‘Yüksek hızlı rant’ kapısı

Uğur ŞAHİN

ANKARA ile İzmir arasındaki mesafeyi 3 buçuk saate düşüreceği belirtilen yüksek hızlı tren (YHT) hattının çalışmaları sürüyor. Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası’nın (BTS) hattaki çalışmalara ilişkin hazırladığı rapor ise sık sık kazalarla gündeme gelen TCDD’nin yüklenici firmaların usulsüzlüklerine göz yumduğunu açığa çıkardı. BTS’nin raporuna göre, hattı inşa eden yüklenici firmalardan Bayburt Grup, ihalede düşük fiyat verdiği kalemleri yapmıyor. Aksine yüksek kâr elde edebileceği kalemlerde proje revizesini yürürlüğe koyuyor. TCDD’nin onay verdiği bu işlemler nedeniyle kamu ciddi zarara uğratılıyor. Raporda özetle şu tespitler yer aldı:

İHALEYİ ŞAİBELİ HALE GETİRİR

TCDD Salihli-Manisa kesiminin projesi, Protek-Mega iş ortaklığına yaptırılmıştır. Yapılan sondajlar ve ölçümler sonucunda Akademi firması tarafından laboratuvarda değerlendirmeler yapılmış, uygun zemin iyileştirmeleri belirlenmiştir. Bu projeler ile yaklaşık maliyet çıkarılmıştır. Yapım işi için ihaleye giren firmalar da fiyat vererek ihaleye girmiş ve almışlardır. İmalat sırasında en büyük fiyat kalemi olan zemin iyileştirmeleri üzerinde yapılan bir proje revizesi yapılan bu ihaleyi de şaibeli hale getireceği aşikardır.

ÖNCE BAŞKA SONRA BAŞKA

Salihli-Manisa kesiminde ihaleye çıkılan raporda ‘Jet Grout’ iyileştirme yöntemleri kullanılırken ve 1 metresi “75 TL” gibi bir birim fiyatı varken, Bayburt Grup, anlaşılamayan “gerekçeler” varsayılarak, Akademi firmasına yeni rapor hazırlatmıştır. Ne tesadüftür ki, ilk projede zemin etüd işlerini yapan ve birim fiyatların belirlenmesinde etkisi olan firma da bu firmadır. Aynı zemin için Protek-Mega iş ortaklığına rapor hazırlayan Akademi firması, Bayburt Grup için aynı yere dair rapor hazırlamış, verilerini tamamen değiştirerek, bu zeminde Jet Grout yönteminin kullanılamayacağını iddia ederek, projenin revize edilmesini ve “derin karıştırma yöntemini” önermiş ve bunun bütün güzergah, yani 62 kilometre boyunca yapılması gerektiği konusunda proje hazırlamıştır. Bu yöntemin 1 metresi ise 174 lira olduğu düşünüldüğünde, projeye etkisi çok büyük olduğu anlaşılacaktır. İlk fiyat ile son fiyat arasında her 1 metrelik imalat için 99 TL’lik fark var.

251 MİLYON TL’LİK ZARAR

Salihli-Manisa hat kesimi için bu proje revizesi 251 milyon 504 bin 952 TL’lik fiyat farkı ortaya çıkarmasına, yani diğer bir deyişle TCDD yaklaşık 251 milyon TL zarar ettirilmesine rağmen, Genel Müdürlük bu revizeyi kabul ederek, olur vermiştir. Bu artış ihale bedelinin yüzde 63,49’una tekâbül ediyor.

YÖNTEM DEĞİŞTİ, FİYAT ARTTI

Eşme-Salihli kesiminde “Jet Grout” yöntemi yerine Deep Soil Mixing (DSM) yöntemine geçilerek zemin iyileştirme kaleminde çok büyük bir fiyat artışına gidilmiştir. Revize ile 75-80 TL olan jet grout yöntemi yerine, 200-220 TL olan yeni yöntem tercih edilmiştir. Banaz-Eşme kesiminde de projeler revize edilerek, bu yöntemle büyük fiyat artışları yapıldığı bilinmekte.

BİLİNÇLİ OLARAK ZARAR

TCDD bünyesinde aynı senaryonun defalarca yaşandığı görüldüğünde, bunun organize bir iş olduğu, bilinçli olarak kurumun zarar ettirildiği, firmalara kazanç sağlandığı ortaya çıkmakta. Bayburt Grup’un ihalede düşük fiyat verdiği kalemleri yapmayarak, yüksek kâr elde edebileceği kalemlerde proje revizesi yapıp, ihale ödeneğini bitirerek, işlerini ikmale gittiği görülecektir. TCDD göz yumduğu ve onay verdiği bu organize işlemlerle, devlet kasıtlı şekilde zarara uğratılmıştır.

KOLİN’İN İSTEĞİ ZARAR ETTİRDİ

Eşme-Salihli kesiminde yapılan tünellerden birinde de NATM tünel açma yöntemi projelendirilmişken yine Kolin’in isteği üzerine proje revize edildi. TBM tünel açma makinası ile tünel açılmakta olup, revize doğrultusunda yeni fiyat yapıldı. Bu durum yine devletin zarar hanesine yazıldı.

PERSONEL KURNAZLIĞI

Bayburt Grup, birçok şantiyesine aynı teknik personeli yazarak, personeli kâğıt üzerinde gösterip işlerini sürdürmekte. Bunun sözleşme gereği cezaları olmasına rağmen, TCDD’nin bu konuda işlem yapmaması suç teşkil etmekte.

ÖDÜL OLARAK JEEP

Üç ayrı inşaat bölgesi toplamda 7 personel ile kontrol edilmekte. Bu kadar uzun güzergâhın az personelle kontrol edilmesinin mümkün olmayacağı bir gerçeklik. Sözleşmede olmamasına rağmen, yüksek model jeep arabalar firmalar tarafından alınarak Kontrol Teşkilatları’na dağıtılmaktadır. Kontrol Teşkilatları bu proje araçlarını kullanmakta özgür bırakılmakta. Bunu ödül gibi sunan makam, bu personeli her türlü işlemi yürütebilmek için kullanabilmekte.

KAZARLARLA SONUÇLANACAK

Yapılan altyapı işinin onlarca sene kullanılacağı ortada. İnşaat esnasında standartların ve kalitenin ihmal edilmesi, ileride işletmecilik açısından olumsuz maddi sonuçları olacağı gibi, olası kazaların can kayıpları ile sonuçlanabileceği su götürmez bir gerçek.

YETKİLİLERİ UYARIYORUZ

Niyet devletin bütçesini firmalara peşkeş çekmek olduğunda, bütün kaideler görmezden gelinmekte. Bu makamların gücü kimlerden aldığı çok açık. Sonuçlarının kaza ve ölüm olduğunu tecrübe ettiğimiz bu yaklaşımın, TCDD tarafından hâlâ sürdürülmesi tarihte kara bir leke olarak kalacak. İlgili makamları uyarıyor, bu ölümcül yanlışlardan dönmeye ve sorumlu davranmaya davet ediyoruz.