Yerli düşmanı yasa yürürlükte
Brezilya’da yerlilerin ata topraklarındaki haklarını kısıtlayan ve ormansızlaşmanın önünü açan tasarı yürürlüğe girdi. Amazonlar ve yerli halkların haklarını öncelik haline getiren solcu Devlet Başkanı Lula, tasarıyı veto etmişti.
Dış Haberler
Brezilya’da Senato’da çoğunluğu elinde bulunduran sermaye yanlısı sağcılar, yoksullukla, Amazonlardaki ormansızlaşma mücadeleyi ve yerli halkların haklarını ajandasının başına koyan solcu Devlet Başkanı Luiz Inacio ‘Lula’ da Silva’nın ilerici adımlarına engel olmayı sürdürüyor. Yerli halkların atalarına ait toprakları üzerindeki haklarını kısıtlanmasını öngören “marco temporal” (geçici çerçeve) maddesini içeren yasa, Lula’nın vetosuna rağmen Senato’da kabul edilmesinin ardından resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yerli haklarına ve Amazon ormanlarına saldırı olarak görülen yasa, yerli halklara hak iddia ettikleri topraklarda mevcut Anayasa’nın kabul edildiği Ekim 1988’den itibaren bulunduklarını kanıtlama zorunluluğu getiriyor. Lula’nın göreve geldiğinde ilk iş olarak kurduğu Yerli Halklar Bakanlığı ve Çevre Bakanlığı’nın bazı yetkilerine ve bütçelerine kısıtlamalar getiren yasa, koruma altındaki yerli topraklarında tarım faaliyetleri, yasadışı ağaç kesimi, yol yapımı, madencilik ve baraj inşaatının önünü açıyor.
DOĞAYA, HAKLARA SALDIRI
Yasa, özellikle 1964-1985 yılları arasındaki askeri diktatörlük döneminde yerli toplulukların topraklarından zorla uzaklaştırılmasını tanımadığı ve toprak iddialarına yönelik çok sayıda meşru iddiayı geçersiz kılacağı konusunda eleştiriliyor. Yerli haklarına açık bir saldırı olduğu belirtilen yasanın yerlileri daha fazla şiddet riskine maruz bıraktığı belirtiliyor.
Yerli Halklar Bakanı Sonia Guajajara, Brezilya basınına yaptığı açıklamada yasanın aynı zamanda “Brezilya’nın uluslararası iklim anlaşmalarına da tamamen aykırı olduğunu” belirterek, yasaya Yüksek Mahkeme’de itiraz edeceklerini söyledi. Yerli topluluklar ve sol partiler de yasaya Yüksek Mahkeme’de itiraz etmeye hazırlandıklarını aktardı.
Brezilya'da 300 farklı etnik grup, atalarına ait olan ve çoğu Amazon ormanlarında yer alan 730 bölgede yaşıyor. Bunlardan 490'ı hâlihazırda Brezilya devleti tarafından koruma bölgesi olarak tanınmış durumda. Bölgelerin koruma altına alınması, yasadışı ağaç kesimi ve madencilik faaliyetlerinin de önüne geçilmesini sağlıyor.
∗∗∗
NE OLMUŞTU?
Eski faşist Devlet Başkanı Jair Bolsonaro döneminde tarım lobisinin hâkimiyetine giren Temsilciler Meclisi’nde mayıs ayında yapılan oylamada tasarı kabul edildi. Ülkenin dört bir yanında yerli halklar protesto gösterileri düzenlerken eylül ayında Brezilya Yüksek Federal Mahkemesi, bu hakları sınırlayan maddeyi Anayasa'ya aykırı buldu. Ancak bir hafta sonra Senato’da yapılan oylamada söz konusu madde tasarıya tekrar eklendi. Lula tasarının birçok bölümünü veto etse de muhafazakarların çoğunlukta olduğu Senato, aralık ayının başında Lula’nın vetosunu geçersiz kıldı.
