Yerel tohum buluşmasında kimyasal tohum dağıtıldı

Prof. Dr. Tayfun Özkaya, Tarım Bakanlığı'nın düzenlediği 1. Tohum Buluşması'na dikkat çekerek, "Politikalar şirketleri destekliyor. Ancak yerel tohum hareketini durdurmak mümkün değil" dedi.

Yurt Gazetesi'ndeki köşesinde tohumculukla ilgili politikaları da eleştiren Prof. Dr. Özkaya, etkinlikte kimyasal tohum dağıtıldığına dikkat çekti: "Etkinlikte bir miktar da tohum dağıtıldı. Bir kısmının kimyasallarla boyanmış olduğu görüldü ki yerel tohumda bu işlem yapılmaz."

Yazının tamamı şu şekilde:

31Mart 2017’de İzmir Kemalpaşa’da oldukça alışılmamış bir etkinlik gerçekleşti.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından gerçekleşen 1. Yerel Tohum Buluşması adlı etkinliğe Cumhurbaşkanı’nın eşi
Emine Erdoğan da katıldı. Hâlbuki 2010 yılından bu yana birçok il ve ilçede defalarca yerel tohum takas şenlikleri
/etkinlikleri) yapılmıştır. Birinci denilen bu etkinlik bakanlığın ilk etkinliğidir. 2006 yılında çıkarılan Tohumculuk Kanunu ile bakanlığın geçenlerde gönderdiği bir
yazıda da itiraf ettiği gibi köylünün yerel tohumları ve bunlardan üretilen fideleri satması yasaklanmıştı.
Bu yasa şüphesiz çoğunluğu yabancı tohum şirketlerinin çıkarına hizmet ediyordu.
Yasanın çıktığı on yıldır birçok yerel tohum şenliği yapılmasına karşın, ikincisi resmi kurumlarca engellemeye çalışılmış, sonrakilere bir araştırma enstitüsü ve birkaç tarım il ve ilçe müdürlüğü dışında kamu yönetimi ilgisiz kalmıştı. Belediyeler ise desteklemişlerdir.
Şimdi on yıl sonra ne değişti ki bakanlık bizzat kendisi bir yerel tohum etkinliği düzenliyor? Bunun temel nedeni bu geçen on yıldır ülkede yerel tohumu savunma yönünde güçlü bir kamuoyunun oluşmuş olmasına karşılık, yakında tohum şirketleri lehine yeni bir tarım politikasının belirlenmekte olmasıdır. Öncelikle kamuoyundaki ciddi bilinçlenmenin zihinsel bir hegemonya yaratmış olduğu bir gerçektir. Bakanlık bu hegemonyaya karşı çıkacak morali gösteremiyor. Emine Erdoğan’ın konuşmasını okurken on yıldır bu konuda konuşma yapan bir yerel tohum üreticisini/eylemcisini dinliyormuş gibi hissediyoruz. Şu sözlerin altına hepimiz imza atarız
şüphesiz: “Gıda konusu küresel kapitalizm elinde bir silaha dönüşmüştür…Tarımsal verimliliğin ancak kimyasallarla mümkün olduğu iddialarına karşın, dünyada gıda kıtlığından çok gıdaya erişim sorunu vardır.”
Etkinlikte bir miktar da tohum dağıtıldı. Bir kısmının kimyasallarla boyanmış olduğu görüldü ki yerel tohumda bu işlem yapılmaz.
Tarım Bakanlığı bir süredir yeni bir politika belirlemeye çalışıyor. Tahıllar, baklagiller, yem bitkileri ve yağlı tohumlarda sertifikalı (büyük ölçüde şirketlerce üretilen) tohumları almayanlara tarım desteklerini vermemeyi planlıyor.
Bunların en başında da mazotun yarısının devlet tarafından ödenecek olması geliyor. Bu politika değişikliklerinin tohum şirketleri
tarafından istenildiğini bu kuruluşların temsilcilerin medyaya yaptıkları açıklamalardan çok net bir şekilde biliyoruz. Tarım Bakanlığı bir yandan bu etki altındadır.
Diğer yandan bakanlık kamuoyunun da baskısını hissetmektedir.
Tarım Bakanlığı yetkilileri 5 dekarın altındaki işletmelerin bu uygulamadan muaf tutulacağını, yani bunlara bu desteklerin
sertifikalı tohum kullanmasa da verileceğini söylemekte ve yazmaktadırlar. Bakanlık yerel tohumun bu işletmelerle korunacağını ileri sürmektedir.
Bunun dışında bakanlık yetkilileri; yerel tohum ile üretilen bazı ürünleri (örneğin İspir fasulyesi gibi) yetiştiren çiftçileri de bu uygulamadan ayrı tutacaklarını (yani bunlara da destekleri vereceklerini) söylemiş iseler de Buğday Derneği’ne yazdıkları bir yazıdan da anlaşılacağı gibi bu fikirlerinden caymak istedikleri anlaşılmaktadır.
Diğer yandan aynı yazıda ve bizzat bana da söylendiği gibi yerel tohumların da bir şekilde sertifikalandırılacağı ifade edilmektedir. Yerel tohum ve bunlardan fideler üreten çiftçilerin bürokrasiye ve harçlara boğulmadan sertifikalanmalarını önerdik. Ancak yazılardan ve açıklamalardan bu alanda da gene şirketlerin güçlendirileceği anlaşılmaktadır. Kısacası yerel tohumun tabutuna yeni bir çivi çakılmak üzeredir. ABD gibi ülkelerde yerel tohumların benzer politikalar ile bazı türlerde yüzde yüze yaklaşan oranlarda kaybolduğu bilinmektedir. Birçok çeşit bir daha ulaşılamayacak şekilde dünyadan yok olmuştur.
Tarım Bakanlığı iki baskı arasında sıkışmıştır. Bir yandan tohum şirketleri bastırmaktadırlar. Diğer yandan Türkiye halkı ezici çoğunluğu ile yerel tohumların önemine inanmakta ve bunların korunması ve geliştirilmesini istemektedir.
Dünyanın ilk tarım devrimine beşiklik etmiş bir coğrafyanın (verimli hilal) bir parçası olan bu ülke vatandaşlarına da bu yakışır. İşte Bakanlığın Tohumculuk Kanunu’ndan on yıl sonra 1. Yerel Tohum Etkinliğini düzenlemesinin ardında bu etkiler yatmaktadır diye düşünüyorum. Bakanlığın yerel tohumdan yana olduğu yönünde bir algı yaratılmak isteniyor.
Ancak ne yazık ki tarım politikaları tohum şirketlerini artarak desteklemeye devam ediyor. Yerel tohum hareketini durdurmak mümkün değil