İlk duruşma yarın: Savcı AYM kararlarını tanımadı, Cumartesi Anneleri’ne dava açtı
Yarın 09:30’da İstanbul 39. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülecek davanın ilk duruşması öncesi süreci takip eden bağımsız gözlemci Murat Kök, izlenimlerini kaleme aldı.
Murat KÖK
Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) “eylemleri saygı ile karşılanmalıdır” dediği kararlarına rağmen 29 hafta boyunca Galatasaray Meydanı’na çıkmaları engellenerek işkence ve diğer kötü muameleye maruz bırakılarak gözaltına alınan Cumartesi Anneleri/İnsanları’na 10 Haziran 2023 tarihindeki 950. hafta buluşması gerekçe gösterilerek “kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara rağmen kendiliğinden dağılmamak” suçlamasıyla dava açıldı. İstanbul 39. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülecek davanın ilk duruşması, 27 Şubat saat Salı günü saat 09:30’da.
AYM’nin “buluşmalarının engellenmesi hak ihlalidir” dediği Maside Ocak Kışlakçı ve Gülseren Yoleri kararlarına rağmen Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın Galatasaray Meydanı’na çıkarak basın açıklaması yapmaları, Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından kayıp yakınlarının buluşmasını engellemek amacıyla özel olarak alınan yasaklama kararları ile 29 hafta boyunca engellendi. Kayıp yakınları ve hak savunucuları, yasaklama kararlarına dayanılarak her hafta işkence ve diğer kötü muameleye maruz bırakılarak gözaltına alındı.
AYM KARARLARI YİNE YOK SAYILDI
Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın AYM kararlarından sonra Galatasaray Meydanı’na ilk kez çıkmaya çalıştıkları 941. hafta buluşmasına yönelik soruşturmayı yürüten savcı, AYM kararlarına herhangi bir atıfta bulunmadan “kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara rağmen kendiliğinden dağılmamak” suçunun yasal unsurlarının oluşmadığı gerekçesiyle 22 Mayıs 2023 tarihinde takipsizlik kararı verdi.
Aynı savcı, 10 Haziran 2023 tarihindeki 950. hafta buluşmasına yönelik soruşturmayı da yürüttü. Anayasa’nın “Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir” denilen 34. maddesini dikkate almayan savcı, Beyoğlu Kaymakamlığı’nın “2023 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali”ni gerekçe göstererek aldığı 9 Haziran tarihli “yasaklama kararı”ndan hareketle Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın buluşmasını “izinsiz protesto” olarak tanımladı ve buluşmaya katılan 20 kişi hakkında “kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara rağmen kendiliğinden dağılmamak” suçlamasıyla iddianame hazırlayarak mahkemeye sundu.
23 Ağustos 2023 tarihli iddianamede 84 yaşındaki Selvi Gülmez, 73 yaşındaki kayıp yakını Mikail Kırbayır ve 72 yaşındaki kayıp yakını Hanife Yıldız ile birlikte kayıp yakınları Besna Tosun, Ali Newroz Tosun, Maside Ocak, Ali Ocak, Hasan Karakoç, İkbal Eren, İrfan Bilgin ve hak savunucuları Cüneyt Yılmaz, Hatice Korkmaz, Hünkar Hüdayi Yurtsever, İsmail Yücel, Leman Yurtsever, Meryem Bars, Mukaddes Şamiloğlu, Oya Meriç Eyüboğlu, Sebla Arcan ve Aylin Tekiner “şüpheli” olarak sıralandı.
SAVCI POLİSE İNANDI
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 170/4 maddesine göre yüklenen suçu oluşturan olayların, mevcut delillerle ilişkilendirilerek açıklanması gereken bölüme altı sayfalık iddianamede yalnızca 16 satır yer ayıran savcı, CMK’nın 170/5 maddesinde açıkça kendisine yüklenen sorumluluğun aksine Cumartesi Anneleri/İnsanları lehine hiçbir delili dikkate almadı.
Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürlüğü tarafından hazırlanan “yakalama tutanağı”nda Mukaddes Şamiloğlu ve İkbal Eren’in “alkışlamak suretiyle protesto etmeye başladıkları” için ayrı bir noktada gözaltına alındığı belirtilmesine rağmen savcı, Güvenlik Şube Müdürlüğü tarafından yanıltıcı bir şekilde hazırlanan görüntü inceleme tutanağının doğruluğundan şüphe duymadı ve Şamiloğlu ile Eren’in ayrı bir noktada gözaltına alındığı bilgisine iddianamede yer vermedi.
Kelepçelenerek gözaltına alındıktan sonra götürüldükleri emniyette ifadesi alınan 20 kişiden 14’ünün “Dağılmamıza imkan sağlanmadı” ifadelerini de dikkate almayan savcı, polis tarafından hazırlanan görüntü inceleme tutanağından hareketle 20 kişinin “ikazlara rağmen gösterilerine devam ettiklerinin tespit edildiği”ni ve “dağılmamakta ısrar ettiklerini” iddia etti ve kayıp yakınlarının cezalandırılmalarını talep etti.
Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmalarının ve Türk Ceza Kanunu’nun 53. maddesi uyarınca bazı hakları kullanmaktan yoksun bırakılmalarının talep edildiği iddianameyi kabul eden İstanbul 39. Asliye Ceza Mahkemesi, ilk duruşma için 27 Şubat 2024 Salı günü saat 09:30’a tarih verdi.
AYM SAYGI DUYUN’ DEDİ
“Kayıplar bulunsun, failler yargılansın” talebiyle 1995 yılından bu yana Galatasaray Meydanı’nda buluşan Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 25 Ağustos 2018 tarihindeki 700. hafta buluşması, eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun talimatıyla engellenmiş, kayıp yakınları ve onlarla dayanışmaya gelen hak savunucuları fiziksel şiddet uygulayan polis tarafından gözaltına alınmıştı. O gün gözaltına alınanlar arasında bulunan Cumartesi İnsanı Maside Ocak ve buluşmaya katılan İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Başkanı Gülseren Yoleri, yasaklamayı ve polis şiddetini ayrı ayrı AYM’ye taşımışlardı.
AYM, Maside Ocak Kışlakçı başvurusunda oy çokluğuyla ve Gülseren Yoleri başvurusunda oy birliği ile aldığı iki farklı kararda Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın buluşmalarının engellenmesinin Anayasa’nın 34. maddesi ile garanti altına alınan “toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının” ihlali olduğuna hükmederek Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın “kaybolan yakınlarının bulunması ve kamuoyunda farkındalık yaratılması amacına yönelik oturma eylemi ve basın açıklaması yapmak istemesi demokratik bir toplumda saygı ile karşılanmalıdır” demişti.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Hakikat Adalet Hafıza Merkezi, Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi ve Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği, Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 8 Nisan 2023 tarihinden itibaren her hafta Galatasaray Meydanı’nda gerçekleştirdikleri buluşmalara yönelik engellemeleri ve ortaya çıkan hak ihlallerini Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) standartlarına riayet ederek gözlemleyip raporlaştırıyor.