Zararın böylesi

Mustafa BİLDİRCİN
Hüseyin ŞİMŞEK
Nurcan GÖKDEMİR

Kamu İktisadi Teşebbüsleri’ne (KİT) ilişkin hazırlanan Sayıştay raporları, hem usulsüzlüklerin boyutunu hem de zararın faturasını açığa çıkardı. Denetçilerin tespitlerine göre, Ziraat Bankası’ndan spor kulüplerine verilen milyarlık krediler geri ödenmedi. Bunun dışında mülkiyeti Sümer Holding’de olan İzmir Elektrik Fabrikası, bakımsızlıktan metruk hale geldi. AKP döneminde içi boşaltılan Sümer Holding’in dönem zararı da 27,9 milyon TL’ye ulaştı. PTT’deki ‘kötü yönetim’ de denetime takıldı. Raporda yer alan bilgilere göre, Varlık Fonu’na devredildiği 2017 itibarıyla sürekli zarar eden PTT’nin Para Lojistik şirketi, borç ödeyemez duruma geldi. Türkiye Kömür İşletmeleri’ne (TKİ) yönelik denetimler de Soma’dan Kütahya’ya kadar çok sayıda noktada kömür ocaklarının büyük sorunlarla karşı karşıya olduğunu ortaya koydu. Ayrıca TKİ’nin satışlardan elde ettiği hasılatı, maliyeti bile karşılayamadı.

***

KÖMÜR MADENLERİ BATAKTA

İşçiler için ölüm üssü haline gelen kömür madenleri, büyük sorunların kıskacında faaliyet göstermeye devam ediyor. Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ)’nde zarar da sürüyor. Bu zarar Sayıştay’ın raporlarına da yansıdı. TKİ’nin 2021 yılında esas ürünü olan üretilen kömür satışından elde edilen gelirin maliyetin altında kaldığı ve yıllık 152 milyon TL zarar edildiği vurgulandı.

Raporda öne çıkan veriler şöyle sıralandı:

•Termik santral kurma şartı ile ihale edilen ve sözleşme imzalanan üç kömür sahasında üretime başlanmadı.

•2014’te Soma-Eynez maden ocağındaki kazada hayatını kaybedenlerin yakınlarına tazminatını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nün ödemesi gerekiyordu. Ancak tazminatı TKİ üstlendi ve kurum bütçesinde ciddi bir yüke neden oldu.

•“Emniyetli, sürekli ve daha verimli faaliyetler ile kömür üretimi sağlamak” amacıyla oluşturulan Kütahya Ömerler A-Sahası’nda istenilen verime hiçbir zaman ulaşılamadı. 1,4 milyon ton olan yıllık hedefin ancak yüzde 27’sine ulaşılabildi.

•AKP’nin özellikle seçim dönemlerinde ağırlık verdiği “Kömür dağıtımı”nın 2022’de de devam ettiği bilgisine raporda yer verildi.

***

KÖTÜ YÖNETİM GELENEK OLDU

Liyakatsiz görevlendirmeler, rekor zarar ve usulsüzlük gerekçesiyle eleştirilen PTT’deki kötü yönetimin etkisi, kurumun iştiraki PTT Para Lojistik ve Özel Güvenlik Hizmetleri Anonim Şirketi’ni de etkiledi. Şirketin sermaye yapısının bozulduğu belirlendi. Sayıştay’ın 2021 yılı denetimleri kapsamında şirkete yönelik hazırlanan denetim raporu, kamudaki kötü yönetimin yarattığı dramatik sonuçları açığa çıkardı. Şirketin sermayesinin yüzde 95’inin karşılıksız kaldığı ve zararının 2021 itibarıyla 37,1 milyon TL’ye ulaştığı tespit edildi. Şirketin 2019, 2020 ve 2021 yıllarında maliyetlerinin ciddi oranda yükseldiği ancak gelirinin maliyeti karşılayacak oranda artmadığı kaydedildi. Sayıştay, “Ciddi oranda zarar ettiğini” belirttiği şirketin bankada bulunan parası ve ticari alacaklarının toplamının 51 milyon TL olduğunu, borçları toplamının 77 milyon TL’ye ulaştığını bildirdi. Raporda, şirketin altüst olan mali yapısına yönelik şu ifadeler kullanıldı: “Şirketin finansman dengesi oldukça bozulmuş ve borçlarını döndürebilme kabiliyeti azalmıştır. Şirketin, ödeyemediği vergi ve sigorta borçları 2021’de yapılandırılmıştır. Ancak yeni tahakkuk eden vergi ve sigorta borçlarındaki ödeme sıkıntısı devam etmektedir. 2021 içerisinde sigorta borçlarından dolayı faydalanılamayan teşvik tutarı 2 milyon 263 bin TL olarak gerçekleşmiş, vergi ve sigorta borçlarının zamanında ödenememesi dolayısıyla 1 milyon 860 bin TL ceza ödenmiştir.”

2018’DE KURULDU

PTT PAL A.Ş., nakit taşıma işleme ve ATM hizmetleri, değerli kargo taşımacılığı yapmak amacıyla PTT tarafından Nisan 2018’de kuruldu. PTT’nin şirket üzerindeki pay sahipliği oranı yüzde 100 oldu. Nisan 2018’de kurulan şirket Haziran 2018’de ise Ticaret Sicili’ne tescil edildi.