Yeni hedef AYM

Sercan MERİÇ
sercanmeric@birgun.net

Cumhur İttifakı tarafından hazırlanan ve seçim barajını yüzde 7’ye indiren, cumhurbaşkanını propaganda yasaklarından muaf tutan, seçim kurullarında görev yapacak hâkimlerin kıdem yerine kurayla seçilmesine yol açan yeni seçim yasasına tepkiler sürüyor. Yüksek Seçim Kurulu (YSK), yeni yasada yer aldığı şekliyle yeni seçim kurullarının belirlenmesi için 6 Temmuz 2022’ye kadar süre verdi. Ana muhalefet partisi CHP, seçim yasasındaki 4 maddenin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurdu. Dün de seçim kurullarının belirlenmesi ile ilgili kararın acilen durdurulması için ek talepte bulundu.

MHP Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız sosyal medya hesabından bir açıklama yaparak, AYM’nin söz konusu iptal talebiyle ilgili değerlendirme yapamayacağını öne sürdü ve “Kamu yararı düşüncesi olmaksızın yalnız özel çıkarlar için veya sadece belli kişilerin yararına olarak kanun hükmü konulamaz. Böyle bir durumun açık bir biçimde ve kesin olarak saptanması hâlinde söz konusu kanun hükmü Anayasa’nın 2. maddesine aykırı düşer. Bu hâl dışında bir kanun hükmünün gereksinimlere uygun olup olmadığı, hangi araç ve yöntemlerle kamu yararının sağlanabileceği kanun koyucunun takdirinde olduğundan bu kapsamda kamu yararı değerlendirmesi yapmak anayasa yargısıyla bağdaşmaz” dedi.

CHP İstanbul Milletvekili ve TBMM Anayasa Komisyonu CHP Grup Sözcüsü Prof. Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu, MHP’li Feti Yıldız’ın yasanın iptalinin görüşmesinden önce AYM’ye sopa gösterdiğini ifade ederek, “MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de ‘Anayasa Mahkemesi kapatılsın’ demişti. Böyle bir beyan milletvekilliğine başlarken anayasanın üstünlüğüne dair içtiğimiz antla bağdaşmayan bir açıklamadır” dedi.

HEMEN KARAR VERİLMELİ

Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı’nın seçim kurullarının oluşturulması için 6 Temmuz’a kadar süre vermesiyle ilgili kararın acilen durdurulması gerektiğine değinen Kaboğlu, bu maddenin iptali için AYM’ye dün ek başvuruda bulunduklarını ifade ederek, “Bu yasanın uygulanamayacağına dair bu işlemleri durdurmasını talep ettik. AYM fazla geç olmadan hemen karar vermeli” açıklamasını yaptı. Anayasa’nın 69’uncu maddesine göre siyasal partilerin eşit koşullarda yarışmak zorunda olduğunu kaydeden Kaboğlu, yeni yasayla birlikte Cumhurbaşkanı’nın propaganda faaliyetlerinden muaf tutulmasının kabul edilemez olduğunu belirterek, “Siz bir devletin tüzel kişiliğini temsil eden Cumhurbaşkanı’nı seçim yasaklarından muaf tuttuğunuzda eşit yarışma koşulları ortadan kalkıyor. Buradaki olumsuzluk çok daha belirgin hale geliyor. Biz bu nedenle bu anayasayı değiştirmek istiyoruz. Demokratik anayasaya geçeceğiz. İkinci olarak bu maddenin de iptali için AYM’ye başvurduk” diye konuştu.

İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı, Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Prof. Dr. Bahadır Erdem ise CHP’nin ana muhalefet partisi olarak Anayasa’da yer alan hakkını kullanarak AYM’ye başvurduğunu ifade etti ve “Seçim yasasında Anayasa’ya aykırı olan çeşitli maddeler var. Cumhurbaşkanı'nın, AKP Genel Başkanı olarak her türlü yasaktan ari olabilimesi, propaganda yapabilmesi, devletin imkanlarını kullanabilmesi ama diğer hiçbir siyasi partinin ve siyasi parti başkanının, cumhurbaşkanı adayının yasağa tabii olması Anayasa’ya aykırıdır” dedi.

ERKEN SEÇİM İHTİMALİ

Söz konusu yasayla birlikte seçim kurullarının 3 ay içinde belirlenmesine dair de değerlendirmelerde bulunan Erdem, “Yasalar kabul edildiğinden itibaren bir yıl geçmeden yeni seçimlerde kullanılamaz. Seçim kurullarında görev yapacak hâkimlerin kurayla seçilmesi de bir sene boyunca uygulanamaz anayasaya göre. Bu çok açık. Ancak ne yapmışlar? Bir geçici madde getirmişler ve o geçici maddeyle diyorlar ki ‘Seçim kanununun kabulünden itibaren, seçim kurullarının oluşturulması üç ay sonra uygulanabilir.’ Nitekim YKS de temmuz ayında yeniden seçim kurullarının oluşturulmasını açıkladı. YSK’nin bu açıklaması ve seçim kurullarının yeniden oluşturulması anayasaya aykırıdır. İktidarın niyeti temmuza kadar il ve ilçe seçim kurullarını değiştirmek. Burada o ‘Atı alan Üsküdar'ı geçti’ tabiri akıllar geliyor” açıklamasını yaptı.

İktidarın seçim kurullarıyla ilgili maddenin 3 ay içinde uygulanabilmesine dair ek yapmasının erken seçim ihtimalini güçlendirdiğini anlatan Erdem, şunları söyledi: “Sadece bu madde AKP'nin sonbaharda bir seçim yapabilme ihtimalini bize kuvvetli olarak gösteriyor. Aksi takdirde böyle bir geçici maddeye ihtiyaç duymaz. Çünkü yasanın kabul edildiği nisan ayından, seçimlerin normal şartlarda yapılacağı 23 Haziran 2023’e kadar zaten bir yıl geçmiş oluyor. 72 seneden bütün Türkiye'deki seçimler en kıdemli hakimlerin seçim kurulu başkanlıklarını yaptığı şekilde yapılır.

Seçim güvenliği seçimin namusu olduğu için ve il ve ilçe seçim kurulları bir karar verirken onların başkanı kıdemli ve emekliliğe yakın olduğu için etki altına alınması çok mümkün değildir. AKP bunu değiştiriyorsa, demek ki elinden gelse il ve ilçe seçim kurullarını etkilemeye çalışacak.”

YENİ YASADAKİ TARTIŞMALI MADDE

Seçim kanunu değiştirilmeden önce il seçim kurulu, il merkezinde görev yapan en kıdemli hâkimin başkanlığında ve merkez ilçe seçim kurulu başkanlarından sonra gelen en kıdemli iki asıl ve iki yedek hâkim üyeden oluşuyordu. Yeni düzenlemeyle il ve ilçe seçim kurulu başkan ve üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış hâkimler arasından kurayla belirlenecek. Ad çekmede ilk çıkan hâkim başkan, sonraki iki hâkim asıl ve son çıkan iki hâkim yedek üye olarak belirlenecek. Söz konusu değişiklik, iktidarın tüm seçim kurullarını yeniden atayarak, hâkimler üzerinde baskı kurmaya çalışacağı yönünde değerlendiriliyor.