir milletvekilliği koltuğunun boşalması halinde aynı partiden sıradaki ‘yedek milletvekili’nin boşalan koltuğa getirilmesi öngörülüyor.
>> TBMM’nin Bakanlar Kurulunu ve bakanları denetleme yetkisi elinden alınıyor.
>> TBMM’nin en önemli denetim mekanizmalarından gensoru ve Meclis soruşturması yetkileri kaldırılıyor.
>>Anayasa’nın “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır” hükmüne “ve tarafsız” ifadesi ekleniyor.
>> Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kaldırılıyor.
>>HSYK üye sayısı 22'den 12'ye düşürülüyor. Yarısının Meclis tarafından seçilecek. Diğer üyeleri ise Cumhurbaşkanı atayacak.
>> Jandarma Genel Komutanlığı MGK’dan çıkacak.
Teklifin içeriği AKP'li Abdülhamit Gül ve MHP'li Mehmet Pursaktarafından ortak basın toplantısıyla paylaştığı teklifte 21 madde bulunuyor.
Gül: Kuvvetli uzlaşı teklifi
Ortak basın toplantısında Abdülhamit Gül şu açıklamayı yaptı:
"Toplam 21 maddelik anayasa değişiklik teklifimizi AK Parti olarak sunduk. Bu kuvvetli bir uzlaşı teklifidir. Özellikle bu anayasa metninde seçilme yaşını 18'e düşürüyoruz. Güçlü yasama ve güçlü yürütme dedik. CHP'li Bülent Tezcan'ın da olduğu bir anlaşma yaptık. Orada mutabık kaldığımız 7 maddeyi de buraya koyduk. Hukuk devleti bakımında da tarihidir. Bağımsız ve tarafsız yargı vurgusu var. Askeri ve sivil darbe ayrımı ortadan kalktı. HSYK konusunda da mutabakata vardık. Kürsü seçimini ortadan kaldırarak parlamentoyu daha da güçlendirdik. Bu ortak bir mutabakattır. Burada beraber taşın altına elimizi koyduk. Mecliste güçlü bir şekilde kavul edileceğini düşünüyorum."
İŞTE YENİ ANAYASA TEKLİFİNİN TAM METNİ
"Kriz olmamasının tek nedeni AK Parti iktidarı"
Şu anda yaşanan tabloda Türkiye'de bir hükümet sistemi krizi olmaması iktidarda tek partinin, AK Parti'nin olmasından dolayı. Koalisyonların hala mümkün olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda bir çatışmanın bir rejim krizi haline dönüşmesi risk alanı olarak önümüzde duruyor.
Yürütmede doğrudan tek başlı iradenin hakim olması ihtiyacının zaruri olduğu ortaya çıkmıştır. Yasamanın, yürütmenin güçlendiği, kuvvetler ayrılığının sağlandığı bir değişiklikler yapacağız. Yaklaşık 70 maddede kaldırılması veya değiştirilmesi gereken ibareleri çözdük. Toplamda 21 maddelik anayasa değişikliği teklifini TBMM Başkanlığı'na sunduk.
Çok yoğun çalışmalar yaptık.
"Seçilme yaşını 18'e indiriyoruz"
Bu metin bir uzlaşı metnidir. Özellikle 15 Temmuz sonrasında milletin siyasetten beklediği ödevi yapma misyonudur. Bu metinde gençlerin anayasası diyebileceğimiz bir anayasa var. Seçilme yaşını 18'e indiriyoruz. Güçlü yasama ve yürütme dedik.
"CHP'nin mutabık kaldığı 7 maddeyi de buraya koyduk"
Mini anayasada CHP'nin de mutabık kaldığı 7 maddeyi de buraya koyduk. Askeri ve sivil yargı farkını ortadan kaldırmak yeni bir gelişmedir. HSYK konusunda mutabakat gerçekleştirdik. Kürsü seçimini kaldırarak yargıdaki kamplaşmayı ortadan kaldırarak Meclis'e seçme imkanı getirdik. Meclis'i güçlendirdik. Ayrıntıları her zaman konuşacağız, bu her iki partinin de ortak uzlaşı metnidir. Beraber bu taşın altına elimizi koyduk. Ben sayın Mehmet Parsak'a da teşekkür ediyorum.
MHP’nin tek derdi ‘Türk’ ifadesi!
MHP’li Mehmet Parsak ise şu ifadeleri kullandı:
"Burada 2011'den sonraki gelişmelerin daha dikkatli analiz edilmesi gerekiyor. Tüm siyas, partiler anayasanın değişmesi üzerinden milletimize söz vermiştir. 2011 yılındaki anayasada, anayasadan Türk ibaresi çıkarılmak istenmiştir. Bu anayasada ilk dört maddenin değişmesi teklif edilmiş, milli ve üniter devlet ilkelerinin değiştirilmesi istenmiştir. Eğitim dilinin Türkçe olduğu, hükümet sistemi de tartışılmak istenmiştir. Milli devlet ve üniter devlet tartışma konusu değildir. Anayasamız artık Türk anayasasıdır. Anayasamızın hiçbir yerinden Türk ibaresinin çıkarılması önerilmemektedir, bu bir tartışma alanı değildir.”