7 Kasım, Lazca Dil Günü ve Kazım Koyuncu’yu Anma Günü

İsmail AVCI BUCAKLİŞİ

Laz Enstitüsü'nün 2021'de belirlediği 7 Kasım tarihi, Lazca Dil Günü olarak kutlanıyor. Bu özel gün, Lazca'nın ilk gazetesi olan Mç'ita Murutsxi'nin (Kızıl Yıldız) 1929'da yayımlanmaya başladığı günü ve aynı zamanda Laz müzik kültürünün önde gelen ismi Kazım Koyuncu'nun doğum gününü (1972) anmak için seçildi.

BUGÜNKÜ DURUMU

Anadili olarak Türkiye'de konuşulan ancak yok olma tehlikesi altındaki diller arasında yer alan Lazca, binlerce yıl boyunca bu topraklarda varlığını sürdürdü. Anadolu’da onlarca uygarlık ve dil tarih sahnesinden çekilirken Lazca barış içinde mütevazi varlığını korumayı başardı. Elbette ki bu aynı zamanda bu dilin taşıyıcısı ve mirasçısı Lazların da başarısıdır.

YAPILAN ÇALIŞMALAR

Ne var ki, 20. yüzyıl boyunca dünyada ve paralelinde Türkiye’de uygulanan asimilasyon politikaları, teknolojik gelişmeler Lazca gibi konuşanı az ve korunmasız dillerin kırılgan hale gelmesine sebep oldu. Biliyoruz ki, yüz yıl boyunca Lazca ve Lazca gibi diller kamusal alanlardan dışlandı, yasaklarla yazılı hale gelmelerinin önü kesildi ve unutulmaya terk edildi.

KÜLTÜREL RÖNESANS YILLARI

1990'lı yıllardan itibaren Laz dili ve kültürünün korunması, Lazca okur-yazarlığın geliştirilmesi ve eğitim sistemine entegre edilmesine yönelik önemli adımlar atıldı. Bu çerçevede, Lazca sözlükler, gramer kitapları, ders kitapları ile roman, hikâye ve şiir kitapları yayımlandı. Bugün Türkiye’de seçmeli ders olarak ortaokullar ve bazı üniversitelerde Lazca eğitimi veriliyor.

Laz Enstitüsü, Laz dilinin canlandırılması ve yaygınlaştırılması adına çeşitli projeler yürütüyor, farkındalık oluşturmak amacıyla kampanyalar düzenliyor. Enstitü, Milli Eğitim Bakanlığı ile iş birliği yaparak Lazca ders müfredatı ve ders kitaplarının hazırlanmasında önemli rol oynadı. Lazca eğitmen eğitimleri sayesinde, Lazca öğretebilecek öğretmen sayısında artış sağlandı. 2023 itibarıyla online Lazca derslere gösterilen yoğun ilgi, anadile olan bağlılığı gözler önüne seriyor.

Sosyal medya platformları üzerinden Laz alfabesini kullanarak Lazca iletişim kuran bireylerin sayısı arttı ve Lazca içerik üreten kişilerin eserleri, özellikle Laz kadınlar tarafından yazılan şiir, makale ve hikâyelerle Laz edebiyatına katkı sağladı. Lazca dublaj çalışmalarının popülerliği ve sosyal medyadaki Lazca içeriklerin artışı, dili canlandırma çabalarının meyvesini vermeye başladığını gösteriyor.

LAZCA DİL GÜNÜ’NÜN ÖNEMİ

İlk Lazca gazete Mç'ita Murutsxi'nin yayımlanma yıldönümü ve Laz müziğinin sevilen ismi Kazım Koyuncu'nun doğum günü olan 7 Kasım, Lazca'nın ve Laz kültürünün korunması, geliştirilmesi ve tanıtılmasına atfedilen sembolik bir değer taşıyor. Bu özel gün, Laz dili ve kültürünün geleceğe taşınması için gösterilen çabaların, tüm Türkiye tarafından bilinmesi ve desteklenmesi gerektiğine dair bir hatırlatma niteliği taşır.