Fromm’dan eleştiri, özgürlük, bilinç

Deniz POYRAZ

Erich Fromm (1900-1980), Almanya doğumlu psikanalist, sosyolog ve filozof. Hayatının büyük bir kısmını Amerika Birleşik Devletleri’nde geçiren Fromm, insan doğasını, toplumsal yapıları ve bireyin içsel dünyasını anlama amacıyla psikanaliz, sosyoloji ve felsefe alanlarındaki çalışmalarıyla tanınıyor ve eserleri ülkemizde de ilgiyle okunmaya devam ediyor. Kabaca söyleyecek olursak Fromm, çalışmalarıyla hem psikanaliz hem de sosyoloji alanında önemli bir figür olmuş, insan doğasının ve toplumsal düzenin anlaşılmasına katkıda bulunmuş bir düşünce insanı. Fromm’un eserleri, bireyin iç dünyasını, toplumla ilişkilerini ve yaşadığı toplumun etkilerini anlamak isteyenler için önemli bir kaynak. Fromm, bu alanda Freud’un ve Marx’ın görüşlerini birleştirmeye çalışmış; eserlerinde bireyin özgürlüğünü sıklıkla vurgulayarak, toplumun baskılarına karşı durmanın ve kendi potansiyelini gerçekleştirmenin önemini savunmuştur.

Erich Fromm’un Say Yayınları etiketiyle dilimize de çevrilen Sağlıklı Toplum çalışması, insanın kitleler içindeki rolünü sorgulayan ve bireysel özgürlüğün toplumsal sağlıkla nasıl bağlantılı olduğunu ele alan önemli bir eser. Fromm’un, 1955 yılında yayımlanan bu eseri, insan doğasını anlama, geleneksel toplumsal yapıları eleştirme ve düşünsel manada daha sağlıklı bir toplum inşası için öneriler sunma çabasını ortaya koyuyor. Fromm’un ana tezi de insanların toplumlarındaki rollerini yerine getirirken aynı zamanda bireysel özgürlüklerini korumaları gerektiği. Fromm, “akıl sağlığı”nı, bireyin kendine özgü, yaratıcı ve anlamlı bir yaşam sürdüğü bir durum olarak tanımlıyor ve toplumsal yapının söz konusu sağlığı nasıl destekleyebileceğini açıklıyor.

Erich Fromm’a göre, bireyler bireysel özgürlüklerini sadece kendi çıkarları için değil, aynı zamanda toplumlarına karşı sorumluluklarını yerine getirmek için kullanmalıdırlar. Bireyler, sadece maddi kazançlar için değil, aynı zamanda toplumsal adalet ve dayanışma için çaba sarf ederek daha sağlıklı bir toplum oluşturabilirler. Dolayısıyla Fromm, eserinde mevcut toplumsal düzeni de eleştiriyor ve daha adil, insan odaklı, demokratik bir toplumun nasıl inşa edilebileceğine dair öneriler sunuyor. Kapitalizmin ve tüketim kültürünün, insanları sadece maddi kazançlara odaklanmaya yönlendirdiğini eleştirirken, insan ilişkilerine ve içsel değerlere önem vermenin toplumsal sağlık için kritik olduğunu vurguluyor. Fromm ayrıca, kitapta eğitimin ve bilinçlenmenin toplumsal dönüşümde kilit bir rol oynayabileceğini de savunuyor. Fromm’a göre, bireylerin düşünce süreçlerini geliştirmeleri, eleştirel düşünme yeteneklerini artırmaları ve toplumsal sorunlara duyarlı olmaları, daha sağlıklı bir toplumun temelini oluşturabilir.

Erich Fromm’un Sağlıklı Toplum eseri, bireyin toplum içindeki rolünü ve insan doğasını anlama çabasında önemli bir adımdır. Fromm, insanların bireysel özgürlüklerini korurken aynı zamanda toplumsal sorumluluklarını da yerine getirmeleri gerektiğini vurgular. Toplumsal eleştiri ve bilinçlenme üzerine odaklanan bu eser, insanların daha adil, insana odaklı bir toplumun inşasına nasıl katkıda bulunabileceklerini düşünmeye teşvik ediyor. Bu açıdan bakılacak olursa, Sağlıklı Toplum’da ortaya konan düşüncelerin geçerliliğini günümüzde de tüm sıcaklığıyla koruduğu söylenebilir. Sağlıklı Toplum, özetle, toplumsal sağlığın temellerini sorgulayarak, daha bilinçli ve sorumlu bir toplum hedefine ulaşma yolunda ilham verici bir rehber. İyi okumalar…