Okurlarımızın titizliği her şeyi her an görüyor

Okurlarımızın titiz dikkatinin sayfaların üzerinde olduğunu hep söylemişimdir. Dikkatli okur, sözcüklerin doğru kullanımının farkındadır; değil başlık ve spotları, bütün metin içindeki her bir virgülün doğru kullanımından kendini sorumlu hisseder. Mektup yazar ve uyarır... Bu konuda editörlerimiz de, sevgili düzeltmenimiz Haluk Sağkal da işlerini ciddiye alır... Ama bir gerçek, -mazur görülsün diye değil ama- gazetemizin gerçeği; bütün sayfalarımız neredeyse 'sıcak sayfa' diye tabir edilen biçimiyle hazırlanır. Yani, günün ortası başlanır ve saat 16 olmadan bitirilir... Son dakikalarda sıraya giren sayfaların sayısı, gazete sayfalarının yarısı kadardır. Hepsinin bütün olarak okunması mümkün değil. Başlıklar, spotlar ve resimaltları okunur. Yazılar ise geldiği servisin dikkatine bırakılmıştır. Oralarda bir hercümerç yaşanıyor. Asıl kaynak, yazan kişinin iş yoğunlu ve her şeyi iki saat içinde bitirme telaşı, gerçekten titizlenmeyi biraz öteler gibi. Dedim ya, mazur görülsün diye bir dertleri yok çalışanlarımızın. Ama, gerçeğimiz bu. Düzelsin diye uğraşıldığını bilin... İyi okumalar:

Geçen hafta BirGün'ün arka sayfasında bir "herşey" gördüm. Merak edip arşive baktım. Orada da birkaç bitişik yazılmış her ve şey buldum. Bu konuda Bilgi Üniversitesi'nden Cem Gezgör arkadaşımla birlikte yazdığımız bir yazıyı göndererek dikkatinizi bu hataya çekeyim istedim. 31.12.2006 tarihinde yayımlanan bir yazımız aşağıda. Ayrıca arşivde epey "hergün" vs de var.

"Bir sabah herşey yok olabilir" (Sabah 02/12/2005). B^{u cümlede bir hata var gibi. "Herşey" nasıl yok olabilir? Türk Dil Kuru-mu'na göre "herşey" diye bir sözcük yok. Böyle bir sözcük olmadığına göre yok olacak olan nedir acaba?}

Türk Dil Kurumu'na göre birleşik yazılan sözcükler arasında "herşey" yok. Yazım Kılavuzu, "Biraz, birkaç, birkaçı, birtakım, birçok, birçoğu, hiçbir, hiçbiri, herhangi, belirsizlik sıfat ve zamirleri gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır" diyor. "Her" başlı başına bir sözcük, Farsça kökenli. Arapça kökenli "şey" de tıpkı "her" gibi başlı başına bir sözcük. Bu iki sözcük birleşik yazılmıyor.

Ama görünen o ki, son zamanlarda "her" ve "şey" epey yapışkan olmuş, "herşey" diye yeni bir sözcük türemiş ve bu sözcükten pek rahatsız olan yok. Bu yapışkanlık galiba "her" sözcüğünden kaynaklanıyor, çünkü "herza-man", "heryer" gibi yeni ve garip kullanımlar da görülüyor.

Google arama motorunda "her şey" diye arama yapıldığında bulunan sayfa sayısı üç milyonu geçiyor. "Herşey" ise ise sekiz milyondan daha fazla. "Herşey" epey önde; neresinden bakarsak bakalım, "her şey" bayağı geride kalmış. Bu sekiz milyon küsur yazım hatalı sayfaya tek tek bakmak zor, ama biraz eleyerek araştırınca sekiz milyon içinde gazetelerin internet arşivleri, özellikle de en çok baskı sayısına sahip gazetelerin arşivleri bol bol yer alıyor. (...)

Devlet de "herşey" kullanmaya başlamış. Milli Eğitim Bakanlığı web sitesinde de epey "herşey" var. Bir Orman Bakanlığı afişine göre "Herşey elimizde" (Kasım 2006). Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nün internet sitesinde de "herşey" var.

Özel sektör oldum olası dilbilgisi konusunda titiz değildir. Nitekim, "her şey içinde" otellerin ve turizm acentelerinin reklamlarında epey "herşey" var. BP'nin internet sitesinde "LPG hakkında herşey" var. Cep telefonlarına gönderilen kredi kartı reklamlarından bir örnek: "Praktiker'de eviniz için gerekli herşey Kasım sonuna kadar Bonus'a peşin fiyatına 10 taksitle!". Yabancı kökenli olduğu için belki maruz görülebilir; İkea, "Evinizin herşeyi" sloganını kullanıyor. Yabancı kökenli olmadıkları için pek maruz görülemeyecek holding sitelerinde (Sabancı, Koç, Eczacıbaşı gibi) ise az veya çok "herşey" var.

"Herşey" Pfizer'in yeni girişiminin adında yer alıyor: "Herşeyin Başı Sağlık" (www.her-seyinbasisaglik.com). Yeni bir girişim olduğunu düşünerek bu yazım hatasını Pfizer'a bildirmek isteyebilirsiniz. Biz bildirdik, yaklaşık bir ay sonra kibar bir teşekkür mesajı geldi. Ama girişimin adı hâlâ aynı (yılbaşında öyleydi).

Bu durum, yani "her şey" yerine "herşey" diye yeni bir sözcüğün türetilmiş olması daha ne kadar yaygın ve görünür olabilir diye merak edilebilir. Durumun vahametinin belki de en iyi göstergesi, son iki iktidar partisinin de "herşey" kullanması. AKP'nin sokaklara astığı afişlerden tutun yayınlarına dek her yerde, "herşey" kullanılıyor. Biraz geriye gidildiğinde, DSP'nin İstanbul'daki afişlerinde kocaman "herşey" olduğunu anımsamak da mümkün. Daha uzatmadan, hazır yeni yıl geliyor, şimdiden bir yeni yıl dileğinde bulunalım: 2007'de "her şey" hep ayrı olsun... "