Yolların sahibi onlar

OZAN GÜNDOĞDU

Normalleşme süreci Covid-19 salgınının ateşini harladı. Günlük vaka sayısı “resmi verilere” göre 1500’ün üzerinde seyrediyor. Ancak bir yandan ekonomik darboğaz nedeniyle ücretli kesimlerin sorunları giderek daha yakıcı bir hal alırken, diğer yandan kamu özel işbirliği modeliyle yürütülen altyapı projelerine devam ediliyor. Son olarak Ankara-Niğde otoyolunun 1’inci ve 3’üncü etapları da AKP’li Cumuhrbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından önceki gün açıldı. Otoyoldan geçiş bedeli 1’inci sınıf araçlar (otomobiller) için 48 TL. Böylece paralı otoyollarının 15’incisi de tamamlanmış oldu.

AKP dönemiyle beraber altyapı projeleri piyasalaşan ve özel şirketlerin parayla işlettiği bir sektöre dönüşmüş durumda. Elektrik dağıtımı, karayolları, havalimanları, tren garları artık bir avuç şirket tarafından yapılıyor ve işletiliyor. Zarar etmemesi içinse devlet alım garantileriyle milyarlarca dolarlık maliyetin altına giriyor. Peki kim yapıp işletiyor bu yolları? Türkiye’nin paralı yollarına mercek tuttuk, işte yolların sahipleri;

» OTOYOL AŞ

Türkiye’nin en büyük yap-işlet-devret projesi olan İzmir-İstanbul otoyolunu işletiyorlar. Şirket Nurol, Özaltın, Astaldi, Göçay ve Makyol’un bir araya gelerek oluşturduğu konsorsiyumdan oluşuyor. Şirket böylece İzmir’den İstanbul’un Anadolu yakası girişine dek yapılan yolu tek başına işletiyor. Üstelik devlet bu işletme için şirkete araç geçiş garantileri de veriyor. Körfez Geçiş Köprüsü ve Gebze Orhangazi arası 43 km için günlük 40 bin araç, Orhangazi, Bursa arası 33 km için günlük 35 bin araç, Bursa, Balıkesir arası 125 km için günlük 17 bin araç, Balıkesir, İzmir arasındaki 125 km için ise günlük 23 bin araçlık garanti bulunuyor. Osmangazi Köprüsü’ne İzmir yönünden girip bu yolları kullanarak İzmir’e varan 1’inci sınıf bir otomobilin Otoyol AŞ’ye ödeyeceği bedel ise 293,25 TL.

» IC İÇTAŞ

Şirket Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nün, Kuzey Çevre Otoyolu’nun ve Menemen-Aliağa-Çandarlı Yolu’nun işletme ortağı. Şirket aynı zamanda kamuoyunda garanti bedelleriyle sık sık gündeme gelen Kütahya Zafer Havalimanı’nı da işletiyor. Antalya Havalimanı’nın yenileme projesini ve Ordu-Giresun Havalimanı’nı da IC İçtaş üstleniyor. Aynı şirket bir yandan da Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ’a elektrik dağıtan Trakya EDAŞ’ın da sahibi.

» LİMAK

Kamu-Özel İşbirliği projelerinin en büyüklerinden biri olan İstanbul Havalimanı’nın yüzde 20’lik ortağı. Kuzey Marmara Otoyolu’nun Anadolu Yakası’nı Cengiz İnşaat’la beraber işletiyor. Aynı zamanda Yozgat, Sivat, Tokat, Çanakkale, Bursa, Balıkesir, Yalova, Isparta, Burdur, Antalya, ve İstanbul Avrupa Yakası’nın elektrik dağıtımını da ortaklarıyla beraber üstlenmiş durumda.

» CENGİZ

İstanbul Havalimanı’nın yüzde 20’lik ortağı. Kuzey Marmara Otoyolu’nu Limak’la beraber işletiyor. İstanbul Avrupa Yakası’nın elektrik dağıtım işini yine Limak’la beraber üstleniyor. Cengiz İnşaat özellikle enerji sektöründe öne çıkıyor ve ülkede en fazla HES işleten şirket konumunda.

» KOLİN

Şirket, Kuzey Marmara Otoyolu’nun Anadolu Yakası’nı ortağı Kalyon’la beraber işletiyor. İstanbul Havalimanı’nın geçmişte yüzde 20’lik ortağıyken bu hissesini 2018’de Kalyon’a sattı. Yozgat, Sivas ve Tokat’ın elektrik dağıtımını Limak ve Cengiz’le beraber üstleniyor. Şirket bir yandan da Ankara YHT Tren Garı’nı da Lİmak ve Cengiz’le beraber işletiyor.

» KALYON

İstanbul Havalimanı’nın yüzde 40’ını işletiyor. ATV-AHaber-Sabah Grubu’nun sahibi. Başakşehir Stadı, Taksim yayalaştırma projesi, Lütfü Kırdar Şehir Hastanesi, KKTC Su Hattı projesi ve bir çok kara yolu ihalesinin üstlenicisi oldular.

KARAYOLLARI’NI KİM İŞLETİYOR?

►Osmangazi Köprüsü: Otoyol AŞ (Nurol, Özaltın, Makyol, Astaldi, Göçay konsorsiyumu)

►Gebze-İzmir Otoyolu: Otoyol AŞ (Nurol, Özaltın, Makyol, Astaldi, Göçay konsorsiyumu)

►YSS Köprüsü: IC İçtaş

►Kuzey Marmara Otoyolu (Anadolu): Limak ve Cengiz

►Kuzey Marmara Otoyolu (Avrupa): Kolin ve Kalyon

►Menemen-Aliağa-Çandarlı Yolu: IC İçtaş, Kalyon, Astaldi

►Ankara-Niğde Otoyolu: ERG İnşaat