Motokuryeleri sistem öldürüyor

Yılmaz YÜREKLİ

Çevrimiçi yemek sipariş şirketlerinin son yıllarda büyümesi ve online siparişe olan ilginin artmasıyla motokuryelik her geçen gün büyüyen bir sektör haline geldi. Motosikletiyle ürün dağıtımı yapan kuryelerin iyi kazanç sağlayabilmek için ‘hızlı’ olmaya zorlanması kazaların da artmasına sebep oldu.

Kurye Hakları Derneği’nin hazırladığı rapora göre 2021’de en az 30, 2022’de en az 58 motokurye geçirdiği kaza sonucu hayatını kaybetti.

TÜİK verilerine göre 2022 yılında ölümlü veya yaralanmalı kazalara karışan 321 bin 485 taşıtın, yaklaşık 71 bini motosikletlerden oluşuyor. Kazaya karışan motosikletlerin önemli bir bölümünün motokurye olduğu düşünüldüğünde vahim bir tablo ortaya çıkıyor.

HIZLI OLMA BASKISI

İzmir’de temmuz ve eylül aylarında 21 ile 22 yaşlarında iki motokurye, geçirdiği trafik kazası sonucu hayatını kaybetti.

BirGün’e konuşan İzmir Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Burhan Akgül, kuryeler üzerinde ‘hızlı’ olma baskısı olduğundan bahsetti.

Burhan Akgül “Müşteriden ziyade, firmalardan kaynaklı baskı var. Büyük firmalar yapay zekâ üzerinden puanlama sistemi oluşturup kurye üzerinde baskı kuruyorlar. Kuryelerin büyük kısmı maaşlı sistemde değil, şahıs şirketi kurup Bağ-kur’lu olarak çalışıyorlar. Eğer kuryeler teslimatı hızlı yaparlarsa sistemlerine daha fazla paket düşme şansı oluyor ve kazançlarını artırma olanağı buluyorlar. Bu yüzden maalesef hızlı gitmek, kural ihlali yapmak durumunda kalıyorlar, bu da kazalara sebebiyet veriyor” diye konuştu.

Motokuryelerin kazançlarının iyi olduğunu ancak şahıs şirketi üzerinden çalışan kuryelerin ödediği vergilerin yüksek olduğuna değinen Burhan Akgül, “Vergiler eklendiği zaman maalesef kuryelerin kazandığı paradan çok fazla bir şey kalmıyor. Kurye arkadaşlarımız vergi ödemelerini erteleyerek sonra öderim mantığıyla ilerleyip ödemiyorlar. Devlete olan vergi borçları artıyor. Vergileri ödemedikleri zaman çok fazla kazanıyor gibi görünseler de işin aslı öyle değil. Paket başı ücret sisteminde çalıştıkları için ne kadar çalışırlarsa o kadar ekmek yiyorlar. Sabahleyin erken saatlerde çalışmaya başlayan arkadaşlarımız, gece geç saatlere kadar çalışabiliyor. Ortalama 15-16 saati geçkin çalışanlar var. Uykusuz kalmak motokuryelik için çok sıkıntılı bir durum. İki tekerleğin üzerinde yapacağın en ufak hatanın bedelini hayatınla ödeyebiliyorsun” dedi. Burhan Akgül, “Bazı şirketler ekipmanları verse bile ekipman bedelini kesinti yapıyorlar. Kalite olarak maalesef sadece polisin ceza yazmasına engel olması maksadıyla ucuz kask tercih ediliyor. Koruma özelliği olan kaliteli bir kaskın fiyatı 5 bin lira civarında. Kuryeler bunu alamıyor. Diğer koruyucu ekipmanların fiyatları da yüksek. Kazalarda ekipmanlardan sonra insan vücudu zarar görüyor. Ekipman kalitesi iyi olmazsa, kazanın sonuçları çok daha ağır oluyor” söyleminde bulundu.

YETERLİ DENEYİM YOK

Para kazanma hevesiyle motokuryelik yapmak isteyen gençler ve öğrenciler olduğunu, yeterli tecrübeleri olmaması sebebiyle mesleğe başlar başlamaz ölümle sonuçlanan kazalar gerçekleşebildiğini dile getiren İzmir Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Burhan Akgül, “Kuryeler genellikle genç oluyor çünkü bizim bir meslek hastalığımız var. Sürekli rüzgâra maruz kaldığımız için kuryelik yapan kişilerde belirli bir zaman sonra rahatsızlıklar ortaya çıkıyor. Genç kuryeler işe başlarken basit bir iş yapacaklarını düşünüyorlar. Tehlikenin farkında değiller. Kuryelerin tecrübelendirilmesi için belirli bir eğitimden geçmesi gerekiyor. Maalesef kuryelik mesleği yapan kişiler arasında uyuşturucu bağımlısı olan kişiler var. Bu konuda denetleme yapılması lazım. Kuryelerin belirli aralıklarla kan vererek kontrolden geçmesi gerekiyor” dedi ve ekledi: “Kuryelerin, bağımsız şahıs şirketi olarak çalışmasına bakılmaksızın bazı düzenlemeler ve denetlemeler yapılabilir. Maalesef motokuryelerin mesleki tehlike sınıfı, hafif tehlikeli olarak gözüküyor. Çok tehlikeli sınıf olarak değerlendirilmek istiyoruz. Bunun hak olduğunu ve zorunlu olduğunu görüyoruz.”