Elektrik dağıtımı Alsancak’ta dağıldı!

Konuk Yazar / Mehmet GÜZEL*

26 Kasım 2023 günü başlayan yağışın gece saatlerinde yoğunlaşması ve ardından meydana gelen deniz taşması sonrası İzmir’in Karşıyaka ilçesi Mavişehir ve Yalı mahalleri ile Konak Alsancak’taki konut ve işyerlerini su bastı. Karşıyaka’da denizin çekilmesi ile hayat normale dönerken Alsancak’ın özellikle Kıbrıs Şehitleri ve Kordon boyu civarında uzun süre etkili oldu. Deniz taşması sonucu çok sayıda trafo merkezi su altında kaldı. Elektrik kesildi. Bazı sokak ve bölgelere günlerce elektrik verilemedi. Elektrik verilen şebekede ise belki önceleri aciliyet nedeniyle kabul edilebilecek yanlış uygulamalar kalıcı hale getirildi.

Görevli dağıtım şirketi GDZ Elektrik’in müdahalede oldukça yetersiz kaldığı felaket sonrası, mevcut yeraltı şebekesi adeta yer üstüne döndürüldü. Trafo merkezleri ile dağıtım panoları, dağıtım panoları ile binalar arasındaki besleme kablolarına yüzlerce ek yapıldı. Günler sonra bölgenin tamamına elektrik verilse de acil yapılan ya da yapıldığı kabul edilen yanlış uygulamalar kalıcı oldu. Felaketin üzerinden neredeyse 65 gün geçmesine rağmen bir şantiyede bile rastlanmayacak görüntüler Alsancak’ın bir parçası oldu. Bu uygulamalardan biri de yol geçişlerinin, hiçbir surette uzun süreli olamayacak ve kabul edilemeyecek biçimde kabloların plastik bariyer arasından yerüstü olarak yolu geçmesidir.

Diğer çözümler de daha az vahim değildir. Trafo merkezleri ile dağıtım panoları arasına muhtemel arızalı besleme kabloları yerine ALPEK olarak bilinen havai hatlarda kullanılan askı telli  kablolar (AER) ile bağlantı yapılmış, bu kablolar  yol kenarından, kaldırımdan hiçbir koruyucu olmadan çekilmiş olup halen enerjili durumdadır.

Arızalı bina branşmanlarında kablo olarak yine askı telli havai hat cinsi kablo seçilmiş, kapı camları kırılarak binaya giren kablo bir şekilde bina dağıtım panosuyla irtibatlandırılmıştır. Gerek yönetmeliklerde gerekse uygulamalarda bulunmayan işlemler ne yazık ki şehrin merkezinde kalıcı hale gelmiştir. Yalnızca havai hat için tasarlanmış ve nötr iletkeni açıkta olan kablo cinsinin (AER)  hiçbir önlem alınmadan açıktan çekilmesi (yola atılması daha doğru olacak) aymazlıktan öte suçtur. Yurttaşın can ve mal güvenliğini tehdit eden bu durum ivedilikle düzeltilmeli ve yönetmeliklere uygun hale getirilmelidir. Ayrıca bölgedeki polyester /saç esaslı dağıtım panoları gerek daha önceleri gerekse de yaşanan su taşması sonrası kapakları/gövdesi kırık her tür müdahaleye açık durumdadır. Manevraları yapmak tüketicilere mi bırakılmıştır da kapaklar açık kalmıştır. 

İlimizde elektrik dağıtımla “geçici” süreyle görevlendirilen GDZ’nin üçüncü şahıs tesislerinden ne isteniyorsa, elektrik   şebekesini de o durumda işletmesi  gereklidir. Kamunun elinden alınan elektrik dağıtımının kâr amaçlı ve odaklı özel yapılara teslimi sonrası yaşanan yatırım ve nitelikli çalışan eksikliği bu olayda kendisini açıkça göstermiştir. Elektrik faturalarından konutlarda 85,8 KR (Elk. birim fiyatının %75’i ile %178’i) ticarethanelerde 87,8 KR ( Elk. birim fiyatının %31’i ile %45’i) fiyat ve oranlarında tahsil edilen dağıtım bedelinin karşılığı bu olmuş, bu bedellerin dağıtım şebekesinin geliştirilmesine harcanmadığı doğrulanmıştır. 

Nispeten küçük ölçekli ve bölgesel olarak yaşananlar, elektrik şebekesinin ve görevli şirketin deprem vb büyük felaketlere hazırlıklı olmadığının kanıtıdır. Sonuç olarak yapıl(may)anların sorumluluğu dağıtım şirketi ve denetim ile görevli TEDAŞ ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndadır. Denetim görevlileri tarafından uygulamalar mutlaka incelenmeli ve sonuçları kamuoyu ile paylaşılmalıdır. Hiç kimse hayatını kaybetmeden.

*: EMO İzmir Şube eski yönetim kurulu üyesi