Peki zammı kim yaptı: SGK mi? Kızılay mı?

Dr. Ergün DEMİR
Dr. Güray KILIÇ

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Sağlık Uygulama Tebliğinde (SUT) yaptığı değişiklik ile kan ve kan bileşenlerinin ücretlerinde %95 oranında artış yapıldı. Kamuoyuna yansıyan “kan bedeline Kızılay %100 zam yaptı” açıklaması yerine “16 Mart 2023 tarihli Resmi Gazete ’de yayımlanan Sağlık Uygulama Tebliğinde yapılan değişiklik ile kan ve kan ürünlerine %95 oranında artış yapılmıştır” şeklinde açıklama yapılması daha doğru olacaktır.

Kan’da asıl mesele;

-Bazı özel hastanelerin yasak olmasına rağmen ‘kan parası’ adı altında ilave ücret almaları ve bu hastanelerin SGK tarafından denetlenmemesi, cezai işlem uygulanmaması,

-Kızılay tarafından gönüllü kan bağışı ile toplanan kandan elde edilen plazmanın endüstriyel kan ürünleri (pıhtılaşma faktörleri/ilaçları) üretimi için ulusal bir kaynak, bir hammadde olarak değerlendirilmesi gerekirken ‘imtiyaz’ olarak bir inşaat firması ile bağlantılı ticari işletmeye geri alım garantisi ile birlikte verilmesidir.

Önce çok sık tekrarlanan yanlış bir bilgiyi düzeltmeyi tekraren hatırlatalım…

Genel sağlık sigortalı ve hak sahiplerine finansmanı sağlanacak sağlık hizmetlerinin türleri, miktarları ve kullanım süreleri, teşhis ve tedavi yöntemleri, ödeme usul ve esasları, Sağlık Bakanlığı veya Kızılay tarafından değil, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun yayımladığı Sağlık Uygulama Tebliği aracılığı ile belirlenmektedir. Finansmanı sağlanan sağlık hizmetleri, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun sağlık hizmeti sunucuları arasında sağlık hizmeti satın alımı sözleşmeleri yapılması suretiyle karşılanır. 

Kızılay, tüm hastanelerin ihtiyaç duyduğu kanı gönüllü bağışçılardan temin etmekte, bağış yolu ile alınan insan kanı, Sağlık Uygulama Tebliği’nde belirlenen ücret karşılığı hastanelere verilmektedir. Kan ve kan bileşenlerinin fatura bedelini hastaneler Kızılay’a, SGK ise SUT’ta belirlenen tutar üzerinden hastanelere ödemektedir.

Bu mali alışveriş bir ticari süreç olmayıp güvenli kan bileşenlerinin kullanıma sunulabilmesi için gereken işlem ve testler ile Kızılay tarafından yürütülen diğer hizmetlerin karşılığı temel alınarak belirlenmektedir.

Özel sağlık kuruluşları hastalardan kan ve kan bileşenlerinden ilave ücret adı altında kan parası alamaz. Özel hastanelerin mevzuata aykırı işlemlerini denetleme/cezai işlem görevi de Sosyal Güvenlik Kurumundadır, Kızılay veya Sağlık Bakanlığında değil.

Kızılay’da asıl sorgulanması gereken;

Plazma ürünlerinin temini, kullanımı ve satışına ilişkin olmalıdır.

Kan bağışı ile bir torbaya toplanan kan, çeşitli işlemlerden geçirilerek bileşenlerine ayrılmaktadır. Kan bileşenleri eritrosit konsantresi, trombosit konsantresi ve plazma olarak ayrıldıktan sonra eritrosit kısmı 42 gün, trombosit kısmı 5 gün ve plazma kısmı dondurularak iki yıl saklanabilmektedir.

Taze dondurulmuş plazma olarak saklanan bileşenden endüstriyel kan ürünleri (pıhtılaşma faktörleri) elde edilmektedir. Pıhtılaşma bozukluğu olan hastaların tedavileri açısından önemli olan bu ürünler endüstriyel bir üretim süreci gerektirmektedir. Bu amaçla Kızılay tarafından kamu veya kan ürünleri konusunda tecrübeli firmaların yerine inşaat sektöründe yatırımlarıyla tanınmış bir sermaye grubu bağlantılı özel sektör kuruluşu ile anlaşma sağlanmış, söz konusu firmaya üretim tesislerini kurması için bir arazi tahsis edilmiştir. Ancak yıllar içerisinde söz konusu firma tarafından endüstriyel kan ürünlerinin Türkiye’de üretimine ilişkin bir ilerleme sağlanmamıştır.

Ayrıca aynı firmanın Sağlık Bakanlığı tarafından yurtdışından ithal edilecek endüstriyel kan ürünleri konusunda tek yetkili olarak tanınmış olması da dikkat çekicidir.

-Plazmadan elde edilen endüstriyel kan ürünlerinin (pıhtılaşma faktörleri/ilaçları) fiyatları çok yüksek olup reçete bedeli hastaların yaş, kilo ve kanama durumlarına bağlı olarak değişmekte olup bir aylık profilaksi tedavisi için 50 bin-750 bin TL arası bir bedel SGK tarafından ödenmektedir.

-Plazmadan elde edilen endüstriyel kan ürünleri (pıhtılaşma faktörleri/ilaçları) fiyatlarının çok yüksek olduğu, kanda rant kavgasının esas olarak plazma ürünlerinin temini, kullanımı ve satışı için verildiği görülmektedir.