ABD’de darbe eğitimi
Pentagon, ABD’de eğitim alan Afrikalı ordu komutanları tarafından hangi ülkelerde darbe tertiplendiği üzerine talep edilen Kongre raporunu zamanında göndermedi.
Nick TURSE
Temsilciler Meclisi üyesi Matt Gaetz, ABD tarafından eğitim gören Afrikalı komutanların hangi ülkelerde darbelere karıştığına dair Pentagon’dan rapor talep ediyor. 2024 savunma bütçesini onaylayan yasaya göre Pentagon, Senatoya ve Silahlı Hizmetler Komitesi’ne bütçe onaylandıktan sonra 90 gün içinde rapor vermek zorunda. Raporda kaç darbe yapıldığı, ABD ve müttefiklerinin ne gibi denetim süreçleri uyguladığı ve eğitim alanların “askeriye üzerinde sivil kontrolün önemi” üzerine ne gibi dersler gördüklerinin de yer alması gerekiyor.
Raporun gönderilmesi için tanınan süre dolmadan bir gün önce yapılan Silahlı Hizmetler Komitesi oturumunda Gaetz, ABD Afrika Karargâhı komutanı General Michael Langley’e raporu sordu. Langley ise “Yanıtınızı alacaksınız, vekilim” dedi.
Aradan günler geçti fakat komiteye herhangi bir rapor verilmiş değil. Gaetz yaşanan gecikme üzerine Savunma Bakanlığı’na sert bir mektup yazdı.
Gaetz mektubunda, “Savunma Bakanlığının darbeler hakkında basit bir yasal zorunluluğu, alenen görmezden gelmesi bilhassa endişe vericidir” ifadelerini kullandı. “Savunma Bakanlığı raporun son teslim tarihini kaçırdığı için Afrika’da faaliyet yürüten askeri kurumlar arasından hangilerinin Savunma Bakanlığı eğitimleri aldıklarını ve hangilerinin daha sonra kendi hükümetlerini devirecek darbelere karıştıklarına dair listeyi sizden resmen talep ediyorum” ifadelerini kullandı.
Gaetz, The Intercept’e e-posta yolladığı açıklamasında da benzer ifadeler kullandı. “Raporlama zorunluluklarının alenen görmezden gelinmesi, yasama denetimini ortadan kaldırmakla kalmıyor Savunma Bakanlığı’nın dışişleri askeri destek programının hesap verebilirliğine ve şeffaflığına dair önemli soru işaretleri yaratıyor” dedi.
The Intercept’in, raporun neden zamanında gönderilmediğine dair Pentagon’a yönelttiği soru ise yanıtlanmadı.
12 DARBE
The Intercept’in derlediği verilere göre ABD güvenlik birimlerinden eğitim alan 15 komutan, Batı Afrika ve geniş Sahel bölgesinde 12 farklı darbeye karıştı. Darbe yapılan ülkeler arasında Burkina Faso (2014, 2015 ve 2022 yılında yapılan iki darbe), Çad (2021), Gambia (2014), Gine (2021), Mali (2012, 2020, 2021), Moritanya (2008) ve Nijer (2023) var.
Nijer’de darbe yapan komutanlardan en az beşinin Amerikan eğitimi aldığı biliniyor. Bu komutanlar darbe sonrasında valilik görevlerine yine Amerika’dan eğitim almış askerleri atadılar.
Tabii olan bitenler Sahel bölgesiyle kısıtlı değil. Mısır'ın demokratik lideri Muhammed Mursi’yi darbe ile deviren Sisi de temel askeri eğitimini Georgia eyaletindeki Fort Benning’de, ileri düzey eğitimini ise Pensilvanya’daki ABD Askeri Savaş Koleji’nde almıştı.
11 Eylül saldırılarından bu yana kaç Afrikalı komutanın ABD’de eğitim aldığına dair gerçek sayı bilinenin çok üzerinde olabilir. Fakat İçişleri Bakanlığı, gerçek verileri açıklamayı reddediyor ya da gizliyor. The Intercept 2001 yılından bu yana askeri eğitim alan 70 Afrikalı komutan daha tespit etti ve bu isimlere dair bilgi talep ettiğinde aldığı yanıt “Şu an listede geçen kişilere dair bilgi verememekteyiz” oldu.
Mart 2023’te yapılan oturumda Gaetz, General Langley’i epey fırçaladı, ABD eğitimi alan askerlerin yüzde kaçının darbeye karıştığına dair istatistiki veri olup olmadığını sordu. Langley ise “Bu veri elimizde olabilir, fakat şu an benim elimde yok” dedi.
Oturum esnasında yaşanan farklı bir diyalogda ise Langley, ABD’nin darbe liderleriyle “aynı değerleri” paylaştığını söyledi. Nisan ayının ilk haftası geldiğinde Langley talep edilen sayıları halen açıklamamıştı fakat yaşanan darbelerle verilen eğitimlerin bir alakası olduğu iddiasını da kabul etmiyordu.
“Darbe yapmanın müfredatı yoktur, en azından bizim kurumlarımızda yok” iddiasını dile getirdi ve “ABD eğitimleriyle darbelerin bir ilgisi olmadığını söyleyebiliriz” diye ekledi. Langley’in bu sonuca nasıl vardığını bilmiyoruz. Afrika Komutanlığı sözcüsü Kelly Cahalan, The Intercept’e daha önce yaptığı bir açıklamada, “Afrikalı isyancıların kaçının ABD’den askeri eğitim aldığının verisini tutmuyoruz. Kaçının darbe yaptığını saymıyoruz” demişti.
Çeviren: Fatih Kıyman
Kaynak: The Intercept